JACQUES ANDRE
«Η ανδρική σεξουαλικότητα»
μτφρ. Γιάννης Στρίγκος
εκδ. Πατάκη, σελ. 204
Το βιβλίο του Ζακ Αντρέ «Η ανδρική σεξουαλικότητα» θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη στις 18 Φεβρουαρίου.
Το βιβλίο του Ζακ Αντρέ «Η ανδρική σεξουαλικότητα» θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη στις 18 Φεβρουαρίου.Το 1970 ο Ερίκ Ρομέρ σκηνοθετεί μια ταινία με τίτλο «Το γόνατο της Κλαίρης». Ο κεντρικός πρωταγωνιστής, ο 35χρονος Ζερόκ, περνάει τις τελευταίες ημέρες της εργένικης ζωής του σε ένα τοπίο χαλάρωσης, πλάι σε μια λίμνη. Εκεί συναντά μια παλιά φίλη και συγγραφέα, που θα του γνωρίσει δύο έφηβες. Η μία, η δεκαεξάχρονη Κλαίρη, θα του εξάψει τις φαντασιώσεις. Οι εμμονές θα πάρουν κυριολεκτικά φωτιά παρατηρώντας το νεανικό κορμί της κοπέλας, και ο μόνος του στόχος μέχρι το τέλος της ταινίας είναι να αγγίξει το περίφημο γόνατό της.
Θυμάμαι ακόμη τον έφηβο εαυτό μου να κοιτάζει την ταινία και να ξενερώνει. Αμύητη τότε στον κόσμο της ανδρικής φαντασίωσης, περίμενα κάτι περισσότερο από τη δράση της ταινίας. Η ανάγκη του Ζερόκ να πιάσει το γόνατο της Κλαίρης δεν με ικανοποίησε. Hθελα κάτι ίσως πιο ολοκληρωμένο. Πέρασαν χρόνια για να καταλάβω γιατί γίνονται οι άνδρες φετιχιστές και ηδονοβλεψίες και όχι οι γυναίκες. Οι άνδρες ψηλαφίζουν το κατακερματισμένο σώμα ή αναζητούν πίσω από την κλειδαρότρυπα το κρυμμένο, ενώ εμείς οι γυναίκες δεν ψάχνουμε μερικά σημεία, βρίσκουμε το ολόκληρο.
Αυτές τις σκέψεις έκανα διαβάζοντας το βιβλίο του Γάλλου ψυχαναλυτή Ζακ Αντρέ, με τίτλο «Η ανδρική σεξουαλικότητα». Το βιβλίο, σε μετάφραση του Γιάννη Στρίγκου, θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη στις 18 Φεβρουαρίου. Η «Κ» διάβασε πρώτη ένα βιβλίο που διεκδικεί αναγνώστες όχι μόνον τους ειδικούς ή τους ευαισθητοποιημένους περί την ψυχανάλυση, αλλά και τους λάτρεις γενικά της ανάγνωσης, άνδρες και γυναίκες.
Η αρχή είναι γυναικεία
Είναι γνωστό ότι ο Φρόιντ μελέτησε και περιέγραψε επαρκώς τα φαινόμενα και το βάθος της ανδρικής σεξουαλικότητας. Ξεκινώντας ή και καταλήγοντας στο περίφημο σύμπλεγμα του Οιδίποδα, ο πατέρας της ψυχανάλυσης κατόρθωσε να περιγράψει και να αναδείξει την πρωταρχική σύγκρουση. Ο άνδρας ερωτεύεται τη μητέρα του και επιθυμεί να σκοτώσει τον πατέρα. Αυτή η πλέον γνωστή και ίσως απλουστευμένη θέση έχει επηρεάσει όλο τον δυτικό πολιτισμό, καθώς και οι λεπτομέρειες του μύθου, οι παραλλαγές και οι νευρώσεις που προκύπτουν από την πρώτη σχέση του αγοριού με τη μητέρα του. Ο Ζακ Αντρέ γνωρίζει καλά τη φροϋδική σκέψη και τη σκέψη της ψυχανάλυσης και διανθίζει το υλικό του με περιστατικά δικών του ασθενών καθώς και με αποσπάσματα της λογοτεχνίας και της ποίησης, ανδρών φυσικά, που εξέφρασαν τις ορέξεις τους αποτυπώνοντάς τις στα γραπτά τους.
