«Είμαι κακός και τρομακτικός με νύχια και δόντια», φέρεται να προειδοποίησε ο Βλαντιμίρ Πούτιν τον Ντέιβιντ Κάμερον όταν ο τότε Βρετανός πρωθυπουργός τον πίεσε για τη χρήση χημικών όπλων από τον σύμμαχο της Ρωσίας στη Συρία, Μπασάρ αλ Ασαντ, και αναρωτήθηκε μέχρι πού θα έφτανε η Ρωσία.
Σύμφωνα με τον κορυφαίο σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής του Κάμερον, Τζον Κάσον -που αναφέρεται σε ντοκιμαντέρ του BBC-, ο Πούτιν εξήγησε ότι, για να πετύχει κανείς στη Συρία, θα πρέπει να χρησιμοποιήσει βάρβαρες μεθόδους, όπως έκαναν οι ΗΠΑ στη φυλακή του Αμπού Γκράιμπ στο Ιράκ. «Είμαι πρώην άνθρωπος της KGB», εξήγησε.
Οι παρατηρήσεις προφανώς ήταν μεταξύ σοβαρού και αστείου, αλλά, όπως πάντα με τον ηγέτη της Ρωσίας, η απειλή ήταν ξεκάθαρη, όπως αναφέρει το Politico σε εκτενή ανάλυσή του.
Σίγουρα ο Πούτιν έχει αποδείξει ότι είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει τον φόβο ως όπλο στην προσπάθειά του να υποτάξει μια ασυμβίβαστη Ουκρανία. Τα στρατεύματά του έχουν βάλει στόχο αμάχους και έχουν καταφύγει σε βασανιστήρια και σε βιασμούς. Ομως η νίκη τού διέφυγε.
Τις επόμενες εβδομάδες μοιάζει έτοιμος να προσπαθήσει να αντιστρέψει τις στρατιωτικές αποτυχίες του με μια επίθεση στα τέλη του χειμώνα: πολύ πιθανόν με το να φανεί ακόμα πιο τρομακτικός και να παλέψει με νύχια και με δόντια για να σώσει τη Ρωσία -και τον εαυτό του- από περαιτέρω ταπείνωση.
Μπορεί, όμως, ο πρώην άνθρωπος της KGB να τα καταφέρει; Μπορεί ακόμη η Ρωσία να κερδίσει τον πόλεμο που επέλεξε να κάνει ο Πούτιν ενάντια στην Ουκρανία, ενόψει της ηρωικής και ενωμένης αντίστασης των Ουκρανών;
Κατάλογος σφαλμάτων
Από την αρχή, ο πόλεμος σημαδεύτηκε από λανθασμένες εκτιμήσεις και λανθασμένους υπολογισμούς. Ο Πούτιν και οι στρατηγοί του υποτίμησαν την ουκρανική αντίσταση, υπερεκτίμησαν τις ικανότητες των δικών τους δυνάμεων και δεν κατάφεραν να προβλέψουν την κλίμακα της στρατιωτικής και οικονομικής υποστήριξης που θα λάμβανε η Ουκρανία από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα ευρωπαϊκά κράτη.
Το Κίεβο δεν έπεσε σε λίγες ημέρες, όπως σχεδίαζε το Κρεμλίνο και οι δυνάμεις του Πούτιν το καλοκαίρι, και το φθινόπωρο απωθήθηκαν, με την Ουκρανία να ανακτά έως τον Νοέμβριο περισσότερο από το ήμισυ της επικράτειας που κατέλαβαν οι Ρώσοι τις πρώτες εβδομάδες της εισβολής. Η Ρωσία έχει πλέον συρθεί σε έναν δαπανηρό και παρατεταμένο συμβατικό πόλεμο, έναν πόλεμο που πυροδότησε μια σπάνια διαφωνία στο πολιτικο-στρατιωτικό κατεστημένο της χώρας και οδήγησε τις εσωτερικές διαμάχες του Κρεμλίνου να βγουν στο φως.
Η μοναδική νίκη που έχουν καταγράψει οι ρωσικές δυνάμεις εδώ και μήνες ήρθε τον Ιανουάριο, όταν οι Ουκρανοί αποχώρησαν από την πόλη εξόρυξης αλατιού Σολεντάρ, στην περιοχή του Ντονέτσκ της ανατολικής Ουκρανίας. Και τα σημάδια δείχνουν ότι οι Ρώσοι βρίσκονται στα πρόθυρα μιας άλλης νίκης, στο Μπαχμούτ, μόλις δέκα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Σολεντάρ, που είναι πιθανό να πέσει στα χέρια τους σύντομα.
