Αρκεί να κερδίσεις τις εκλογές; «Όχι» αν θες να κυβερνήσεις. Την ανακούφιση για την επικράτηση Μακρόν επί της Λεπέν διαδέχεται ο βαθύς συλλογισμός για τη βιωσιμότητα της νέας κυβέρνησης μετά την απώλεια της απόλυτης πλειοψηφίας. Η πολιτική κρίση στη Γαλλία προκαλεί συνειρμούς αναπόφευκτους στην Ελλάδα, η οποία θα κληθεί να επανατοποθετηθεί στο ερώτημα της πολιτικής σταθερότητας βγαίνοντας αλώβητη από το ναρκοπέδιο της απλής αναλογικής. Εξάλλου, όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε·του πληθωρισμού και της ακρίβειας. Άραγε, κινδυνεύει η Ελλάδα να βρεθεί στη θέση της Γαλλίας;
Η Γαλλία βίωσε πρώτη τις παρενέργειες των ανατιμήσεων, στον νευραλγικό τομέα των καυσίμων, γεγονός που ανέδειξε το περιβόητο κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων ήδη το 2018. Η τωρινή ενεργειακή και πληθωριστική κρίση, η οποία είναι μια πρωτίστως ευρωπαϊκή κρίση, ήρθε να προστεθεί ως γενεσιουργός αιτία της κοινωνικής δυσαρέσκειας που έχει ρίζες στην επίμονη όσο και επίπονη συμπίεση της ευρωπαϊκής μεσαίας τάξης, δημιουργώντας εύφλεκτη ύλη για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Από τη μία, η κοινωνική δυσανεξία στις επώδυνες προσαρμογές. Από την άλλη, το αδιέξοδο των λαϊκιστικών αφηγημάτων που βρίσκουν πρόσφορο έδαφος σε περιόδους κρίσεων. Στη μέση, πολιτικά λάθη και ατοπήματα. Αποτέλεσμα, ο πολιτικός κατακερματισμός ως απειλή για την πολιτική σταθερότητα·συνθήκη αναγκαία για την παραγωγή λύσεων.
Με δεδομένη την επιδείνωση της μεγάλης εικόνας, κατά βάση στην οικονομία, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο μετά την πανδημία και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η κριτική που ασκείται στον Εμανουέλ Μακρόν είναι ότι δεν έδωσε τη δέουσα σημασία στην επαφή με τους απλούς πολίτες ή – για τους πιο επικριτικούς – στην επαφή με την πραγματικότητα. Στην εμπέδωση της άποψης έχουν βάλει το χέρι τους και τα δύο πολιτικά άκρα της πολιτικής σκηνής στη Γαλλία. Του χρεώνεται επίσης ότι είχε μειωμένα αντανακλαστικά στο διάστημα που μεσολάβησε από τις προεδρικές μέχρι τις βουλευτικές εκλογές, όπως και ότι τώρα θερίζει όσα έσπειρε με το disruption που προκάλεσε παρεμβάλλοντας ορμώμενος ανάμεσα στην παραδοσιακή δεξιά και την παραδοσιακή αριστερά.
Η ριζοσπαστικοποίηση της γαλλικής κοινωνίας, όπως αυτή αποτυπώνεται στις νέες πολιτικές ισορροπίες, είναι γεγονός. Γεγονός είναι επίσης ότι το κόμμα του Μακρόν παραμένει πρώτη δύναμη σε ένα πολιτικό σύστημα το οποίο διευκολύνει αντί να δυσχεραίνει την εκτέλεση έργου από την εκάστοτε κυβέρνηση, ανεξάρτητα από τη στενή ανάγνωση των κοινοβουλευτικών συσχετισμών. Ο Γάλλος πρόεδρος φαίνεται ότι θα επιδιώξει να αποφύγει την επίσπευση των εκλογών και αντιθέτως θα επιχειρήσει να διασφαλίσει συνέργειες – βλ. ρεπουμπλικανικό δεξιό κόμμα – για την επικύρωση του νομοθετικού έργου στο πεδίο.
