Την αισθητική των περασμένων χρόνων, οι εποχές που ακολουθούν (και φυσικά οι γενιές που ακολουθούν) συνήθως τις σαρκάζουν. Με διάφορους τρόπους. Θυμάστε το πλεκτό πετσετάκι που προσπαθούσε να καλύψει την τηλεόραση πλάσμα σε μια διαφήμιση, ελάχιστα χρόνια πριν;
Ολο και συχνότερα, όμως, οι αισθητικές, τα μπιμπελό και τα αντικείμενα άλλων εποχών -των γιαγιάδων ή των μαμάδων μας- που συχνότατα σαρκάζουμε (ή μήπως χλευάζουμε;) έχουν γίνει μέσον, εργαλεία και υλικό των σύγχρονων καλλιτεχνών, όχι σε έναν, αλλά σε πολλούς τομείς. Δύο από αυτές τις εφαρμογές του παλιού στη σύγχρονη τέχνη, με επιτυχία, φαντασία και ευαισθησία έτυχε να συναντήσω μέσα σε μια μέρα. Σε εντελώς διαφορετικούς χώρους.
Στο πωλητήριο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς εκθέτει τα έργα του ο Τάσος Λιακόπουλος. Τι είδους έργα είναι αυτά; Εχει καταφέρει να συγκεντρώσει απίθανα μπιμπελό, κεντήματα και μικροαντικείμενα -μερικές φορές στα όρια του κιτς- και έχει φτιάξει με αυτά συνθέσεις που προσεγγίζουν μ’ έναν τρόπο όχι μελό, αλλά τρυφερό, όσα συνηθίσαμε οι περισσότεροι να βλέπουμε να μας περιβάλλουν όταν ήμασταν παιδιά. Ή όσα τυχαία ανασύρουμε καθαρίζοντας ντουλάπια και κούτες που είχαν να ανοιχτούν χρόνια. Κοιτάζοντάς τα έργα του Τ. Λιακόπουλου νομίζεις ότι σίγουρα υπήρχε κάτι απ’ όλα αυτά στον τοίχο των γονεϊκών σπιτιών.
Δεύτερη συνάντηση με αυτή την παλιά αισθητική, στο Δώμα του Θεάτρου του Νέου Κόσμου. Εκεί παρουσιάζεται ο απολαυστικός μονόλογος του Κώστα Σωτηρίου, που δεν έχει μεγάλη θητεία στα θεατρικά κείμενα, κατάφερε όμως να δώσει την κοινωνική ψυχοσύνθεση της Ελλάδας τα τελευταία 70 χρόνια μέσα σε μιάμιση ώρα. «Σταματία, το γένος Αργυροπούλου» ο τίτλος του έργου. Η σκηνή πολύ μικρή. Το σκηνικό; Μεγαλειώδες όσο και απλό (έργο της Μαγδαληνής Αυγερινού). Τα χειροποίητα κεντήματα μερικών κυριών, φίλων του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, που άνοιξαν τα συρτάρια τους και τα παραχώρησαν για τις ανάγκες της παράστασης. Μερικά από αυτά αποτελούν το «πάτωμα» πάνω στο οποίο κινείται και θυμάται η ηθοποιός Ελένη Ουζουνίδου, η Σταματία. Εχουν σκεπαστεί μ’ ένα διαφανές νάιλον για προστασία. Μερικά άλλα κρέμονται σαν κουρτίνα στο παράθυρο του χώρου και κάποια στιγμή πάνω σ’ αυτά κρέμεται, κυριολεκτικά, η ηρωίδα. Στις θύμησές της, δηλαδή, σε όσα γνωρίζει καλά, στην εποχή που μπορούσε να κινηθεί και να κατανοήσει τις συμπεριφορές των ανθρώπων με μεγάλη άνεση. Μια εποχή που αναπαριστάται μόνο με αυτά τα κεντίδια…
Οι τέχνες δεν συναντώνται μόνο, βοηθούν και τις εποχές να συναντηθούν. Και την ίδια στιγμή μπορεί και να βοηθούν και όλους εμάς, τους αποδέκτες της, να κατανοήσουμε φάσεις της ζωής μας, να δούμε χωρίς χλευασμό αλλά με κατανόηση τις εποχές που πέρασαν, που μας διαμόρφωσαν, και που ασφαλώς τις κουβαλάμε. Αυτός δεν είναι ο ρόλος της τέχνης άλλωστε;