Ενα υποβρύχιο που γέρνει δεν γίνεται αξιοθέατο. Ενας πύργος, όμως; Οι Ιταλοί που βγάζουν από τη μύγα ξίγκι εκμεταλλεύθηκαν στο έπακρον τον κεκλιμένο Πύργο της Πίζας. Ιστορικό, περίτεχνο κτίριο, αλλά εάν δεν είχε αυτό το θαυμαστό κουσούρι, πόσοι θα φωτογραφίζονταν μπροστά του;
Η κλίση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος προς τη χωλαίνουσα μετριότητα καταδείχθηκε υπό το πρίσμα του διεθνούς διαγωνισμού PISA· προγράμματος αξιολόγησης μαθητών που διοργανώνει ο ΟΟΣΑ. Στην τελευταία διαδικασία, από τη χώρα μας συμμετείχαν 5.000 μαθητές από δημόσια και ιδιωτικά σχολεία. Συνολικά 500.000 15χρονα από 65 χώρες δοκιμάστηκαν σε Μαθηματικά, Κατανόηση Κειμένου και Φυσικές Επιστήμες.Τα δικά μας παιδιά έλαβαν και στα τρία πεδία επιδόσεις κάτω του «συνολικού» μέσου όρου, αλλά και αυτού χωρών της Ε.Ε. Η καταγγελτική, μηρυκαστική κριτική που ακολούθησε απαξίωσε με παραδοσιακή υπεροψία και αυτούς που είδαν τις πλάτες των δικών μας μαθητών. Βλέπετε, για την κεκλιμένη Ελλάδα συνεπάγεται ακόμη ένα όνειδος να προσπερνάει στον PISA χώρες όπως η Σερβία, η Τουρκία, η Κύπρος, η Βραζιλία, πολλές άλλες. Γιατί η Παιδεία παραμένει δεκαετίες άμεση προτεραιότητα. Ετσι, στοχεύοντας το ακόμη καλύτερο, άλλαζαν σαν τα πουκάμισα οι αρμόδιοι υπουργοί και ο καθείς κάτι μεταρρύθμιζε. Σε δύο πράγματα συμφωνούσαν όλοι με χρήση διαφορετικής ορολογίας: α) στο βάθεμα και πλάτεμα της γνώσης που μετά το 1981 προσέλαβε δυναμική πολιτιστικής επανάστασης και β) στην εκπαραθύρωση της στείρας αποστήθισης (παπαγαλία) που θα οδηγούσε σταδιακά στη θέσπιση της κριτικής σκέψης σε μάθημα πρωτεύον.
Αν δεχθούμε ότι στα γραπτά των 15χρονων «πακεταρίστηκαν» όλα τα στρεβλά της εκπαίδευσης. Το ράβε-ξήλωνε. Η παραπαιδεία και οι ανισότητες. Ο επίπονος αγώνας δρόμου από τη Β΄ Λυκείου, που διακόπτει (για όσους θέλουν) το έως τότε πάρτι. Φοιτητές με εισιτήριο βαθμό 4, 5, 6. Πανεπιστημιακοί που τραβούν τα μαλλιά τους με αυτά που διαβάζουν από επιτυχόντες. Τότε πρέπει να διερευνήσουμε. Πώς από τα σπλάχνα του ίδιου δοκιμαστικού σωλήνα ξεπετάγονται τόσα και τόσα χαρισματικά παιδιά; Που σαρώνουν μετάλλια σε παγκόσμιους μαθητικούς διαγωνισμούς. Που διαπρέπουν σε ερευνητικό έργο εντός κι εκτός συνόρων. Στο όνομα των οποίων ομνύουν διεθνείς αυθεντίες. Παιδιά που έμαθαν γράμματα είτε σε σχολεία γνωστά μόνον από τον αριθμό τους είτε σε αίθουσες πολυτελείας. Ηταν σε προηγούμενο διαγωνισμό PISA, όταν οι συνήθεις Φινλανδοί πρώτευαν. Αργότερα, την ώρα που οι μαθητές απολάμβαναν τη σάουνά τους, 200 καθηγητές υπέγραφαν ένα κείμενο που συντάραξε τη χώρα. Χρυσή και άγια η πρωτιά, είπαν οι μαθηματικοί, αλλά τα παλικάρια και οι δεσποινίδες μας είναι τούβλα στις πιο απλές αλγεβρικές πράξεις. Πάγωσε η Φινλανδία, η πιο περήφανη χώρα για το εκπαιδευτικό της μοντέλο.
Σε ελεύθερη νεοελληνική απόδοση: Παιδιά, μη μασάτε. Και ο PISA γέρνει.