Η Ελλάδα, ανεξάρτητα πλέον από την τελική ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών, θα κληθεί επίσης να ανανεώσει τη λαϊκή ετυμηγορία μέσα σε ένα τουλάχιστον απαιτητικό διεθνές περιβάλλον, καθώς όλα δείχνουν ότι θα είναι μακρύς ο δρόμος για την ενεργοποίηση των εναλλακτικών στην ενέργεια και την αποκατάσταση των τιμών σε υποφερτά επίπεδα. Η κοινωνική ευθιξία από το υψηλότερο κόστος διαβίωσης, σε συνδυασμό με την πολιτική της αξιοποίηση από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, θέτει και στη χώρα μας το πλαίσιο για την επόμενη εκλογική αναμέτρηση, συνιστώντας δυνητικό παράγοντα απρόβλεπτων ανατροπών.
Πάντως η Ελλάδα, σε αντίθεση με τη Γαλλία και τις περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης, έχει timing ανάκαμψης με μεγαλύτερα περιθώρια μεγέθυνσης, καθώς βγαίνει από την πολυετή κρίση με αλλαγή αφηγήματος που επιτρέπει την αποσυμπίεση του ελατηρίου στην οικονομία παρά το φρένο της διεθνούς συγκυρίας. Επιπλέον, η χώρα είναι από τους μεγαλύτερους δικαιούχους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, και με όχημα το πακέτο στήριξης μπροστά στο άλμα του πληθωρισμού, η κυβέρνηση Μητσοτάκη διατηρεί σταθερά την πρώτη θέση στις δημοσκοπήσεις. Όμως άλλο η πρωτιά, άλλο η αυτοδυναμία, ιδίως στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση της απλής αναλογικής, η οποία θέτει αδιαμφισβήτητα εμπόδια στην κυβερνησιμότητα. Μεγάλο ερωτηματικό μπαίνει άλλωστε στη δυνατότητα επίτευξης κυβερνητικών συνεργασιών από το ελληνικό πολιτικό σύστημα.
Η κυβέρνηση ποντάρει στην εκτίμηση ότι, για αυτούς τους λόγους, το εκλογικό σώμα θα επιλέξει να αποφύγει τυχόν περιπέτειες πολιτικής αστάθειας. Όμως αυτό είναι ένα στοίχημα δύσκολο, καθόλου αυτονόητο σε καιρούς χαλεπούς με διακριτικό την αβεβαιότητα. Μας το δίδαξε η Γαλλία.
ΓΑΛΛΙΑ – Στις προεδρικές εκλογές τον Απρίλιο ο Εμανουέλ Μακρόν επικράτησε της Μαρίν Λεπέν, με 58,5% έναντι 41,5%, στον δεύτερο γύρο της αναμέτρησης. Στις βουλευτικές εκλογές που ακολούθησαν τον Ιούνιο ο συνασπισμός της ριζοσπαστικής αριστεράς Nupes υπό τον Ζαν Λυκ Μελανσόν αναδείχθηκε δεύτερη πολιτική δύναμη και άρα αξιωματική αντιπολίτευση, διασφαλίζοντας 131 έδρες έναντι 246 της παράταξης Ensemble υπό τον Εμανουέλ Μακρόν, η οποία απώλεσε την απόλυτη πλειοψηφία στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση, καθώς χρειαζόταν 289 έδρες. Τα δεδομένα αυτά δημιουργούν προϋποθέσεις για μια περίοδο πολιτικής και πιθανότατα κυβερνητικής αστάθειας. Εικόνες από το πολιτικό μέλλον της Ελλάδας; Μια πρώτη απάντηση είναι «όχι απαραίτητα».
