Έχω αναφερθεί πολλές φορές σε θεραπευτικές παρεμβάσεις και φάρμακα που επαναχρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ελλείψει συγκεκριμένων φαρμάκων κατά του κορωνοϊού.
Κάποια αποδείχθηκαν αποτελεσματικά στην καταστολή της φλεγμονής, όπως η δεξαμεθαζόνη, και κάποια όχι, όπως η χλωροκίνη. Αυτά είναι φάρμακα όμως που βοηθούν τον οργανισμό μας και δεν καταπολεμούν τον ιό.
Για τον ιό δοκιμάστηκαν υπάρχοντα αντιιικά, όπως η ρεμδεσιβίρη και η φαβιπιραβίρη, επίσης χωρίς επιτυχία. Πολλά από τα αντιιικά – όπως και τα παραπάνω- δρουν ως αναστολείς της αναπαραγωγής του ιού στον οργανισμό μας. Το οποίο σημαίνει πως όταν δουλεύουν μειώνεται και η πιθανότητα να νοσήσουμε σοβαρά, αλλά και αντίστοιχα η πιθανότητα να μεταδώσουμε την νόσο.
Ένα τέτοιου τύπου αντιιικό που δοκιμάζεται, και αποτρέπει τον πολλαπλασιασμό του ιού είναι και το Molnupiravir.
Πάω λίγο πίσω, στα εμβόλια για τον κορωνοϊό. Συζητάμε τόσο καιρό για τα mRNA εμβόλια, που είναι επί της ουσίας μια οδηγία για να φτιαχτεί η πρωτεΐνη ακίδα. Αν θέλουμε να συγκρίνουμε το molnupiravir με τα εμβόλια, ένας απλοϊκός τρόπος είναι να πούμε πως παίρνοντας το φάρμακο στην ουσία λαμβάνουμε δομικά κομμάτια που μοιάζουν με αυτά που χρησιμοποιεί κανονικά ο ιός για να φτιάξει τις οδηγίες για να πολλαπλασιαστεί. Ο έξυπνος σχεδιασμός όμως καταφέρνει τελικά και μπερδεύει τον κορωνοϊό όταν προσπαθεί να αντιγραφεί.
Έτσι, ο ιός δεν πολλαπλασιάζεται σωστά μέσα στα κύτταρα και αχρηστεύεται, όπως δείχνουν οι φαρμακολογικές αναλύσεις.
Και κάτι ακόμα. Όταν λέμε ότι αφού ο ιός μπει στα κύτταρα, για να αναπαραχθεί χρησιμοποιεί τους μηχανισμούς των κυττάρων μας, εννοούμε μεταξύ άλλων πως τα κανονικά δομικά κομμάτια που θα χρησιμοποιούσε (για να φτιάξει τις δικές του οδηγίες σύνθεσης των πρωτεϊνών του) παράγονται ήδη από τα κύτταρά μας. Άρα το φάρμακο θα πρέπει να λαμβάνεται έτσι ώστε να βρεθεί σε κάθε κύτταρο που μπορεί να προσπαθήσει να μπει ο ιός (π.χ. κύτταρα στους πνεύμονες). Έτσι θα έχουμε αρκετά από αυτά τα ‘λάθος’ κομμάτια, ώστε ο ιός να τα ενσωματώσει και να αχρηστευτεί.
Για αυτό η προτεινόμενη δόση του φαρμάκου είναι μεγάλη (0.8 γραμμάρια/δόση). Συγκρίνοντας πάλι με τα εμβόλια, η ποσότητα που εγκρίθηκε προς χρήση είναι για παράδειγμα για το εμβόλιο της Pfizer, 0.00003 γραμμάρια/δόση.
Γιατί, εκεί όπως λέμε δίνουμε απευθείας την οδηγία στο κύτταρο, και χρησιμοποιεί τους δικούς μας μηχανισμούς για να φτιάξει όχι οδηγίες αλλά ακίδες.
Θα πάω πάλι πίσω σε αυτά που έλεγα για τις κλινικές δοκιμές για τα εμβόλια: για να πάρει άδεια ένα νέο σκεύασμα πρέπει να αποδειχθεί πως είναι αποτελεσματικό και ασφαλές.
Η Merck στην ανακοίνωση της αναφέρει την αποτελεσματικότητα (σχεδόν 50%). Υπάρχουν όμως κάποιοι που ανησυχούν πως ο κίνδυνος λαμβάνοντας το φάρμακο μπορεί να μην είναι μηδενικός, και το ρίσκο πρέπει να αξιολογηθεί προσεκτικά.
Δηλαδή θεωρούν πως η χρήση του μπορεί να επηρεάσει τα κύτταρά μας πέραν του ίδιου του ιού (και αναφέρονται σε μια δημοσίευση που επικαλείται εργαστηριακά αποτελέσματα για μεταλλάξεις σε ανθρώπινα κύτταρα αλλά όχι δεδομένα που προέκυψαν από κλινικές μελέτες (doi.org/10.1093/infdis/jiab247)).
Είναι όμως το υποψήφιο φάρμακο μη ασφαλές;
Τα δεδομένα δείχνουν πως η μικρή διάρκεια της έκθεσης θα είναι ασφαλής.
