Σαν σήμερα πριν από ακριβώς ένα χρόνο ετοίμαζα τις βαλίτσες μου για το πρώτο μου ταξίδι στη Μέση Ανατολή. Δέκα μέρες στο Ισραήλ και στην Ιορδανία. Μέσω του Airbnb, μια μικρή γκαρσονιέρα στη Φλορεντίν –την μποέμικη συνοικία στο κέντρο του Τελ Αβίβ– έγινε η βάση μας για να εξερευνήσουμε αυτή την τόσο πολύπλευρη, ζωντανή και οικεία πόλη, αλλά και για εξορμήσεις στην Ιερουσαλήμ και στην Ιορδανία. Ενα πρωί στα άγρια χαράματα ξεκινήσαμε με πούλμαν από το Τελ Αβίβ, περάσαμε τα σύνορα στον Ιορδάνη ποταμό και διασχίσαμε ολόκληρη την Ιορδανία, από τη Γέρασα, στο βορειοδυτικό άκρο κοντά στα σύνορα με τη Συρία, μέχρι την αρχαία πόλη της Πέτρας –ίσως το πιο συγκλονιστικό τοπίο που έχω δει ποτέ–, όπου διανυκτερεύσαμε σε σκηνή βεδουίνων. Μετά δύο μέρες φτάσαμε στο απόκοσμο Ουάντι Ραμ (την «Ερημο της Σελήνης») στο νοτιοδυτικό άκρο της χώρας, κοντά στα σύνορα με την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία.
Το ταξίδι αυτό ήταν ένα όνειρο ζωής· είναι ωραίο πράγμα όταν πραγματοποιούνται τα όνειρα. Και ενώ έχει περάσει μόλις ένας χρόνος, συχνά αναρωτιέμαι αν όλα αυτά συνέβησαν πραγματικά ή αν απλώς τα ονειρεύτηκα. Αναρωτιέμαι πώς θα είχα νιώσει αν αυτό το ταξίδι, που το ονειρευόμουν από μικρός, είχε ακυρωθεί. Σκέφτομαι όλους αυτούς τους ανθρώπους –και υπάρχουν πολλές χιλιάδες τέτοιοι άνθρωποι σε όλον τον κόσμο– οι οποίοι αποταμίευαν μια ζωή για να κάνουν ένα μεγάλο ταξίδι (ίσως τον μήνα του μέλιτος ή το τάμα τους ή το τελευταίο τους ταξίδι), που η πανδημία τούς διέλυσε το όνειρο και που μπορεί για λόγους υγείας ή χρημάτων ή ανελευθερίας να μην έχουν ποτέ ξανά μια τέτοια ευκαιρία.
Είναι βέβαια καλό να φιλοσοφούμε τα πράγματα· να σκεφτόμαστε ότι πάντα υπάρχουν και πολύ χειρότερα· να χρησιμοποιούμε την εμπειρία αυτής της χρονιάς –αυτής της παύσης και της επανεκκίνησης που κάποια στιγμή θα έρθει– για να αναλογιστούμε. Είναι υγιές και μας βοηθάει. Για παράδειγμα, μπορούμε να ξανασκεφτούμε αν πραγματικά χρειαζόμαστε τόσο πολλά αεροπορικά ταξίδια για προχειροφτιαγμένα συνέδρια και ασήμαντες επαγγελματικές συναντήσεις, δεδομένου του περιβαλλοντικού κόστους αυτού του μοντέλου εργασίας, τουλάχιστον μέχρι οι πτήσεις να αποκτήσουν μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα.
Μπορούμε επίσης να αναρωτηθούμε αν τόσα χρόνια είχαμε εκτιμήσει και επενδύσει επαρκώς στον δημόσιο χώρο γύρω μας· στα όσα έχει να μας προσφέρει η γειτονιά μας, η πόλη μας, και στα όσα έχουμε να της προσφέρουμε εμείς. Το μυαλό, το μάτι και η καρδιά θέλουν, και πρέπει, να αποδρούν. Οταν όμως τα αεροπλάνα δεν πετούν –ή όταν εμείς δεν μπορούμε πλέον να πετάξουμε– υπάρχουν άλλοι τρόποι να ξεφεύγεις: το καλό βιβλίο, η καλή ταινία, η μουσική, η αφήγηση, η άλλη οπτική γωνιά.
Τα ταξίδια είναι η μεγαλύτερη ευλογία γιατί σ’ αυτά συμβαίνουν τρία πολύ σημαντικά πράγματα, τρία πράγματα που σε ολοκληρώνουν ως άνθρωπο: ζεις το «τώρα», στο παρόν (αναμνήσεις δημιουργούμε μόνο όταν βιώνουμε το παρόν· ούτε όταν αναπολούμε το παρελθόν, ούτε όταν ανησυχούμε για το μέλλον)· γνωρίζεις το Αλλο (τόσο στους ανθρώπους όσο και στα τοπία και στις κουλτούρες)· και αργά ή γρήγορα, μέσα στο Αλλο βρίσκεις το οικείο, τον εαυτό σου, συνειδητοποιώντας πόσο κοινός είναι ο ανθρώπινος πυρήνας μας.
Οταν κάνεις δύο βήματα έξω από τη φούσκα της ρουτίνας και της ασφάλειάς σου, από τον μικρόκοσμό σου, τότε η φούσκα αυτή μεγεθύνεται και καλύπτει πλέον και το νέο έδαφος που πριν έμοιαζε απειλητικό· το ενσωματώνει και αυτό στον μικρόκοσμό σου.
Επιστρέφοντας από την κατακόκκινη έρημο του Ουάντι Ραμ, φτάσαμε στα σύνορα Ιορδανίας – Ισραήλ στη γέφυρα Αλενμπι. Είχε ήδη νυχτώσει και η ομίχλη απλώς επέτεινε την κινηματογραφική εμπειρία της αναμονής, των διατυπώσεων και των ελέγχων ασφαλείας στα σύνορα, δεδομένων των πολιτικών συνθηκών στη Μέση Ανατολή. Διασχίσαμε τη Δυτική Οχθη, κάναμε μια στάση στην Ιερουσαλήμ και αργά το βράδυ, αφού περάσαμε από τον φούρνο της γειτονιάς, γυρίσαμε στην γκαρσονιέρα στη Φλορεντίν, που πλέον είχε γίνει «το σπίτι μας».
* Ο κ. Ρωμανός Γεροδήμος είναι αναπλ. καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Μπόρνμουθ. Το βιβλίο του «Ανταποκρίσεις από τον 21ο αιώνα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.