Για την ψυχοσεξουαλικότητα όλα μόλις γεννηθούν είναι θηλυκά, φέρεται να λέει ο Αντρέ. Το αγόρι από τη στιγμή που γεννιέται, όπως και το κορίτσι, βιώνει τη σχέση με τη μητέρα και μετά με τον πατέρα και τους σημαντικούς Aλλους παθητικά. Υφίσταται τη φροντίδα, την αγάπη, τα χάδια, αλλά και την τιμωρία, το ξύλο και τη στέρηση. Η αρχή για έναν άνδρα είναι όπως ακριβώς και για μία γυναίκα, μόνο που μετέπειτα στον άνδρα είναι επιβεβλημένο η παθητικότητα να γίνει ενεργητικότητα. Και εκεί αρχίζει, ίσως περιπλεγμένη, η ιστορία της ζωής του καθενός.
Aνδρες πιστοί, άπιστοι, φετιχιστές, Δον Ζουάν, αδρανείς, άνδρες που εξιδανικεύουν τις γυναίκες, άνδρες που τις υποτιμούν, άνδρες ομοφυλόφιλοι, οι άνδρες σε όλες τις εκδοχές ασχολούνται με τη μητέρα τους. «Oλα για τη μητέρα μου» ονόμασε την περίφημη ταινία του ο Αλμοδόβαρ, θέλοντας να υμνήσει το πρόσωπο που τον καθόρισε. Το αγόρι βρίσκεται στην αγκαλιά της μητέρας του και βιώνει τον παράδεισο• το στήθος της, τη μυρωδιά της, το άγγιγμά της, όλα ξεκινούν από το μερικό και κατακερματισμένο στο βλέμμα του παιδιού σώμα της. Δεν του ανήκει και αυτό εγείρει αντιδράσεις. Oπως γεννιέται και η μεγάλη απογοήτευση. Η μητέρα τελικά δεν έχει πέος. Δεν μοιράζεται το ίδιο φύλο με εκείνο, δεν έχει την ίδια όψη. Τότε ποια είναι η μητέρα; Πού βρίσκεται η δύναμή της; Είναι κρυμμένη; Ή κομμένη; Οι άνδρες βρίσκονται ενεοί απέναντι στο μυστήριο που λέγεται μητέρα, απέναντι στο μυστήριο που λέγεται γυναίκα. Κοιτάζουν από την κλειδαρότρυπα, μήπως και κατορθώσουν να το λύσουν. Την κάνουν δικιά τους, την εξιδανικεύουν, την υποτιμούν, τη στραπατσάρουν, τη «σκοτώνουν». Είναι δύσκολο να την καταλάβουν. Ζούμε εποχές που πολλοί πλέον επιλέγουν να απέχουν από αυτή την κατανόηση, γυρνούν την πλάτη στη γυναίκα. Ζούμε εποχές που και οι γυναίκες γυρνάνε την πλάτη στην εξερεύνηση του εαυτού τους. Ο Φρόιντ μίλησε για σκοτεινή ήπειρο, αχαρτογράφητη, ανεξερεύνητη. Ο Φερέντσι την παρομοίασε με θάλασσα.
Φυσικά μέσα στη θάλασσα υπάρχουν γοργόνες αλλά και καρχαρίες. Ολοι θυμόμαστε με δέος την περίφημη ταινία με τίτλο «Τα σαγόνια του καρχαρία». Δεν είναι τυχαίο ότι στη γαλλική εκδοχή η ταινία λεγόταν «Τα σαγόνια της θάλασσας». Αν αυτό δεν παραπέμπει στον φόβο του άνδρα για τον βυθό της γυναίκας, τότε σε τι παραπέμπει;