Θεωρείται από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφείς του 19ου αιώνα. Ενα κείμενο του Χένρι Τζέιμς, λοιπόν, «Το θηρίο στη ζούγκλα», που παρουσιάζεται πρώτη φορά σε ελληνική σκηνή, επέλεξε μια ομάδα ανήσυχων καλλιτεχνών, η ομάδα «Προτσές», να παρουσιάσει στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης της οδού Φρυνίχου 14. Και παρότι ο Χένρι Τζέιμς θεωρείται βασικός εκπρόσωπος του ρεαλισμού, αυτό το έργο θυμίζει πολύ συχνά το σύμπαν του Μπέκετ («Το τέλος του παιχνιδιού» ή τις «Ευτυχισμένες ημέρες»). Πολλή δουλειά για να πραγματοποιηθεί αυτή η παράσταση έχει κάνει, εδώ και έναν χρόνο, η Μαρία Μαγκανάρη, που υπογράφει και τη σκηνοθεσία της παράστασης, αλλά και τη διασκευή.
Αλλωστε, πολλές από τις δουλειές που απαιτεί μια επαγγελματική παραγωγή θεάτρου τις κάνουν μόνα τους τα μέλη της ομάδας «Προτσές» (Ανθή Ευστρατιάδου, Σύρμω Κεκέ, Θέμης Πάνου και Μαρία Μαγκανάρη). «Είναι όλα χειροποίητα, με πρώτο το πρόγραμμα της παράστασης». Και καμαρώνει ιδιαίτερα που αυτή η χειροποίητη έκδοση πήρε εύσημα από έναν καλλιτέχνη του εκδοτικού χώρου, τον Σταύρο Πετσόπουλο.
Γιατί διάλεξε το συγκεκριμένο έργο του Τζέιμς; «Γιατί είναι πολύ αινιγματικό, γιατί στήνει συνεχώς παγίδες και γιατί εξαρχής με είχε εντυπωσιάσει. Και γιατί ενώ νομίζεις ότι έχεις να κάνεις με ένα κείμενο του 19ου αιώνα, στην πραγματικότητα είναι ένα κείμενο που συνομιλεί διαρκώς με τον 20ό αιώνα. Νομίζω ότι ο λόγος είναι πως αυτό το κείμενο με συγκινεί. Με συγκινεί ο λογοτεχνικός και αδιαπέραστος λόγος του».
Ποιο είναι το θέμα του; «Είναι ένα παιχνίδι που στήνεται γύρω από την απουσία νοήματος. Και όλη η υπόθεση στήνεται γύρω από μια αναμονή, είναι αναμονή για το τίποτα. Οσο για το θηρίο, είναι αυτό που περιμένουμε…», λέει και από την περιγραφή θέλεις να δεις επί σκηνής πώς μια ομάδα νέων ανθρώπων προσέγγισε το κρυπτικό κείμενο ενός σπουδαίου συγγραφέα.
Δύο τα πρόσωπα του έργου, ένας άνδρας και μία γυναίκα. «Εγώ κάτι περιμένω», λέει στην αρχή ο άνδρας στη γυναίκα. Συναντιούνται ξανά ύστερα από δέκα χρόνια και της προτείνει να περιμένουν μαζί… «Είναι δύο άνθρωποι που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους σ’ έναν αυτοαναφορικό διάλογο, αλλά βρίσκονται σε απόσταση, χωρίς σωματική επαφή. Και εντέλει, όλη αυτή η διαδικασία δεν είναι παρά το καθρέφτισμα του ναρκισσισμού». Και σ’ αυτό το σημείο υπογραμμίζει ότι τον ρόλο τον είχε σκεφτεί για τον Θέμη Πάνου και μόνο, «που όταν το διάβασε, το έκανε δική του υπόθεση».
Στην παράσταση της ομάδας «Προτσές» υπάρχει και ένα τρίτο πρόσωπο, «που βάλαμε εμείς στο έργο και εικονοποιεί το ασυνείδητο». Πιάνουμε πολύ γρήγορα συζήτηση για την ψυχανάλυση, για τον ναρκισσισμό στις σημερινές σχέσεις των ανθρώπων, για τα σύγχρονα αδιέξοδα. Είχε διαβάσει άραγε κείμενα του Φρόιντ ο Τζέιμς, τη ρωτάω. «Οι πηγές λένε ότι ο Τζέιμς δεν είχε άμεση επαφή με τα κείμενα του Φρόιντ, αλλά το εντυπωσιακό είναι ότι εξ αντανακλάσεως τους απασχολούν τα ίδια ζητήματα», τα ζητήματα που απασχολούσαν τα φωτεινά μυαλά της εποχής εκείνης δηλαδή.
Δυσκολίες σήμερα
Τι δυσκολίες έχει ν’ αντιμετωπίσει μια ομάδα νέων ανθρώπων που θέλει σήμερα να κάνει τέχνη; «Δυσκολίες; Από πού ν’ αρχίσω; Νομίζω ότι η πιο κεντρική δυσκολία είναι η πίστη σ’ αυτό που κάνεις και στην προσπάθεια να το κάνεις με απόλυτα επαγγελματικούς όρους και το ότι αυτό συχνά συγκρούεται με όλο το κομμάτι του βιοπορισμού. Δυσκολία έχει η προώθηση της δουλειάς μας, ιδιαίτερα όταν γνωρίζεις ότι εσύ θέλεις να πειραματιστείς με αυτό που καταπιάνεσαι, θέλεις να δοκιμάσεις φόρμες και ότι αυτό δεν αφορά πάντα το ευρύ κοινό. Δίπλα σε όλα αυτά υπάρχει μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, που το κράτος την αντιμετωπίζει σαν καθαρά κερδοσκοπική. Υπάρχει η διαχείριση της καθημερινότητας, την οποία προσπαθείς να μην αφήσεις να σε μολύνει. Εχουμε βρει άμυνες και το παλεύουμε, αλλά οι δυσκολίες είναι καθημερινές».
Η παράσταση «Το θηρίο στη ζούγκλα» θα παίζεται μέχρι 25 Νοεμβρίου. Παραστάσεις: Δευτ., Τρ. 9.15 μ.μ., Τετ. 8 μ.μ., Πέμ. – Σάβ. 9.15 μ.μ., Κυρ. μ.μ.).