Εντούτοις, καμία από αυτές τις αιματοβαμμένες νίκες δεν είναι κάτι περισσότερο από μια συμβολική επιτυχία, παρά τις υψηλές απώλειες που πιθανόν υπέστησαν και οι δύο πλευρές. Τακτικά, καμία νίκη δεν είναι σημαντική – και ορισμένοι Δυτικοί αξιωματούχοι λένε πίσω από κλειστές πόρτες ότι ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι ίσως θα ήταν καλύτερα να είχε αποσυρθεί νωρίτερα από το Σολεντάρ, και πλέον από το Μπαχμούτ, με τον ίδιο τρόπο που οι Ρώσοι αποχώρησαν τον Νοέμβριο από τη -στρατιωτικά απελπιστική- θέση τους στη Χερσώνα.
Προκειμένου να επιτύχει μια πραγματική ανατροπή της στρατιωτικής τύχης της Ρωσίας, ο Πούτιν θα καταβάλει τις επόμενες εβδομάδες όλες τις δυνάμεις του, που θα αναπληρώνονται από επίστρατους εφέδρους και στρατευσίμους, ξεκινώντας μια νέα μεγάλη επίθεση. Ουκρανοί αξιωματούχοι αναμένουν ότι η επίθεση θα καταστεί σοβαρή νωρίτερα από την άνοιξη.
Ο Ουκρανός υπουργός Αμυνας, Ολέξι Ρέζνικοφ, προειδοποίησε τις τελευταίες ημέρες, σε συνεντεύξεις Τύπου, ότι η Ρωσία μπορεί να έχει έως και 500.000 στρατιώτες συγκεντρωμένους στην κατεχόμενη Ουκρανία και κατά μήκος των συνόρων, σε εφεδρεία, έτοιμους για επίθεση και πως μπορεί να ξεκινήσει κοντά στην πρώτη επέτειο του πολέμου, στις 24 Φεβρουαρίου.
Αλλοι Ουκρανοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η επίθεση, όταν έρθει, θα γίνει τον Μάρτιο – τουλάχιστον πριν από την άφιξη των Leopard 2 και άλλων δυτικών κύριων αρμάτων μάχης και οχημάτων πεζικού. Ο Ζελένσκι προειδοποίησε τους Ουκρανούς, το Σάββατο, ότι η χώρα εισέρχεται σε μια «εποχή όπου ο κατακτητής ρίχνει όλο και περισσότερες δυνάμεις για να σπάσει τις άμυνές μας».
Ολα τα βλέμματα στραμμένα στο Ντονμπάς
Η πιθανή εστίαση των Ρώσων θα είναι στην περιοχή Ντονμπάς, στα ανατολικά. Ο Αντρι Τσέρνιακ, αξιωματούχος της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της Ουκρανίας, είπε στην Kyiv Post ότι ο Πούτιν έδωσε εντολή στις ένοπλες δυνάμεις του να καταλάβουν όλο το Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ μέχρι τα τέλη Μαρτίου.
«Παρατηρήσαμε ότι οι ρωσικές δυνάμεις κατοχής αναδιατάσσουν πρόσθετες ομάδες επίθεσης, μονάδες, όπλα και στρατιωτικό εξοπλισμό στα ανατολικά», είπε ο Τσέρνιακ. «Σύμφωνα με τη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ουκρανίας, ο Πούτιν έδωσε εντολή να καταλάβει όλα τα εδάφη των περιοχών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ».
Αλλοι Ουκρανοί αξιωματούχοι και Δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές υποπτεύονται ότι η Ρωσία μπορεί να κάνει κινήσεις για να αποσπάσει την προσοχή και να αποπροσανατολίσει. Εχουν τα μάτια τους σε μια «προσποίηση» που προέρχεται από τη Λευκορωσία που μιμείται την προέλαση από βορρά τον περασμένο Φεβρουάριο στο Κίεβο και δυτικά της πρωτεύουσας προς τη Βινίτσια.
Ωστόσο, αξιωματούχοι της ουκρανικής άμυνας εκτιμούν ότι υπάρχουν μόνο 12.000 Ρώσοι στρατιώτες στη Λευκορωσία αυτή τη στιγμή, οι οποίοι φαινομενικά πραγματοποιούν κοινές εκπαιδευτικές ασκήσεις με τον λευκορωσικό στρατό και που δεν είναι αρκετοί για να πραγματοποιήσουν επίθεση.
«Μια επαναλαμβανόμενη επίθεση στο Κίεβο δεν έχει νόημα», είπε ο Μάικλ Κόφμαν, Αμερικανός ειδικός στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις και συνεργάτης του Κέντρου για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον. «Μια επιχείρηση ανάσχεσης διαδρόμων τροφοδοσίας στα δυτικά ή κατάληψης του πυρηνικού σταθμού από τη Ρίβνε μπορεί να είναι πιο εφικτή, αλλά αυτό θα απαιτούσε πολύ μεγαλύτερη δύναμη από αυτή που έχει αναπτύξει αυτή τη στιγμή η Ρωσία στη Λευκορωσία», είπε σε ανάλυσή του.
