Το παραδοσιακά δύσκολο σκηνικό των ελληνοτουρκικών σχέσεων έχει επιβαρύνει η διαφυγή στην Ελλάδα των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών που η Αγκυρα κατηγορεί για συμμετοχή στο πραξικόπημα κατά του Ταγίπ Ερντογάν. Ο τελευταίος δεν κρύβει τη βαθιά ενόχλησή του. Το θέμα έχει προσωπική χροιά.
Ωστόσο, ο Τούρκος πρόεδρος οφείλει να μην αγνοεί δύο σημαντικές παραμέτρους. Πρώτον, ότι μετά την αποτυχημένη απόπειρα ανατροπής του η ελληνική πολιτική ηγεσία, σε αντίθεση με αυτές άλλων χωρών, ήταν από τις πρώτες που εξέφρασαν την υποστήριξή της στο πρόσωπό του ως τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο της χώρας –η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολλών ελευθεριών κατά την άσκηση της εξουσίας είναι άλλο ζήτημα– και, δεύτερον, ότι η ελληνική δικαιοσύνη λειτουργεί ανεξάρτητα και η Ελλάδα ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης σέβεται και ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες.
Το γεγονός ότι οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν κατ’ ιδίαν επί δύο ώρες (ακόμη και αν συνυπολογισθεί ο χρόνος της μετάφρασης) είναι θετικό. Ο Τούρκος πρόεδρος αποδίδει μεγάλη σημασία στις διαπροσωπικές σχέσεις και στην ανάπτυξη μιας αίσθησης εμπιστοσύνης με τους ηγέτες άλλων χωρών. Υπό αυτό το πρίσμα, το επικοινωνιακό χάρισμα του κ. Τσίπρα –αναγνωρίζεται και από τους πολιτικούς του αντιπάλους– μπορεί να αποβεί χρήσιμο.
Ομως, αυτό που έχει σημασία είναι τι συζήτησαν οι δύο ηγέτες. Η δημιουργία μιας καλής προσωπικής σχέσης πάντα διευκολύνει, αλλά, τελικά, το ζητούμενο για τη χώρα είναι η ουσία των όσων ειπώθηκαν και συμφωνήθηκαν, τα οποία μένει να φανούν στην πράξη.
Είναι πολλά τα ζητήματα που απασχολούν τις δύο χώρες, με κορυφαία το Κυπριακό και το Αιγαίο. Ο κ. Ερντογάν πρέπει να αντιληφθεί ότι η ένταση στο Αιγαίο δεν του αποφέρει οφέλη. Οι διερευνητικές επαφές μπορούν να καταλήξουν σε απτά αποτελέσματα. Εχει γίνει μεγάλη προεργασία και έχουν σημειωθεί σημαντικές συγκλίσεις. Η Ελλάδα ορθώς πορεύεται με βάση τις αρχές του διεθνούς δικαίου, οι οποίες πάντως δεν είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσουν σε όλες τις περιπτώσεις σε αποφάσεις και αποτελέσματα που θα μας ικανοποιούν απόλυτα, και αυτό είναι καλό να το έχουμε υπόψη μας.
Το Κυπριακό πρέπει να λυθεί. Με τρόπο λειτουργικό και δίκαιο –προφανώς χωρίς ξένα στρατεύματα και εγγυήσεις– ώστε να είναι και βιώσιμος. Από την επανένωση όλοι θα κερδίσουν. Η ενεργειακή διάσταση είναι σημαντική και σε αυτήν εμπλέκονται πλέον αμερικανικά και γαλλικά συμφέροντα. Συμφέρει τον κ. Ερντογάν να κατανοήσει αυτή την πραγματικότητα και να ενεργήσει αναλόγως. Οι απειλές, οι παρενοχλήσεις και οι προκλήσεις ίσως να αξιοποιούνται επικοινωνιακά, αλλά σε ό,τι αφορά την ουσία δεν αποφέρουν οφέλη στη χώρα του.
Τόσο στην Κύπρο, όσο και στο Αιγαίο, όπου εγκυμονεί πάντα ο κίνδυνος ανεξέλεγκτων καταστάσεων, ίσως αποδειχθεί χρήσιμος ο δίαυλος επικοινωνίας των υπουργών Αμυνας των δύο χωρών, οι οποίοι έχουν διατελέσει και αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων. Τα πρώτα σημάδια θα φανούν στη συνάντηση που θα έχουν σε μια εβδομάδα στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ, στις Βρυξέλλες.