Ο «Κύριος Τέρνερ», η πρόσφατη ταινία του Μάικ Λι, είναι ένα βιογραφικό δράμα που ξεφεύγει από τα συνηθισμένα. Αφήνεται στον όγκο και στη βαρύτητα της συναρπαστικής ερμηνείας του Τίμοθι Σπολ, ο οποίος ενσαρκώνει τον κορυφαίο Βρετανό ζωγράφο του 19ου αιώνα Τζόζεφ Μάλορντ Γουίλιαμ Τέρνερ, ενώ παράλληλα φλερτάρει με την αφαίρεση: επιχειρεί να μας φέρει πρόσωπο με πρόσωπο με την ουσία και τη χρωματική ένταση της ζωγραφικής του.
Η ταινία είναι μια διαρκής σύγκρουση που οδηγεί σε δυναμική ισορροπία ανάμεσα σε κοντινά πλάνα, στα οποία υπερτονίζονται η εξωτερική ασχήμια και οι ιδιοτροπίες ενός μισάνθρωπου, και σε γενικά, που τον εντάσσουν σαν παράφωνη λεπτομέρεια μέσα στο φυσικό τοπίο, το οποίο αποτύπωσε ο Τέρνερ στον καμβά με τον δικό του ιδιαίτερο και αφαιρετικό τρόπο.
Ο «Κύριος Τέρνερ» είναι σπάνια περίπτωση βιογραφίας. Εάν αφεθείς στην υπόθεση, στη γραμμική εξέλιξη ενός χρονικού για τη ζωή του ζωγράφου, μάλλον θα βαρεθείς γρήγορα. Σε αυτή την πτυχή της, η ταινία παραείναι αναλυτική και έχει εξαντλητική διάρκεια. Εάν όμως δώσεις λίγη προσοχή στην… ασυνέχεια, σε μια αριστοτεχνική ρωγμή στην ακαδημαϊκή βιογραφία, η οποία απελευθερώνει την ένταση και την αλήθεια της ζωγραφικής του Τέρνερ, θα νιώσεις θεατής ενός ταπεινού κινηματογραφικού αριστουργήματος. To μινιμαλιστικό μουσικό θέμα του Γκάρι Γέρσον, που επαναλαμβάνεται σε τακτά διαστήματα, υπογραμμίζει αντιστικτικά την παραπάνω ρωγμή στο ρεαλιστικό δράμα εποχής αποκαλύπτοντας την ιδιοφυΐα του Τέρνερ και οδηγώντας μας στην ουσία της ζωγραφικής του.
Ο κ. Τέρνερ
Οι ταινίες του Λι, σχεδόν όλες, είναι μικρά δράματα άσημων ατόμων, με τεράστιο, όμως, υπαρξιακό βάθος. Μονάχα δύο έχουν για ήρωές τους διάσημους άνδρες. Ακριβολογώντας, καλλιτέχνες. Το 1999, στην «Παράσταση μιας ζωής», ο Λι κοντοστάθηκε σε μια κρίσιμη καμπή της ζωής και της καριέρας των Γκίλμπερτ και Σάλιβαν (το διασημότερο δίδυμο της αγγλικής οπερέτας κατά τον 19ο αιώνα) για να σχολιάσει την αναζωογονητική επίδραση που είχε η επαφή με την εξωτική κουλτούρα της Απω Ανατολής στην τέχνη τους. Σήμερα, εστιάζει το ενδιαφέρον του στον Τέρνερ (1775-1851) φέρνοντας στην επικαιρότητα την τελευταία περίοδο της ζωής του. Το έργο του Τέρνερ που καλύπτει αυτή την εποχή τον έφερε στο μεταίχμιο ρομαντισμού και ιμπρεσιονισμού. Με απλά λόγια, στις τοπιογραφίες, ιδίως στις θαλασσογραφίες του, ξέφυγε από την πιστή αναπαράσταση και έδωσε στο χρώμα έναν πρωτόγνωρο εκφραστικό ρόλο. Η τρικυμία ανανέωνε την αρμονία.
