Ερωτήματα σχετικά με τις προθέσεις και τον τρόπο υλοποίησής του γεννά πρόγραμμα για τη δημιουργία δικτύου μονοπατιών, που χρηματοδοτείται με 30 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η διάθεση έως 800.000 ευρώ ανά δήμο θεωρείται εξωφρενικά υψηλό ποσό για τέτοιες υποδομές και προκαλεί τον φόβο ότι θα προκριθούν «εργολαβικού τύπου» έργα. Περαιτέρω, ο χρόνος απόκρισης των δήμων –σε σχέση με το πλήθος των δικαιολογητικών που απαιτούνται, μεταξύ των οποίων και εγκεκριμένες μελέτες– είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Τέλος, ερωτήματα προκαλεί η συμπερίληψη του Αγίου Ορους και μάλιστα με συγκεκριμένο προϋπολογισμό, όταν εξ ορισμού πρόκειται για μια περιοχή με περιορισμό στην πρόσβαση, η οποία δεν είναι φυσιολατρικός αλλά θρησκευτικός προορισμός.
Το έργο, που πραγματοποιείται από το υπουργείο Περιβάλλοντος, με φορέα υλοποίησης τον ΟΦΥΠΕΚΑ, έχει ανακοινωθεί εδώ και μια διετία, αλλά η σχετική πρόσκληση ενδιαφέροντος δημοσιεύθηκε μόλις πρόσφατα. Δικαίωμα διεκδίκησης χρηματοδότησης έχουν δήμοι, περιφέρειες, αλλά και η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Oρους και νομικά πρόσωπα της Εκκλησίας (λ.χ. μοναστήρια). Το έργο πρέπει να αφορά τη χάραξη νέων ή την ανάδειξη παλαιών διαδρομών πεζοπορίας και ποδηλασίας και έχει μια σειρά από προϋποθέσεις όπως:
• Το αίτημα πρέπει να συνοδεύεται από ώριμες μελέτες.
• Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να διεκδικήσει έως 800.000 ευρώ, ποσό που για τις πυρόπληκτες περιοχές ανεβαίνει στο 1,5 εκατ. ευρώ.
• Το 20% του προϋπολογισμού θα διατεθεί αποκλειστικά σε ορεινούς ή μικρούς νησιωτικούς δήμους και σε δήμους παραμεθόριων περιοχών.
Πολλοί φορείς υποστηρίζουν ότι το σημαντικό ύψος της χρηματοδότησης θα οδηγήσει σε «εργολαβικής λογικής» έργα.
• Ακόμα 7% θα διατεθεί αποκλειστικά στο Αγιον Ορος. Η συγκεκριμένη επιλογή γεννά πολλά ερωτήματα, καθώς η πρόσβαση στο Aγιον Ορος δεν είναι ελεύθερη και επομένως δεν θα επωφεληθεί εξ ορισμού ο μισός πληθυσμός της χώρας. Περαιτέρω, το Αγιον Ορος δεν είναι φυσιολατρικός προορισμός, ούτε μπορεί κάποιος να τον επισκεφθεί ελεύθερα ως τέτοιο. Τέλος, το Αγιον Ορος, λόγω του ειδικού του καθεστώτος, δεν δεσμεύεται από τις υποχρεώσεις που γεννά η ελληνική περιβαλλοντική νομοθεσία, ούτε μπορεί να ελεγχθεί από τις αρμόδιες στη χώρα μας Αρχές.
«Ελάχιστο περιθώριο»
«Το περιθώριο των δύο μηνών που δίνεται για να υποβάλει ένας δήμος αίτημα είναι ελάχιστο», εκτιμά ο Βασίλης Καραχάλιος, συνεργάτης της ΕΛΛΕΤ στα Μονοπάτια Πολιτισμού. «Επομένως είναι σαν να “φωτογραφίζει” όσους γνώριζαν και είχαν προετοιμαστεί. Περαιτέρω, υπάρχει όρος ότι ο ΟΦΥΠΕΚΑ διατηρεί το δικαίωμα να δεχθεί αιτήσεις, ακόμα και χωρίς να υποβληθούν όλα τα δικαιολογητικά εφόσον το κρίνει, κάτι που είναι προφανώς προβληματικό. Τέλος, οι 800.000 ευρώ ανά δήμο είναι παράλογα υψηλό ποσό, εκτός αν προσεγγίσεις τη δημιουργία μονοπατιών με τη λογική του εργολάβου».
«Το θετικό είναι πως πρόκειται μία από τις μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις που έχουν δοθεί για μονοπάτια σε διεθνές επίπεδο. Το αρνητικό είναι η ενδεχόμενη υπερκοστολόγηση. Το μέσο κόστος για ένα δίκτυο 80-120 χλμ. είναι μεταξύ 100-200.000 ευρώ, ανάλογα με τις δυσκολίες», λέει ο Φοίβος Τσαραβόπουλος, ιδρυτής της εταιρείας Paths of Greece. «Το ποσό των 800.000 ευρώ ανά δήμο είναι τεράστιο. Επιπλέον, έχουν την απαίτηση να είναι ώριμες οι μελέτες και αδειοδοτημένες, κάτι που δεν γίνεται μέσα σε ένα μήνα εκτός κι αν μια περιοχή είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Ενα άλλο θέμα είναι ότι ζητάει υποχρεωτικά χώρο ανάπαυσης, λ.χ. κιόσκια. Αυτό δεν θεωρείται πια καλή πρακτική, και γιατί οι υποδομές αυτές εγκαταλείπονται και γιατί ο κόσμος προτιμά να καθίσει κάτω από ένα δέντρο». Οσο για το Αγιον Ορος, «η χρηματοδότηση είναι πολύ μεγάλη για την έκταση και τον πληθυσμό του».
«Ζητήσαμε εγκεκριμένες μελέτες ώστε να κινηθούμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα», λέει ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς. «Εξάλλου οι δήμοι γνώριζαν ότι θα γίνει η πρόσκληση, είχαμε ενημερώσει την ΚΕΔΕ από πέρυσι, είχα ενημερώσει τα δίκτυα μικρών νησιωτικών δήμων και ορεινών δήμων, το επαναλαμβάνω σε όποιον δήμο πάω. Θεωρώ ότι η χρηματοδότηση ανά δήμο δεν είναι υπερβολική, αν σκεφτείς αυτό που θέλουμε να γίνει, ένα μεγάλο σύγχρονο δίκτυο με πολλές κυκλικές διαδρομές, που θα περνούν μέσα από χωριά ώστε να ενισχύεται ο οικοτουρισμός». Οσον αφορά το Αγιον Ορος, «το επιλέξαμε για δύο λόγους. Πρώτον, τα μονοπάτια θα συμβάλλουν στην αντιπυρική προστασία, αφού θα δώσουν πρόσβαση σε περιοχές με πυκνή βλάστηση. Δεύτερον, μας το ζήτησαν και οι ίδιοι οι Αγιορείτες».