Εδειχνε χαμένος τις πρώτες στιγμές της ελευθερίας του. Σαν να μην καταλάβαινε τι ακριβώς είχε συμβεί, καθώς περπατούσε βιαστικά προς το προεδρικό αεροσκάφος που θα τον έφερνε πίσω στην Αμερική. «Δεν αισθανόμουν ακόμη ελεύθερος, ο εφιάλτης μου τελείωσε μόνο όταν βγήκαμε από τον εναέριο χώρο της Τουρκίας», λέει χαμηλόφωνα ο πάστορας Αντριου Μπράνσον, ο άνθρωπος που πρωταγωνίστησε σε μία από τις πιο σκληρές διπλωματικές διαμάχες Ουάσιγκτον – Αγκυρας. Διαμάχη που κορυφώθηκε με την επιβολή οικονομικών κυρώσεων.
Σχολιάζω αυτό ακριβώς. Το πρωτοφανές επίπεδο της πολιτικής παρέμβασης που ενεργοποίησε η υπόθεσή του. Οτι η αποφυλάκισή του μετατράπηκε σε ζήτημα προεδρικής τιμής για τον Ντόναλντ Τραμπ και η κράτησή του στο πολυτιμότερο εργαλείο πίεσης για τον Ταγίπ Ερντογάν. «Είμαι μόνο ένας απλός άνθρωπος του Θεού και να με λες Αντριου», λέει σχεδόν αμήχανα, πριν αρχίσει να αφηγείται πώς άρχισαν όλα.
«Τον Οκτώβριο του 2016 μας κάλεσαν με τη σύζυγό μου στο αστυνομικό τμήμα. Πήγαμε ανυποψίαστοι νομίζοντας πως επρόκειτο για την άδεια διαμονής. Ομως κρατηθήκαμε για να απελαθούμε. Εκλαιγα. Δεν ήθελα να απελαθώ. Δώδεκα ημέρες σε κέντρο κράτησης, μαζί με μαχητές του ISIS. Την 13η άφησαν ελεύθερη τη Νορίν. Εμένα με μετέφεραν αλλού, μέσα στη νύχτα. Εκλαιγα. Ηθελα να απελαθώ. Εμεινα εκεί για 50 ημέρες, σε απόλυτη απομόνωση. Καμία επαφή ούτε με δικηγόρο ούτε με τις προξενικές αρχές. Μόνος, εγώ και τα σκοτάδια μου».
Θυμάται τον ήχο της βαριάς σιδερένιας πόρτας να κλείνει πίσω του το πρώτο βράδυ. Είναι αυτός ο ήχος που τον κρατάει ακόμη και σήμερα άγρυπνο τις νύχτες.
Θα τον άκουγε για τα επόμενα δύο χρόνια της ζωής του, κατηγορούμενος για τρομοκρατία, κατασκοπεία, συνέργεια στο πραξικόπημα, διασυνδέσεις με τον Φετουλάχ Γκιουλέν, ακόμη και το ΡΚΚ. Βυθισμένος σε βαθιά απόγνωση, κατατρεγμένος από συνεχείς τάσεις αυτοκτονίας, τσακισμένος από την εσωτερική πάλη με την ίδια την πίστη του.
Εκείνες τις πρώτες ημέρες, 17 γερουσιαστές με επιστολή στον Ερντογάν ζήτησαν την απελευθέρωσή του. «Ξέρω ότι το διάβασε αυτό το γράμμα. Η απάντησή του ήταν να μετατρέψει τη διοικητικού τύπου κράτησή μου σε ποινική και να με στείλει σε κανονική φυλακή. Εμεινα για 8 μήνες στο ίδιο κελί με άλλους 23. Εξω δεν βγήκαμε ποτέ. Ημουν ο μοναδικός χριστιανός ανάμεσα σε αφοσιωμένους μουσουλμάνους». Η ίδια του η ύπαρξη, όπως θυμάται, «δοκιμαζόταν και έσπαγε ξανά και ξανά».
«Ενιωθα όμηρος του Θεού. Οτι με χρησιμοποιούσε», λέει διστακτικά σαν να μην πιστεύει πόσο πολύ αμφισβήτησε κάποτε την πίστη του. «Τον πρώτο χρόνο κατέρρευσα, έμεινα ο μισός. Τον δεύτερο, άρχισα να χτίζω ξανά τον εαυτό μου και τη σχέση μου με τον Θεό. Δεν είχα άλλη επιλογή. Εμαθα να ζω με το σκοτάδι».
Ο εφιάλτης μου τελείωσε μόνο όταν βγήκαμε από τον εναέριο χώρο της Τουρκίας.
Οταν το 2017 άρχισε να φαίνεται ότι η υπόθεση Μπράνσον γίνεται προσωπική για τον Τραμπ, τα τουρκικά ΜΜΕ μπήκαν στο παιχνίδι για να τον τελειώσουν επικοινωνιακά. «Εγινα ο πιο μισητός άνθρωπος στην Τουρκία». Ανοιξαν κάθε υπαρκτή και ανύπαρκτη ντουλάπα για να βρουν σκελετούς. «Εγινα ο ιερέας τρομοκράτης. Ο ιερέας πράκτορας. Είπαν τα πάντα. Οτι μου αρέσει να αποκεφαλίζω Τούρκους. Οτι είχα εκπαιδευτεί στη CIA, επειδή κάποτε είχα παλέψει με έναν ένοπλο που είχε επιτεθεί στην εκκλησία μας. Η αλήθεια είχε πια χαθεί».