Πώς «στραβοπάτησε» ο Μακρόν
Πολ Σμιθ, Καθηγητής Γαλλικής Ιστορίας και Πολιτικής, Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ, στην «Κ»
Ποιοι ήταν οι παράγοντες που αποδυνάμωσαν πολιτικά τον Μακρόν και τι ρόλο έπαιξε ο αντίκτυπος του πληθωρισμού στα εισοδήματα των Γάλλων πολιτών;
Θα πρέπει να σταθούμε στην απουσία του Μακρόν από την εκστρατεία των βουλευτικών εκλογών. Έχει σημασία, ειδικά στο γαλλικό πολιτικό σύστημα, που είναι προεδροκεντρικό. Επίσης, δεν όρισε γρήγορα πρωθυπουργό, δηλαδή το πρόσωπο που θα έδινε το αφήγημα για το πώς η κυβέρνηση θα διαχειριστεί το υψηλό κόστος ζωής, το οποίο είναι πράγματι η μείζονα πρόκληση και για τη Γαλλία. Επί της ουσίας, ο Μακρόν στέρησε από τον εαυτό του τη δυνατότητα να αξιοποιήσει τα εργαλεία τα οποία είχε στα χέρια του όπως αυτά απορρέουν από τη θέση του. Είδαμε λοιπόν μετά την εκλογή του ένα αντί Μακρόν ρεύμα, το οποίο ενισχύθηκε από την κριτική της ριζοσπαστικής αριστεράς στη Γαλλία περί ενός απόμακρου προέδρου ο οποίος δεν είναι συνδεμένος με τους πολίτες. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μια ευρεία ψήφο της εργατικής τάξης με κύριο θέμα την ακρίβεια και το υψηλό κόστος διαβίωσης. «Πέρασε» η προσέγγιση ότι ο Μακρόν είναι ένας ηγέτης των εύπορων ο οποίος αποτυγχάνει να μιλήσει στους κοινούς απλούς πολίτες. «Κλειδί» για τις εξελίξεις είναι βεβαίως η πορεία της μεσαίας τάξης. Είχες μια μεσαία τάξη η οποία ήταν ικανοποιημένη για μια μακρά περίοδο όμως τώρα πιέζεται πλέον όλο και περισσότερο. Οι Γάλλοι αισθάνονται σήμερα ότι δεν έχουν ένα κοινωνικό μοντέλο, όποιο και αν θα είναι αυτό, στο οποίο να ποντάρουν. Μέσα σε όλα αυτά, έχουμε την κατάρρευση της παραδοσιακής δεξιάς στη Γαλλία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ήταν η ψήφος στις βουλευτικές εκλογές μια ψήφος επιδοκιμασίας της αντιπολίτευσης ή μια ψήφος αποδοκιμασίας του Μακρόν;
Ήταν μια ψήφος ισχυρής αποδοκιμασίας του Μακρόν. Όταν ο Μελανσόν αποκλείστηκε πια από τη διεκδίκηση της προεδρίας, το περιβάλλον του θεώρησε ότι από εκείνο το σημείο θα έπρεπε να απευθυνθεί σε εκείνους που στη Γαλλία αποκαλούνται χαρακτηριστικά «οργισμένοι αλλά όχι φασίστες», δηλαδή στους ψηφοφόρους που δεν θέλουν να ψηφίσουν την ακροδεξιά, αλλά σίγουρα δεν θέλουν να ψηφίσουν τον Μακρόν. Σκέφτηκαν λοιπόν στο κόμμα του Μελανσόν ότι αν απευθύνονταν σε εκείνους τους ψηφοφόρους, θα είχαν μια πιθανότητα για ένα καλό εκλογικό αποτέλεσμα. Είδαμε εξάλλου και το λαϊκιστικό αφήγημα του Μελανσόν σύμφωνα με το οποίο «αν τα πάμε καλά, θα αναγκαστεί να με κάνει πρωθυπουργό», ένα αφήγημα το οποίο τουλάχιστον εσείς και εγώ γνωρίζαμε ότι ήταν ανεδαφικό. Ήταν όμως ένα αφήγημα το οποίο «δούλεψε». Όπως «δούλεψε» και το αφήγημα της Λεπέν σύμφωνα με το οποίο «αν τα πάμε καλά στις βουλευτικές εκλογές, θα βάλουμε φρένα στον Μακρόν».