Ωστόσο, θα είναι και επιστημονικά ενδιαφέρον και σημαντικό να δούμε τα δεδομένα ασφάλειας που θα παρουσιάσει η Merck στις ρυθμιστικές αρχές για να ζητήσει άδεια κυκλοφορίας. Επίσης πολύ σημαντικό είναι να ξέρουμε τα ποσοστά των εθελοντών ανά ηλικία, τις υποκατηγορίες των ασθενών με χρόνια νοσήματα, ή εάν υπήρξαν εθελοντές με ανοσοκαταστολή. Ειδικά το τελευταίο είναι πολύ σημαντικό γιατί η αξιολόγηση της χρησιμότητας του φαρμάκου πρέπει να γίνει και σε εκείνους που είναι πιθανό να λάβουν το μεγαλύτερο όφελος. Επιπρόσθετα περιμένουμε να μάθουμε πώς ο σχεδιασμός και τα αποτελέσματα της μελέτης απέκλεισαν τυχόν μακροπρόθεσμους κινδύνους, ειδικά για τους σχετικά νέους σε ηλικία ασθενείς.
Μια δεύτερη ανησυχία για άλλους είναι είναι πως το φάρμακο μπορεί να ευθύνεται για δημιουργία νέων παραλλαγών. Δηλαδή θεωρούν πως η πιθανότητα να επιβιώσει ο ιός μέσα στα κύτταρα, και να μεταλλαχθεί απλά από το φάρμακο αντί να αχρηστευτεί δεν είναι μηδενική. Όσον αφορά αυτό, οι ρυθμιστικές αρχές μπορούν να ζητήσουν στοχευμένες μελέτες – εάν δεν έχουν γίνει- όπου θα δούμε αποτελέσματα αλληλούχησης των ιών από εθελοντές που για παράδειγμα πήραν όλη ή μερική από την συνιστώμενη θεραπεία. Αυτά είναι εύκολα να γίνουν και ταυτόχρονα πολύ σημαντικά. Και ίσως και να προταθούν και πολλά άλλα ή και να υπάρχουν ήδη όλα αυτά τα αποτελεσματα.
Και ξαναλέω, ας περιμένουμε να δούμε τα δεδομένα προτού αρχίσουμε να ανησυχούμε. Οι κλινικές μελέτες για να εγκριθούν χρειάζεται να έχουν προβλέψει τα παραδοτέα ώστε να συμμορφώνονται με τα δεδομένα που πρέπει να παρέχουν στο τέλος.
Πέραν των παραπάνω, πρέπει να δούμε ρεαλιστικά τα αποτελέσματα και το molnupiravir είναι ένα στοχευμένο βήμα προς την θεραπεία του κορωνοϊού. Tα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά αλλά θα περιμένουμε να δούμε και το προφίλ ασφαλείας του φαρμάκου όπως προκύπτει από την ανάλυση του φακέλου που θα κατατεθεί στις ρυθμιστικές αρχές.
Αντίστοιχα πολύ ρεαλιστικά, πρέπει να ξεκινήσει η συζήτηση για τις επενδύσεις για την ανάπτυξη φαρμάκων. Χρειαζόμαστε καλύτερα όχι περισσότερα φάρμακα συμπεριλαμβανομένων των αντιιικών και των μονοκλωνικών αντισωμάτων. Και πέραν των επενδύσεων, χρειάζεται να ανοίξει μια ακόμα πιο σοβαρή συζήτηση. Αυτή για τις αναγκαίες δομές που θα εξασφαλίζουν την παγκόσμια διαθεσιμότητα που πρέπει να ακολουθεί την ανάπτυξη των φαρμάκων σε περιπτώσεις κρίσης, όπως αυτής της πανδημίας του κορωνοϊού.
Tέλος, ας αναρωτηθούμε για το τι θα έλεγαν όσοι προτείνουν μόνο θεραπευτικές φαρμακευτικές παρεμβάσεις, και όχι την χρήση των εμβολίων, αν τα εμβόλια ήταν μόνο 50% αποτελεσματικά, όπως είναιτο molnupiravir, όσον αφορά στην αποτροπή των νοσηλειών και των θανάτων.
Θα έλεγαν ότι είναι αποτελεσματικά;
Αλλά η αποτελεσματικότητα των εμβολίων όσον αφορά στην αποτροπή των νοσηλειών και των θανάτων είναι πάνω από 96-97%. Δηλαδή πολύ μεγαλύτερη από αυτή του molnupiravir, ή των μονοκλωνικών αντισωμάτων (για τα οποία δεν έχουμε επαρκείς ποσότητες ούτως η άλλως, ούτε για τους ανοσοκατασταλμένους).
Αν είχατε επιλογή εμβολίου με αποτελεσματικότητα 50% τι θα κάνατε;
Δεν λέω πως τα αντιιικά φάρμακα δεν θα βοηθήσουν. Σαφώς και θα βοηθήσουν, ειδικά στη μείωση των νοσηλειών.
Αλλά εάν είσαστε ακόμα ανεμβολίαστοι
• θα περιμένετε αρκετούς μήνες ακόμη (με μεγάλο ρίσκο για τη ζωή σας) μέχρι να έχουμε επαρκείς ποσότητες φαρμάκων που μειώνουν κατά 50% τις πιθανότητες νοσηλείας
ή
• θα κάνετε το εμβόλιο για να ελαχιστοποιήσετε την πιθανότητα να νοσηλευτείτε σε ΜΕΘ;