Η «δριμύτατη, σοκαριστική εμπειρία» της πολιορκίας του Μπιζανίου το 1912-13, αποτέλεσε «το πρώτο συλλογικό βίωμα από πλευράς των Ελλήνων μιας πολεμικής εκστρατείας σε περιβάλλον σύγχρονου "βιομηχανικού" πολέμου με μαζικές απώλειες» και «διαμόρφωσε μια ιδιάζουσα ηρωική μορφή μαχητή, αυτήν του "Μπιζανομάχου"». Αυτά γράφει, μεταξύ άλλων, ο ιστορικός Σπυρίδων Γ. Πλουμίδης, θίγοντας μια παράμετρο όχι ιδιαίτερα γνωστή στο ευρύ κοινό: πώς, δηλαδή, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-13), και ιδίως το Μπιζάνι, αποτέλεσαν μια πρώτη εμπειρία «βιομηχανικού πολέμου» για τον Ελληνα βαθμοφόρο και οπλίτη, δημιουργώντας μάλιστα «μια νέα κοινωνική κατηγορία: αυτή των Παλαιών και Εφέδρων Πολεμιστών και Αναπήρων Πολέμου». Σύμφωνα με τον κ. Πλουμίδη, η «"επίσημος στατιστική" αναβίβαζε το 1929 τους αναπήρους πολέμου σε 5.837, ενώ μαζί με τους συγγενείς των νεκρών πολεμιστών ο αριθμός αυτού του "κόσμου" ανέβαινε σε 57.548 ψυχές». Με δεδομένο ότι η «επίσημος στατιστική» πραγματοποιείται το 1929, στους αριθμούς αυτούς περιλαμβάνονται και οι ανάπηροι, καθώς επίσης οι συγγενείς νεκρών μαχητών της δεκαετίας 1912-1922 – της πλέον «πολεμικής» δεκαετίας της χώρας, μαζί με εκείνη του 1940-1950.
Είκοσι ανακοινώσεις
Η ιστορική μελέτη του κ. Πλουμίδη είναι μόλις μία από τις είκοσι που περιλαμβάνονται στον τόμο με τα πρακτικά επιστημονικού συνεδρίου που η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού διοργάνωσε στις 7-8 Φεβρουαρίου του 2013, με τίτλο: «100 χρόνια από τη διεξαγωγή των Βαλκανικών Πολέμων».
Ο εν λόγω τόμος καλύπτει πραγματικά μια τεράστια θεματολογική γκάμα πάνω στους Βαλκανικούς. Ενδεικτικά: την τεχνολογική παράμετρο των πολέμων και τη συσχέτισή τους με τη Βιομηχανική Επανάσταση, που θίγει ο ιστορικός Ευάνθης Χατζηβασιλείου, θέματα τακτικού ελιγμού στη μάχη του Κιλκίς από τον αντισυνταγματάρχη και ιστορικό Γεώργιο Σκαλτσογιάννη (ο οποίος αποπειράται και ένα «υποθετικό σενάριο»), ζητήματα στρατηγικής και διεθνών προεκτάσεων (Διονύσης Τσιριγώτης, Πέτρος Παπαπολυβίου, Ιωάννης Παπαφλωράτος, Αρετή Τούντα-Φεργάδη, Ειρήνη Χειλά, Αγγελος Συρίγος, Διονύσιος Χουρχούλης), καθώς επίσης πτυχές του «εσωτερικού μετώπου» και του πολέμου ως «βιώματος των μαχητών», από τον Σπυρίδωνα Πλουμίδη, τον Παναγιώτη Σπυρόπουλο, τον Δημήτριο Μαλέση και την Ελένη Δημητρίου (η οποία, στο παρελθόν, μας έδωσε ένα εξαίρετο πόνημα πάνω στον πόλεμο του ’40 ως βίωμα του απλού πολεμιστή).
Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλοι οι συγγραφείς του σπάνιου, εξαιρετικού αυτού συλλογικού έργου, αναδεικνύουν τη δοκιμασία και το επίτευγμα μιας γενιάς νέων Ελλήνων που κυριολεκτικά τα έδωσαν όλα για να περάσει η χώρα στον δικό της εικοστό αιώνα. Είναι η ίδια γενιά που θα δοκιμάζεται επί μία δεκαετία σε διάφορα πολεμικά μέτωπα: από το Μπιζάνι και το Κιλκίς έως το Σκρα, την Οδησσό και, βέβαια, τα μικρασιατικά υψίπεδα.