Έπαιξε κάποιον ρόλο το ύψος της αποχής;
Δεν ήταν τόσο η αποχή, όσο η σύνθεση της προσέλευσης. Είδαμε δηλαδή πολλούς νέους, όπως και ψηφοφόρους εθνικών μειονοτήτων, να ψηφίζουν σε πολύ υψηλότερο βαθμό απ’ ό,τι θα περιμέναμε. Και οι ψηφοφόροι αυτοί ψήφισαν τη ριζοσπαστική αριστερά. Δεν είναι τυχαίο ότι η παραδοσιακή δεξιά εξαφανίστηκε από το Παρίσι, το οποίο ψήφισε Μακρόν ή Μελανσόν. Επίσης η Μαρσέιγ και η Λυών ψήφισαν μαζικά αριστερά. Εδώ πιαστήκαμε όλοι οι αναλυτές στον ύπνο, καθώς προβλέπαμε ότι θα επιβεβαιωνόταν η παράδοση να μην προσέρχονται ιδιαίτερα αυτές οι πληθυσμιακές κατηγορίες στις βουλευτικές εκλογές.
Διακρίνετε λοιπόν ενδείξεις ριζοσπαστικοποίησης στο γαλλικό εκλογικό σώμα;
Απολύτως. Τόσο στα αριστερά όσο και στα δεξιά. Γι’ αυτό και στα θέματα μετανάστευσης και εθνικής ταυτότητας, ο Μακρόν προσπάθησε να προσαρμόσει κάποιες πολιτικές που υπήρχαν στην ατζέντα της ακροδεξιάς, η οποία μάλιστα το τελευταίο διάστημα έχει πει ότι συμφωνεί με κάποια από τα αντίστοιχα μέτρα του αρμόδιου υπουργείου – το κάνει βέβαια και για να δείξει ότι είναι θεσμική, υπάρχει πλέον και αυτή η παράμετρος. Η Λεπέν προσπαθεί να περάσει ένα πιο μετριοπαθές προφίλ, όμως αν ξεσκεπάσεις τις πολιτικές της παραμένουν ριζοσπαστικές. Στην άλλη πλευρά, η γαλλική ριζοσπαστική αριστερά υλοποιεί σε έναν βαθμό αυτό που στην Ελλάδα έχετε ονομάσει «πασοκοποίηση», όταν ένα σοσιαλιστικό κόμμα γίνεται ευρύτερα αποδεκτό στον χώρο του κέντρου και της σοσιαλδημοκρατίας – η οποία στη Γαλλία δεν καταφέρνει να ακουστεί με τον Μελανσόν δίπλα να κραυγάζει. Επίσης, όπως ήδη αναφέραμε, το παραδοσιακό δεξιό κόμμα των Ρεπουμπλικάνων έχει δεχθεί πλήγμα, και υπάρχει τώρα ένας εσωτερικός ανταγωνισμός μέσα στο κόμμα κατά πόσο θα πρέπει να συνεργαστούν με τον Μακρόν. Εδώ υπάρχει και η παράμετρος της Γερουσίας, η οποία ελέγχεται από τους Ρεπουμπλικάνους. Ο πρόεδρος της Γερουσίας είναι σημαντικό πολιτικό πρόσωπο στη Γαλλία και οι εκπρόσωποι των Ρεπουμπλικάνων στη Γερουσία είναι πιο ανοιχτοί σε συνεργασία με τον Μακρόν απ’ ό,τι οι εκπρόσωποι του κόμματος στη γαλλική εθνοσυνέλευση. Η κεντροδεξιά λοιπόν μπορεί να είναι κομβική για τις πολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία.
