Στις σελίδες αυτής της εφημερίδας, της ιστορικής «Καθημερινής», που φέτος συμπληρώνει 100 χρόνια από την έκδοσή της, έγραφε πριν από πολλά χρόνια ο τεχνοκριτικός και ιδιαίτερα καλλιεργημένος δοκιμιογράφος Αγγελος Γ. Προκοπίου. Σε ένα από τα πολλά άρθρα του για την πρωτεύουσα, με τον γεμάτο συμβολισμούς τίτλο «Αθήνα.
Η άρρωστη πόλις», ο Αγγελος Γ. Προκοπίου, αναφερόμενος στα πολλά λειτουργικά προβλήματα της πόλης, έθιγε το θέμα της «ενότητας». Είναι ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1956, δηλαδή πριν από 63 χρόνια, ανήμερα την εθνική επέτειο, όταν η πρωτεύουσα είχε δείξει τον κακό δρόμο που είχε πάρει σε όσους μπορούσαν να δουν πέραν ενός βραχέος κύκλου ζωής.
Η ενότητα στην οποία αναφερόταν ο Προκοπίου δεν ήταν πολιτική. Αναφερόταν σε ενότητα «οικιστική, πνευματική και ψυχική», χωρίς την οποία «δεν μπορεί να συγχρονισθή πολεοδομικώς και ηθικώς μία πόλις». Βρήκα το άρθρο διαχρονικά επίκαιρο –όπως και τη σκέψη του Αγγελου Προκοπίου– καθώς εντείνεται η συζήτηση για την Αθήνα ενόψει των δημοτικών εκλογών. Αυτό που υπονοείται με τον όρο «άρρωστη πόλις» είναι ότι τότε, όπως και τώρα, τα πολλά προβλήματα, όσο διαφορετικά και αν είναι κάθε εποχή, έχουν ανάγκη ενός ηθικού υπόβαθρου για την αντιμετώπισή τους. Δεν αρκούν οι τεχνικές λύσεις. Υπάρχει ανάγκη συγκρότησης ενός άυλου αξιώματος που να μπορεί να διευκολύνει συναινέσεις και να προσφέρει βάση για εποικοδόμηση.
Η «άρρωστη πόλις» του 1956 γράφτηκε ως αντίδραση στον δημόσιο προβληματισμό για την προστασία του ελληνικού τοπίου, όταν τα λατομεία, οι αποψιλώσεις, τα μπαζώματα και οι κατεδαφίσεις επιδρούσαν πλέον και ορατά στο ανάγλυφο της Αττικής. Πρωτοβουλία είχε αναλάβει τότε το ΤΕΕ για να συσπειρώσει εκπροσώπους από όλους τους φορείς και να τεθεί το ζήτημα εκ νέου και εις βάθος. Ο Προκοπίου μίλησε για το ήθος της πόλεως. «Και η Αθήνα δεν είναι μια οποιαδήποτε πόλις, για να την εγκαταλείψωμε και να χτίσωμε αλλού μια άλλη», έγραφε. «Είναι το μεγάλο ιστορικό και ηθικό σύμβολο της πρώτης πόλεως που εγνώρισε η ανθρωπότης όταν η Ευρώπη ξεκινούσε, στην αρχαιότητα, για τα μεγάλα της πεπρωμένα».
Σε σημερινή μετάφραση, θα μπορούσε να πει κανείς ότι κάθε σκέψη για το μέλλον της Αθήνας οφείλει να έχει και ένα όραμα ήθους, ένα πνευματικό υπόβαθρο και μια άυλη παρακαταθήκη. Τη βάση για την ηθική ενότητα, που στη σύγχρονη γλώσσα θα λέγαμε ότι είναι και η κοινωνική συνοχή.