Παρά ταύτα, από πού ακριβώς θα έρθουν οι κύριες επιθέσεις της Ρωσίας κατά μήκος της γραμμής του μετώπου -μήκους 600 χιλιομέτρων- στην περιοχή του Ντονμπάς, είναι ακόμη ασαφές. Δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές δεν αναμένουν από τη Ρωσία να προβεί σε επίθεση σε όλο το μέτωπο – το πιθανότερο είναι να εξαπολύσει μια επίθεση δύο ή τριών σημείων με επίκεντρο ορισμένα βασικά χωριά και πόλεις στο νότιο Ντονέτσκ, στην Κρεμίνα και στο Λίμαν στο Λουγκάνσκ και στον νότο στη Ζαπορίζια, όπου υπήρξαν αναφορές για αυξημένη συγκέντρωση στρατευμάτων και εξοπλισμού πέρα από τα σύνορα της Ρωσίας.
Στην περιοχή του Λουγκάνσκ, οι ρωσικές δυνάμεις απομακρύνουν κατοίκους κοντά στα τμήματα της πρώτης γραμμής που ελέγχονται από τη Ρωσία. Και ο κυβερνήτης της περιοχής, Σέρχιι Χαϊντάι, πιστεύει ότι οι απελάσεις στοχεύουν στην εκκαθάριση πιθανών Ουκρανών κατασκόπων και ντόπιων που εντόπιζαν σημεία για το ουκρανικό πυροβολικό. «Υπάρχει μια ενεργή μεταφορά (ρωσικών στρατευμάτων) στην περιοχή και σίγουρα προετοιμάζονται για κάτι στο ανατολικό μέτωπο», είπε ο Χαϊντάι στους δημοσιογράφους.
Ο Ρέζνικοφ είπε πως αναμένει ότι η ρωσική επίθεση θα γίνει από τα ανατολικά και τα νότια ταυτόχρονα – από τη Ζαπορίζια στον νότο και στο Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ. Ενόψει των βασικών επιθέσεων, οι ρωσικές δυνάμεις δοκιμάζουν πέντε σημεία κατά μήκος του μετώπου, σύμφωνα με το Γενικό Επιτελείο της Ουκρανίας σε ενημέρωση Τύπου, την Τρίτη. Είπαν ότι τα ρωσικά στρατεύματα έχουν ανασυνταχθεί σε διάφορα σημεία της πρώτης γραμμής και διεξάγουν επιθέσεις κοντά στο Κουπιάνσκ, στην περιοχή του Χαρκόβου, και σε Λιμάν, Μπαχμούτ, Αβντίιβκα και Νοβοπάβλιβκα στο ανατολικό Ντονέτσκ.
Πόλεμος συνδυασμένων όπλων
Οι Ρώσοι, ωστόσο, πιθανότατα δεν θα σημειώσουν σημαντική πρόοδο εάν δεν κατορθώσουν να διορθώσουν δύο μεγάλες αστοχίες, στις οποίες επιμένουν στις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις μέχρι στιγμής – κακή υλικοτεχνική υποστήριξη και αποτυχία συντονισμού πεζικού, τεθωρακισμένων, πυροβολικού και αεροπορικής υποστήριξης, για να επιτύχουν αμοιβαία συμπληρωματικά αποτελέσματα, αλλιώς γνωστά ως πόλεμος συνδυασμένων όπλων.
Κατά την ανακοίνωση του διορισμού τον Ιανουάριο του στρατηγού Βαλέρι Γκερασίμοφ -του πρώην αρχηγού του επιτελείου Αμυνας- ως γενικού διοικητή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία, το ρωσικό υπουργείο Αμυνας τόνισε «την ανάγκη να οργανωθεί στενότερη αλληλεπίδραση μεταξύ των τύπων και των όπλων των στρατευμάτων», με άλλα λόγια να βελτιωθεί ο πόλεμος συνδυασμένων όπλων.
Ο Κόφμαν εκτιμά ότι τα προβλήματα υλικοτεχνικής υποστήριξης της Ρωσίας μπορεί να έχουν ξεπεραστεί σε μεγάλο βαθμό. «Υπήρξε αρκετή αναδιοργάνωση στα ρωσικά logistics και έχει σημειωθεί προσαρμογή. Νομίζω ότι η συζήτηση για τα ρωσικά υλικοτεχνικά προβλήματα γενικά πάσχει από υπερβολική έλλειψη τεκμηρίωσης, σε βαθμό ανεκδοτολογικό», είπε.