Τι προβλέπετε; Θα υπάρξει κυβερνητική σταθερότητα στη Γαλλία το διάστημα που θα ακολουθήσει; Και τι μπορεί να κάνει πρακτικά ο Μακρόν για να το πετύχει;
Η αλήθεια είναι ότι στη Γαλλία μια κυβέρνηση μπορεί να κυβερνήσει αρκετά αποτελεσματικά ακόμη και χωρίς να έχει τον έλεγχο της Βουλής. Το πολιτικό σύστημα στη Γαλλία είναι σχεδιασμένο από τα χρόνια του Ντε Γκωλ με τρόπο που να δίνει στην εκάστοτε κυβέρνηση τη δυνατότητα να κάνει ανεξάρτητα το έργο της. Διότι με τα δεδομένα της δεκαετίας του ’50, δεν μπορούσε εύκολα να φανταστεί κανείς την προοπτική ενός κατακερματισμένου κοινοβουλευτικού συστήματος στη Γαλλία. Μεταξύ άλλων, δίνεται η δυνατότητα για συναινέσεις σε σημαντικές νομοθετικές παρεμβάσεις, όπως θα είναι η μεταρρύθμιση των συντάξεων ή ένα πακέτο στήριξης μπροστά στο υψηλό κόστος διαβίωσης. Θα είναι δύσκολο για τα κόμματα της αντιπολίτευσης να πουν ότι διαφωνούν σε όλα ρίχνοντας την κυβέρνηση. Η Λεπέν θεωρεί ότι έχει την ευκαιρία της πλέον το 2027 και πιστεύει ότι για να το πετύχει θα πρέπει να επιδείξει μια πιο υπεύθυνη στάση στα θέματα. Ως εκ τούτου, θα στηρίξει νομοθετήματα που θα θεωρηθούν υπέρ του εθνικού συμφέροντος.
Επομένως, δεν «βλέπετε» ξανά εκλογές σύντομα;
Σωστά, όχι απαραίτητα. Αν δούμε βασικές νομοθετικές παρεμβάσεις να συγκεντρώνουν τις ψήφους που χρειάζονται, με τους κατάλληλους χειρισμούς από την πρωθυπουργό Μπορν. Για παράδειγμα, οι Ρεπουμπλικάνοι είναι υπέρ της μεταρρύθμισης στις συντάξεις και υπάρχουν επίσης κάποιοι ανεξάρτητοι βουλευτές στην πτέρυγα της αριστεράς. Εδώ θα πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε ότι ο Μακρόν και η Μπορν δείχνουν να μην είναι αλλεργικοί στις ψήφους της Λεπέν, αν τις χρειάζονται για να περάσουν τις νομοθεσίες, χωρίς φυσικά να τις επιδιώκουν. Θεωρώ ότι ο Μακρόν θα αφήσει τα πράγματα να κυλήσουν και μπορεί να θέσει θέμα εκλογών μόνο αν δει ότι πραγματικά δεν μπορεί να κυβερνήσει. Μη ξεχνάμε ότι μια τέτοια ενέργεια θα είχε υψηλό ρίσκο για εκείνον, καθώς θα έπαιρνε τον χαρακτήρα του δημοψηφίσματος στο πρόσωπό του. Η γαλλικής δεξιά έχασε το 1997 τις εκλογές με αυτόν τον τρόπο και ο Σιράκ ήταν από εκείνο το σημείο κι έπειτα ένας τυπικός πρόεδρος.
Θεωρείτε ότι ο κατακερματισμός της γαλλικής πολιτικής σκηνής είναι ένδειξη ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού φαινομένου; Είναι ένα ερώτημα που απασχολεί και την Ελλάδα, εν όψει των επερχόμενων εκλογών.