Για δική του προστασία μεταφέρθηκε σε άλλη φυλακή, υψίστης ασφαλείας. Ηταν εξαιρετικά πολύτιμος. Ο Ερντογάν επιχειρούσε ήδη να διαπραγματευτεί την ανταλλαγή του με τον Φετουλάχ Γκιουλέν. Εκεί έμεινε 13 μήνες. Προς το τέλος αυτού του διαστήματος και σε μια πρωτόγνωρη κλιμάκωση επιβλήθηκαν κυρώσεις. «Η σχέση μας με την Τουρκία δεν είναι τόσο καλή αυτή την περίοδο», έγραψε απλοϊκά ο Τραμπ στο Twitter. Η Τουρκία ένιωσε την πραγματική πίεση.
Σύντομα οι δύο πρόεδροι κατέληξαν σε συμφωνία για την απελευθέρωσή του και μεταφέρθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό. «Η συμφωνία όμως έσπασε. Θα περνούσα από δίκη. Ημασταν πάλι στο σημείο μηδέν». Μιλάει για το θρίλερ του τελευταίου 24ώρου. «Από το μπουντρούμι», λέει, «στο Οβάλ Γραφείο. Την ημέρα της δίκης κανείς δεν ήξερε την έκβαση. Ούτε οι ΗΠΑ. Στον δρόμο προς το δικαστήριο πήρα δύο τσάντες. Μία για τη φυλακή, μία για την ελευθερία».
«Τώρα πια γνωρίζω ότι εκείνες τις τελευταίες ώρες, ο Ερντογάν δεχόταν ασφυκτικές πιέσεις να βάλει τον σκοτεινό ιερέα –έτσι με λέει ακόμη και σήμερα– πάλι στη φυλακή. Οι κυρώσεις όμως ήταν δυσβάσταχτες. Ημουν, όπως έγραψε τότε ο Economist, ο πιο ακριβός κρατούμενος που είχε υπάρξει ποτέ». Ο Ερντογάν έπρεπε να συνυπολογίσει τα πάντα.
«Από τα πρώτα λεπτά της δίκης φάνηκε ότι η απόφαση θα ήταν πολιτική. Επρόκειτο για την απόφαση ενός και μόνο ανθρώπου. Που μπορεί να μην ήταν εκεί, αλλά ήταν εκεί. Χωρίς υπεράσπιση, με καταδίκασαν για τρομοκρατία. Μετά μου είπαν ότι είμαι ελεύθερος, έως ότου εκδικαστεί η έφεσή μου. Και μετά ότι αίρεται και η ταξιδιωτική απαγόρευση. Για πρώτη φορά έπειτα από δύο χρόνια ήταν σαν να βλέπω το φως».
Αγώνας δρόμου
«Από εκείνο το λεπτό άρχισε ένας πραγματικός αγώνας δρόμου για να φύγω όσο πιο γρήγορα γινόταν. Ολοι γνωρίζαμε ότι μια λάθος λέξη, ένα λάθος tweet, αρκούσαν για να σταλώ σε ισόβια απομόνωση. Με εντολή Τραμπ σηκώθηκε στο λεπτό προεδρικό αεροσκάφος από τη Γερμανία. Μέσα σε λίγες ώρες είχαμε φύγει. Βρέθηκα κατευθείαν στον Λευκό Οίκο. Τώρα καταλαβαίνεις, νομίζω, γιατί έδειχνα τόσο χαμένος τις πρώτες στιγμές της ελευθερίας μου».
Πάνε σχεδόν δύο χρόνια από τότε. Για τον πάστορα η ζωή τα έχει φέρει όλα. Τον γονάτισε από το μετατραυματικό στρες, του χάρισε εγγόνια και στιγμές γνήσιας ευτυχίας από τη νέα ελευθερία. Του έδωσε όμως και στιγμές παραλυτικού φόβου από την παλιά στέρησή της. «Δεν θα αισθανθώ ξανά απολύτως ασφαλής. Μην ξεχνάς», μου υπενθυμίζει, «πως ο Ερντογάν μετά την τελευταία συνάντησή του με τον Τραμπ, είπε ότι ήταν λάθος που με άφησε ελεύθερο. Εύχομαι να μην αποφασίσει να διορθώσει αυτό το λάθος».
Θέλω να μείνω μακριά απ’ όλα
Οταν η συζήτηση καταλήγει στην Τουρκία του σήμερα, διακρίνω μια έντονη διστακτικότητα, σαν να τον έχω αιφνιδιάσει. «Θέλω να μείνω έξω από όλα αυτά, κρατώ την άποψή μου για τον εαυτό μου», λέει και πέφτει αμήχανη σιωπή δευτερολέπτων. «Μα πώς;» αποφασίζω να ψελλίσω, «πρόσφατα σε άκουσα να μιλάς για το πνεύμα της οθωμανικής αυτοκρατορίας που εκτινάσσεται στην Τουρκία και είπες πως είναι πνεύμα κατάκτησης και υποταγής». «Ναι», μου λέει, «αλλά αυτό δεν είναι προσβλητικό για τον Ερντογάν. Για εμένα και για εσένα που είσαι Ελληνίδα, είναι. Για τον Ερντογάν όχι». «Τελευταία ερώτηση», του υπόσχομαι κάπως απολογητικά και ρωτώ αν θα αλλάξει η Τουρκία μετά τις εκλογές. «Ο Ερντογάν θα συνεχίσει να κυριαρχεί και μετά τις εκλογές», απαντά με τη σιγουριά ανθρώπου που γνωρίζει, και καταλαβαίνω πως η συζήτησή μας κάπου εκεί έχει τελειώσει.