Σε αντίθετη περίπτωση, πολλά θα εξαρτηθούν για τη Ρωσία από το πόσο θα έχει καταφέρει ο Γκερασίμοφ να εκπαιδεύσει τις ανανεωμένες δυνάμεις του σε πόλεμο συνδυασμένων όπλων και εν προκειμένω υπάρχουν τεράστιες αμφιβολίες ότι έχει στη διάθεσή του επαρκή χρόνο.
Ο Κόφμαν πιστεύει ότι οι ουκρανικές δυνάμεις «θα ήταν καλύτερα να απορροφήσουν τη ρωσική επίθεση και να εξαντλήσουν το ρωσικό επιθετικό δυναμικό και στη συνέχεια να αναλάβουν την πρωτοβουλία αργότερα μέσα την άνοιξη. Εχοντας ξοδέψει πυρομαχικά, καλύτερα στρατεύματα και εξοπλισμό, θα μπορούσαν να αφήσουν τη ρωσική άμυνα συνολικά πιο αδύναμη». Υποψιάζεται ότι η επίθεση «μπορεί να αποδειχτεί απογοητευτική».
Οι «φωνές» για νέα, μαζική επιστράτευση
Οι φιλοπόλεμοι Ρώσοι στρατιωτικοί μπλόγκερ συμφωνούν. Υψώνουν τη φωνή τους για άλλη μία επιστράτευση, λέγοντας ότι θα είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι επιθέσεις που απαιτούνται για να αντιστραφεί η στρατιωτική τύχη της Ρωσίας. Ο πρώην αξιωματικός της ρωσικής υπηρεσίας πληροφοριών και παραστρατιωτικός διοικητής Ιγκόρ Γκίρκιν, ο οποίος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προσάρτηση της Κριμαίας και αργότερα στο Ντονμπάς, έχει υποστηρίξει ότι θα χρειαστούν κύματα επιστράτευσης για να νικηθεί η άμυνα της Ουκρανίας.
Και Δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές υποψιάζονται ότι η Ουκρανία και η Ρωσία έχουν επί του παρόντος περίπου τον ίδιο αριθμό μαχητών. Αυτό σημαίνει ότι ο στρατηγός Γκερασίμοφ θα χρειαστεί πολλούς περισσότερους εάν θέλει να επιτύχει την αναλογία «τρία προς ένα», που κρίνει το στρατιωτικό δόγμα ως απαραίτητη για να επιτύχει μια επιτιθέμενη δύναμη.
Ωστόσο, άλλοι φοβούνται ότι η Ρωσία έχει επαρκείς δυνάμεις, εάν τις συγκεντρώσει, για να πετύχει κάποια «σοκαριστικά κέρδη». Ο Ρίτσαρντ Κεμπ, πρώην διοικητής πεζικού του βρετανικού στρατού, προβλέπει «σημαντικά ρωσικά κέρδη τις επόμενες εβδομάδες. Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές σχετικά με το πόσο άσχημα μπορεί να είναι τα πράγματα – διαφορετικά το σοκ κινδυνεύει να “σπάσει” την αποφασιστικότητα των Δυτικών», έγραψε. Ο φόβος έγκειται στο ότι, εάν οι Ρώσοι μπορέσουν να επιτύχουν σημαντικά εδαφικά κέρδη στο Ντονμπάς, τότε είναι πιθανότερο να αυξηθεί η πίεση από ορισμένους Δυτικούς συμμάχους για διαπραγματεύσεις.
Εντούτοις, οι ελλείψεις του Γκερασίμοφ σε ανθρώπινο δυναμικό έχουν ωθήσει άλλους αναλυτές να θεωρήσουν ότι, εάν η δυτική αποφασιστικότητα επιμείνει, η επιφυλακτικότητα του ίδιου του Πούτιν θα εμποδίσει τις πιθανότητες της Ρωσίας να κερδίσει τον πόλεμο.
«Η διστακτική λήψη αποφάσεων του Πούτιν εν καιρώ πολέμου καταδεικνύει την επιθυμία του να αποφύγει ριψοκίνδυνες αποφάσεις που θα μπορούσαν να απειλήσουν την κυριαρχία του ή τη διεθνή κλιμάκωση – παρά το γεγονός ότι ο μαξιμαλιστικός και μη ρεαλιστικός στόχος του, η πλήρης κατάκτηση της Ουκρανίας, πιθανότατα απαιτεί την ανάληψη περαιτέρω ρίσκων για να υπάρχει ελπίδα επιτυχίας», δήλωσε το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου σε ανάλυσή του αυτή την εβδομάδα.
Ο Πούτιν μπορεί να είναι κακός και τρομακτικός, αλλά, κατά την άποψη του Ινστιτούτου, «παραμένει απρόθυμος να διατάξει τις δύσκολες αλλαγές στον ρωσικό στρατό και στην κοινωνία, που είναι πιθανώς απαραίτητες για τη διάσωση του πολέμου του».
Πηγή: Politico