Θεωρώ ότι σε έναν βαθμό ισχύει. Για παράδειγμα, όταν κοιτάζω τη Γαλλία βλέπω ομοιότητες με τη Βρετανία. Η συμπίεση της μεσαίας τάξης και η ενίσχυση του ρεύματος που αισθάνεται ότι η Ευρώπη αποτυγχάνει να αντιμετωπίζει τα προβλήματα σε εθνικό επίπεδο, ένα ρεύμα το οποίο στη Γαλλία πριμοδοτεί η ριζοσπαστική αριστερά του Μελανσόν είναι τα βασικά αίτια του πολιτικού κατακερματισμού με τον οποίο βρισκόμαστε αντιμέτωποι. Όμως είναι και αποτέλεσμα ειδικότερων πολιτικών χειρισμών σε κάθε χώρα. Στη Γαλλία, ο Μακρόν απέσπασε κόσμο από την αριστερά και δημιουργήθηκε έτσι χώρος για να ενισχυθεί η άκρα αριστερά. Αντίστοιχα, πήρε τις αποστάσεις του, μαζί με ψηφοφόρους, από τη δεξιά. Πολύ κρίσιμος στη Γαλλία ήταν πιο πριν ο ρόλος του Ολάντ, ο οποίος δεν τήρησε σαφείς αποστάσεις από την αριστερά και στην πραγματικότητα δεν κυβέρνησε, απλώς διαχειριζόταν ισορροπίες. Να θυμηθούμε εδώ ότι ο Ολάντ δεν ήταν έτοιμος να αναλάβει ένα τέτοιο έργο. Μπήκε από σπόντα στο παιχνίδι λόγω της απομάκρυνσης του Στρος Καν. Αντιθέτως, ο Σαρκοζί προς στιγμή «καθάρισε» με την ακροδεξιά, ενσωματώνοντας στην πολιτική του ατζέντα τα θέματα ασφάλειας. Περιόρισε έτσι τον χώρο για τους ακραίους. Όμως δεν έφερε ουσιαστικά αποτελέσματα, γι’ αυτό και αποδυναμώθηκε στη συνέχεια. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, έχουμε φτάσει τώρα στη Γαλλία να έχουμε μια αναμέτρηση της ευρωσκεπτικιστικής ριζοσπαστικής αριστεράς, της ευρωσκεπτικιστικής εθνικιστικής ακροδεξιάς και του κέντρου που αντιπροσωπεύει ο Μακρόν.
Γαλλική άσκηση ελληνικής εφαρμογής
Γιώργος Αράπογλου, Γενικός Διευθυντής της Pulse RC, στην «Κ»
Υψηλή αποχή, κοινοβουλευτικός κατακερματισμός, βραχυκύκλωμα στη διακυβέρνηση. Τι διδάσκει η πολιτική κρίση στη Γαλλία για την πολιτική προοπτική στην Ελλάδα; Είναι δόκιμη η σύγκριση;
Και δόκιμη και ενδιαφέρουσα νομίζω. Υπάρχουν αρκετές ομοιότητες, όπως και σημαντικές διαφορές. Ο μεγάλος νικητής στις γαλλικές εκλογές ήταν η αποχή και η Γαλλία βρίσκεται σήμερα σε μια κατάσταση που δεν είχε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια.
Ο Εμμανουέλ Μακρόν κέρδισε άλλη μια θητεία, ενώ αρκετοί προκάτοχοί του δεν τα είχαν καταφέρει. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει υψηλή αποδοχή και διατηρεί μέχρι σήμερα την κυβέρνησή του, στην πρώτη θέση των δημοσκοπήσεων – όταν και οι τρεις προηγούμενες είχαν περάσει στη δεύτερη θέση, ήδη από το μέσο της θητείας τους. Στις εκλογές του Ιουνίου ο συνασπισμός «Μαζί» (Ensemble) του Γάλλου προέδρου, απώλεσε την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία, έχοντας απέναντί του έναν καινούριο αριστερό συνασπισμό και την ενίσχυση της ακροδεξιάς. Στη χώρα μας, οι εκ δεξιών αντίπαλοι της κυβέρνησης δεν δείχνουν (δημοσκοπικά) τόσο ισχυροί και ο αριστερός διεκδικητής δεν είναι καινούριος.
Είναι η πρώτη φορά, εδώ και μια εικοσαετία, που ένας Γάλλος πρόεδρος δεν έχει την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Ένα πρώτο δίδαγμα (ή, καλύτερα, υπενθύμιση) από το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών, είναι ότι οι ψηφοφόροι μπορούν να επιλέγουν το πρόσωπο που κρίνουν κατάλληλο για την κορυφή, χωρίς να του προσφέρουν πάντα και την αυτοδυναμία… Βέβαια στη Γαλλία (ως προεδρική Δημοκρατία) η πολιτική «κορυφή» –που είναι ο πρόεδρος– προκύπτει από διαφορετικές εκλογές από ότι οι βουλευτές. Στη χώρα μας, η υψηλή αποδοχή του πρωθυπουργού, μπορεί να «τραβήξει» και το κόμμα του προς υψηλότερα ποσοστά.
