Αυτή η ονειρική Ομόνοια με τις ακακίες Κωνσταντινουπόλεως στις μελέτες του Rethink Athens (που παρουσιάζονται στη Στοά Αρσάκη) έχει κλέψει καρδιές. Ισως γιατί έχει κοστίσει τόσο πολύ στους Αθηναίους η -κατόπιν αρχιτεκτονικού διαγωνισμού- παραμόρφωσή της, που πολλοί στέκονται σε αυτήν τη φωτορεαλιστική απεικόνιση κουνώντας το κεφάλι. Υπάρχει ένα κράμα επιθυμίας, ανυπομονησίας και δυσπιστίας. Και υπάρχει βάση για την καλλιέργεια αυτής της αμφιθυμίας, καθώς οι Αθηναίοι πολλά έχουν ακούσει και έχουν δει ελάχιστα. Η αναμόρφωση του αθηναϊκού κέντρου, σύμφωνα με το Rethink Athens, έχει προκαλέσει, από τότε που ανακοινώθηκε, τα πιο αντιφατικά συναισθήματα.
Αν το εξηγήσει κανείς σε κάποιον που δεν έχει καμία εμπειρία από την Αθήνα, θα παραξενευτεί αν δεν γνωρίζει την ελληνική ψυχολογία. Γιατί η παρέμβαση αυτή στο κέντρο είναι κάτι πέραν της «πεζοδρόμησης» της Πανεπιστημίου (που είναι απλώς αποκλεισμός των Ι.Χ.). Είναι μια παρέμβαση που επηρεάζει βαθιά το κέντρο της πόλης. Προσωπικά κρατώ πάνω απ’ όλα τον βιοκλιματικό χαρακτήρα του εγχειρήματος και την επιδίωξη για βελτίωση του αθηναϊκού μικροκλίματος. Είναι μείζον. Θα επιδράσει στην ψυχολογία και την οικονομία.
Ολα αυτά μένει να τα δούμε εν μέσω μιας αθηναϊκής κατάστασης που βρίσκεται στο μεταίχμιο της προσμονής για την επόμενη μέρα. Στην Αθήνα συνυπάρχουν σήμερα τρεις ψυχολογικές προσεγγίσεις για το μέλλον της πόλης. Η μία είναι αυτή των αισιόδοξων και ρεαλιστών που επενδύουν στην αξία κάθε μικρής πέτρας που αθροίζεται στο θετικό ισοζύγιο. Η άλλη είναι αυτή των αρνητών κάθε απόπειρας εξόδου από το καζάνι της κρίσης, καθώς και των ηττοπαθών και ψυχογενώς απαισιόδοξων. Και η τρίτη προσέγγιση είναι αυτή των «τρελών», που ρίχνουν στο τραπέζι ιδέες για τομές μέσα στην πόλη που θα φέρουν τα πάνω-κάτω. Πολλές αλλαγές στην Ιστορία έγιναν από τη σύζευξη της πρώτης και της τρίτης κατηγορίας, αλλά η δεύτερη κατηγορία, που στην Αθήνα μόνο αριθμεί αρκετές δεκάδες χιλιάδες, δεν έχει συμβάλει ποτέ σε τίποτα. Το αντίθετο.
Η πόλη χρειάζεται κινήσεις. Η ακινησία της Αθήνας επί τόσα χρόνια έχει γεννήσει θηλάκους επώασης νοσηρών συμπεριφορών και έχει επιτρέψει τη διάτρηση του κοινωνικού ιστού. Το οικονομικό αδιέξοδο του μέσου μικροκαταστηματάρχη, που αποτελεί ιστορικά τη ραχοκοκαλιά της αθηναϊκής οικονομίας, έχει επιδράσει αρνητικά όχι μόνο στη λειτουργία της πόλης αλλά και στη συμπεριφορά των κατοίκων. Η «μυρωδιά» του αέρα αγγίζει όλους.
Παρά τα τραύματά της, η Αθήνα, και παρά τις τεράστιες ολιγωρίες και τα σφάλματα στην κατανόηση και ιεράρχηση των φαινομένων, αλλάζει «αέρα». Το νιώθει κανείς μαζί με αυτήν την πρώιμη άνοιξη, καθώς όλο και πιο πυκνά είναι τα μηνύματα που προέρχονται από όσους ακολουθούν τον ρυθμό της πρώτης «κατηγορίας», εκείνης των ρεαλιστικά αισιόδοξων. Μια μεγάλη κατηγορία ανθρώπων έχει επενδύσει σκέψη για το πώς μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση. Αν και οι «απαισιόδοξοι» έχουν ακόμη δυνατή φωνή, δεν μπορούν να μη συμφωνήσουν και αυτοί ότι ο αέρας στην Αθήνα του 2014 είναι καλύτερος από τον αέρα του ’13 ή του ’12.
Η Αθήνα δεν έχει την πολυτέλεια να εξαιρεί από το δυναμικό της τους ανθρώπους που θέλουν να εργαστούν υπέρ της πόλης. Και αυτό υπακούει στη λογική της συνέργειας και της αξιοποίησης κάθε δυναμικού στοιχείου, ακόμη και με ιδεολογικές διαφορές σε ισχύ. Είναι ένας πλούτος η ύπαρξη πολλών και διαφορετικών «παραποτάμων» σε μια μητρόπολη σαν την Αθήνα, που νοσεί βαριά αλλά που έχει αποφασίσει πλέον ότι δεν αρκούν τα γιατροσόφια. Θα υπάρξει μια αυτόματη διαλογή «φυσικής εξέλιξης».