Κύριε διευθυντά
Ενα βήμα ισηγορίας σε σχέση με την πλεονεκτική θέση της Αθήνας αναζητούσε πάντοτε η ελληνική περιφέρεια. Αυτό αφορά και την προβολή πνευματικού έργου. Σημαντικοί δημιουργοί της νεότερης εποχής παραμένουν πανελληνίως άγνωστοι, επειδή οι προβολείς του κέντρου είναι μακριά και δεν τους εντόπισαν. Αναφέρω για παράδειγμα τον «Παραμυθά» Παρασκευά Μηλιόπουλο και τον λαογράφο Φώτη Παπανικολάου από το Βόιο του νομού Κοζάνης. Εχουν «φύγει» πριν από πολλές δεκαετίες και οι εργασίες τους αποτελούν πολύτιμο, αλλά «κεκρυμμένον» θησαυρό.
Αφορμή για να τα γράψω αυτά στην «Καθημερινή», που παρέχει ισοτίμως το βήμα της στο κέντρο και στην επαρχία, μου δίνει η επανέκδοση του βιβλίου «Συμβολή στη μελέτη της λαϊκής ζωγραφικής – λαϊκής αγιογραφίας Δυτικής Μακεδονίας-Ηπείρου-Θεσσαλίας, 18ου-19ου αιώνα», με τη χαρακτηριστική επεξήγηση-πληροφορία «Η ερμηνεία των αγίων εικόνων της ζωγραφικής τέχνης και ιστορίας απάσης της αγίας καθολικής και αποστολικής ημών εκκλησίας του λαϊκού ζωγράφου Παγώνη», του διδάκτορος του Παν. Ιωαννίνων Αθαν. Ζ. Βαρσαμίδη. Εκτός των άλλων, η εργασία αυτή συνεισφέρει πολύτιμα τεκμήρια της άνθησης ενός ελληνικού λαϊκού πολιτισμού – χρονικά παράλληλου με το άναμμα των πυρσών του νεοελληνικού Διαφωτισμού στα κέντρα της Διασποράς. Ενός πολιτισμού που εντοπίζεται σε περιοχές ακριτικές και εθνικώς πανάκριβες, αλλά αφώτιστες από τη νεότερη έρευνα και υποκείμενες ως εκ τούτου σε διαστρεβλωτικές και πλαστογραφικές δολιότητες. Θα ήταν ευχής έργο, αν είχε σημάνει επιτέλους η ώρα, ώστε τέτοιες εργασίες να μπορούσαν να μεταφερθούν «από τα πάνω ράφια των επαρχιακών βιβλιοπωλείων», που λέει ο Μ. Αναγνωστάκης, στο κέντρο του εθνικού ενδιαφέροντος.
Γερασιμος Μιχ. Δωσσας, Τσοτύλι