Εκεί, οι πρώτες προσπάθειες σχηματισμού ενός νέου κυβερνητικού συνασπισμού προσέκρουσαν στην άρνηση των άλλων παρατάξεων. Και εδώ, το τρίτο κόμμα δεν δείχνει ιδιαίτερα πρόθυμο για κυβερνητικές συνεργασίες.
Σε ποιον βαθμό η απλή αναλογική της ερχόμενης εκλογικής αναμέτρησης απειλεί στην πράξη την προοπτική της κυβερνησιμότητας στην Ελλάδα;
Η απλή αναλογική προσφέρει αναλογικότερη εκπροσώπηση των κομμάτων, δυσκολεύει την αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος, αυξάνει την πιθανότητα κυβερνήσεων συνασπισμού με ευρύτερη αποδοχή. Από την άλλη, διευρύνει τον διαμοιρασμό των ψήφων, δυσκολεύει τη συγκρότηση κυβέρνησης, οδηγεί σε πιο «εύθραυστες» ηγεσίες, μεγαλώνει τη πιθανότητα νέων εκλογών – πρόσφατο παράδειγμα το Ισραήλ.
Στην ερχόμενη εκλογική μάχη, το πρώτο κόμμα θα στερηθεί το «δώρο» (bonus) εδρών και η αυτοδυναμία είναι πολύ δύσκολη – με τα σημερινά δημοσκοπικά δεδομένα, αδύνατη! Μπορεί να ακολουθήσουν συζητήσεις, συνεννοήσεις, σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας ή μειοψηφίας ή νέες εκλογές (όπως ευρύτατα συζητείται) με τον καινούριο εκλογικό νόμο ενισχυμένης αναλογικής. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και το πολιτικό, οικονομικό και διεθνές περιβάλλον μέσα στο οποίο θα διεξαχθούν όλα αυτά. Σε ένα μάλλον λιγότερο πιθανό σενάριο, θα μπορούσε να λειτουργήσει υπέρ του πρώτου κόμματος αν, γνωρίζοντας τα χαρακτηριστικά της απλής αναλογικής, η επιθυμία των πολιτών για ισχυρή ηγεσία –χωρίς καθυστερήσεις– είναι έντονη.
Ποιοι είναι οι παράγοντες που θα διαμορφώσουν το πλαίσιο των ερχόμενων εκλογών; Είναι η ακρίβεια σε θέση να ανατρέψει τους πολιτικούς συσχετισμούς; Προς ποια κατεύθυνση;
Η ακρίβεια –που ταλαιπωρεί όλη την Ευρώπη– και η Οικονομία γενικότερα, θα έχουν καθοριστικό ρόλο σε κάθε εκλογική μάχη στη γηραιά ήπειρο, το επόμενο διάστημα. Όταν η ενόχληση της κοινωνίας είναι μεγάλη, η διάθεση «αποδοκιμασίας» από τους εκλογείς μπορεί να ανατρέψει πορείες και εκτιμήσεις. Επειδή όμως, στη χώρα μας, είναι ισχυρή η πεποίθηση ότι οι κύριοι λόγοι των προβλημάτων είναι εξωτερικοί – χωρίς βέβαια να απαλλάσσεται κανείς των όποιων ευθυνών του – και επειδή τα μέτρα της κυβέρνησης για την στήριξη των πολιτών φαίνεται να «εισπράττονται» (σε έναν βαθμό) θετικά από τους ίδιους, εκτιμώ ότι το πιθανότερο είναι να υπερισχύσει η αγωνία για την καλύτερη διαχείριση των κρίσιμων επόμενων μηνών και το κύριο κριτήριο να είναι το πως μπορεί να κυβερνηθεί καλύτερα το πλοίο σε δύσκολα νερά.
Όταν θα γνωρίζουμε το πότε θα διεξαχθούν οι επόμενες εκλογές, αλλά και το κλίμα που θα επικρατεί τότε, θα μπορούμε να έχουμε εκτιμήσεις με μεγαλύτερο βαθμό βεβαιότητας.