Ο Τέρνερ, γιος κομμωτή στο Κόβεντ Γκάρντεν, σπούδασε ζωγραφική στη Βασιλική Ακαδημία, στην οποία, ώριμος πια, έγινε επιφανές μέλος. Ηταν μοναχικός, σχεδόν μονόχνοτος τύπος, με υπέρμετρη αγάπη στον πατέρα του, τον οποίο είχε και ως βοηθό του για πρακτικές δουλειές. Η μητέρα του στα γηρατειά της κλείστηκε στο φρενοκομείο. Είχε πάθος με τη φύση και τη θάλασσα, αλλά και μια αισθαντική σχέση με την ένταση και την αρμονία της φύσης που τον έστρεφε κατά της καλλιγραφίας. Για τον Τέρνερ το χρώμα ήταν δημιουργικό επειδή μπορούσε να αποδώσει αντιθέσεις και αντιφάσεις, ενώ ο ήλιος ήταν ο θεός της ζωής.
Ο Λι ανακαλύπτει την ομορφιά πίσω από την εικόνα ενός μισάνθρωπου, που μουγκρίζει όταν μιλάει, ενώ δεν παραλείπει να σχολιάσει το ήθος του καλλιτέχνη που δεν θέλει η τέχνη του να γίνει εμπορεύσιμο προϊόν, αλλά δημόσιο αγαθό προσιτό σε όλους. Υπάρχει και αυτή η πτυχή της προσωπικότητας του Τέρνερ.
Ο κ. Σπολ
Πριν από πολλά χρόνια τον είδαμε στο «Τσάι στη Σαχάρα» του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι να κλέβει την παράσταση σε έναν δεύτερο ρόλο. Τον απολαύσαμε στα «Μυστικά και ψέματα», αλλά και σε άλλες ταινίες του Λι. Ως «Κύριος Τέρνερ» ο Τίμοθι Σπολ επιβεβαιώνει το αυτονόητο: μεγάλος ηθοποιός δεν γίνεσαι επειδή έχεις σύμμαχο την εξωτερική σου εμφάνιση, αλλά επειδή μπορείς να μεταμορφώνεσαι από βάτραχος σε βασιλιά πάνω στη θεατρική σκηνή ή μπροστά στην κινηματογραφική κάμερα.
Ο Σπολ δίνει την ερμηνεία της ζωής του σε αυτή την ταινία προσφέροντας στον σκηνοθέτη του την πιο εύπλαστη ύλη για να χτίσει μια αληθινά ξεχωριστή προσωπογραφία.
Ο κος Τέρνερ
(Mr Turner, 2014)
Βιογραφική ταινία του Μάικ Λι για τον ζωγράφο Τζόζεφ Μάλορντ Γουίλιαμ Τέρνερ, σπουδαίο καλλιτέχνη του 19ου αιώνα. Η ερμηνεία του Τίμοθι Σπολ βραβεύτηκε στις Κάννες τον περασμένο Μάιο. Η εξαιρετική φωτογραφία είναι του Ντικ Πόουπ, στενού συνεργάτη του Βρετανού σκηνοθέτη. Παίζουν επίσης Μάριον Μπέιλι, Ντόροθι Ατκινσον. (Πρεμιέρα στις 8/1)
Μεγάλα μάτια
(Big Eyes, 2014)
Αλλη μια βιογραφική ταινία με εντελώς διαφορετικό ύφος, εστιασμένη όμως σε ζωγράφο. Ο Τιμ Μπάρτον μας μεταφέρει στην Καλιφόρνια των δεκαετιών του ’50 και του ’60 αφηγούμενος την ιστορία της Μάργκαρετ Κιν, η οποία έπεσε θύμα εκμετάλλευσης από τον σύζυγό της. Οι πίνακες της Κιν, που απεικονίζουν παιδιά και γυναίκες με τεράστια μάτια, γνώρισαν τεράστια εμπορική επιτυχία με την υπογραφή του Γουόλτερ Κιν, ο οποίος παρίστανε τον ζωγράφο. Εν ολίγοις, η τέχνη της απάτης. Ευχάριστη ταινία, αλλά όχι αυτό που περιμένεις από τον Μπάρτον. Με την Εϊμι Ανταμς (φωτ.) και τον Κριστόφ Βαλτζ. (Προβάλλεται στις αίθουσες)
