Με έκπληξη και απορία παρακολουθώ μία αναιτιολόγητα ανανεούμενη επίθεση στα Αρχαία Ελληνικά. Δεν αναφέρομαι μόνον στη μείωση των ωρών διδασκαλίας του μαθήματος, όπως αυτή βιαστικά αποφασίστηκε από τον υπουργό Παιδείας αλλά και στην προηγηθείσα –και εκ των υστέρων εύκολα κατανοούμενη– συλλογή υπογραφών ενάντια στο «υπόδικο» μάθημα από πανεπιστημιακούς που μικρή σχέση και εμπειρία έχουν από τα προβλήματα της Δευτεροβάθμιας, πλην μερικών μόνον που φαίνεται ότι μετέβαλαν γνώμη σε σχέση με προηγούμενες θέσεις τους.
Η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών από το πρωτότυπο στο Γυμνάσιο είναι από παλιά ταλανιζόμενο μάθημα, καθώς όλες οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις το αφαιρούσαν ή το πρόσθεταν ανάλογα με τους ανέμους που φυσούσαν κάθε εποχή. Τώρα μειώνονται οι διδακτικές ώρες του μαθήματος, χωρίς να έχει προηγηθεί έρευνα για την εκπαιδευτική και μορφωτική αποτελεσματικότητά του. Αν ο υπουργός αποφασίζει τη συρρίκνωσή του επειδή είναι δύσκολο, γιατί να μη συμβεί το ίδιο και για όλα τα «δύσκολα» μαθήματα; Αν η απόφαση οφείλεται στην άποψη ότι τα Αρχαία προσφέρουν άχρηστη και ανεπίκαιρη γνώση, του θυμίζω ότι νεότερες έρευνες έδειξαν πως η εκμάθηση μιας αρχαίας γλώσσας υποχρεώνει τους σπουδαστές να αυξήσουν τη γλωσσική και συλλογιστική τους ευελιξία, ενώ η γνώση ενός διαφορετικού γλωσσικού συστήματος διευκολύνει την επικοινωνία και με άλλα συστήματα επικοινωνίας και ενημέρωσης, όπως είναι ψηφιακά και η τεχνολογία του Διαδικτύου.
Νομίζω πως, αν αφήσουμε στην άκρη παλιά ιδεολογικά διλήμματα, όλοι οι φιλόλογοι και ιδιαίτερα όσοι υπηρετούν τα κλασικά γράμματα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση θα συμφωνήσουν ότι ο αρχαίος ελληνικός λόγος πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία όχι προς φρονηματισμό –αυτό είναι μια παλαιότερη διδακτική και ιδεολογική αρχή που θεωρούσε τα κείμενα αυτά ως μοναδική αξιωματική πηγή γνώσης– αλλά ως κριτήριο σύγκρισης και αντιπαράθεσης προς σύγχρονες ανάλογες συγκυρίες, έτσι ώστε οι νέοι να προβληματίζονται και να ανοίγουν κριτικό διάλογο με τα κείμενα και την εποχή που τα παρήγαγε. Η διδασκαλία των Αρχαίων πρέπει να συνδυάζει τη γλωσσική διδασκαλία από το πρωτότυπο με την ανάλυση και την ερμηνεία των ιδεών και των νοημάτων του συγκεκριμένου έργου, έτσι ώστε η μελέτη της αρχαιοελληνικής να αναδεικνύει τον στοχασμό και τον πολιτισμό του αρχαιοελληνικού κόσμου. Δεν κερδίζουμε σε μορφωτικά αποτελέσματα αφαιρώντας, αλλά προσθέτοντας πολιτισμικά και πολιτιστικά εφόδια για τους νέους ανθρώπους.
*Η κ. Βέικου είναι επίτιμη σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, υπεύθυνη για τα φιλολογικά μαθήματα.