Ας μιλήσουμε -και πάλι- για πολιτισμό. Οχι απόντα αυτήν τη φορά, όπως τιτλοφορούσαμε το προηγούμενο άρθρο (23/01) αλλά παρόντα. Ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού της νέας κυβέρνησης Νίκος Ξυδάκης ήταν συνάδελφος στην «Καθημερινή». Είμαστε σε διπλανά γραφεία επί χρόνια, λιώσαμε ακουστικά και παπούτσια στο πολιτιστικό ρεπορτάζ, βρεθήκαμε σε παράλληλους χρόνους σε θέσεις αρχισυντακτικές, σε γειτονικές ή ίδιες στήλες στην αρθρογραφία. Ανήκε στην οικογένεια της εφημερίδας από το 1992.
Δεν θα μιλήσω ούτε για τη συγκίνηση της φίλης ούτε για τη χαρά της συναδέλφου. Ακόμη και οι διαφωνίες μας (πολιτικές τα τελευταία χρόνια), συχνά σκληρές, περιείχαν αυτήν τη σχέση. Θα αναφερθώ μόνο στο γεγονός: εδώ και δεκαετίες αυτό το υπουργείο δεν είχε ποτέ πολιτικό προϊστάμενο που να γνωρίζει τον «χώρο» (όπως συνηθίζουμε να λέμε). Μπορεί ο εκάστοτε υπουργός να έκανε φιλότιμες προσπάθειες να μάθει τομείς και πρόσωπα, να ασχοληθεί με το ευρύτατο και χαοτικό αυτό αντικείμενο, που περιλαμβάνει δραστηριότητα χιλιάδων χρόνων, να δώσει τον «καλύτερο εαυτό του». Ομως λίγα πράγματα έμεναν ως παρακαταθήκη στην επόμενη μέρα του υπουργείου, αφού καμία συνέχεια δεν υπήρχε και ο στόχος του διαδόχου ήταν να κάνει κάτι διαφορετικό από τον προκάτοχό του. Αυτό ως καλή εκδοχή. Γιατί πολύ συχνά το ΥΠΠΟ ήταν «στάση για γκαζόζα» σε μια ασύντακτη πολιτική διαδρομή ή αμήχανο παρκάρισμα από τον πρωθυπουργό κάποιου βουλευτή ή συγγενή του. Τοποθετήθηκαν υπουργοί από καραμπόλα, αδιαφορία ή και τιμωρία (προς παραδειγματισμό…). Γιατί ακόμα και στις εποχές που -πολλά- λεφτά υπήρχαν (ποτέ βέβαια ειδικά για το ΥΠΠΟ), ο Πολιτισμός ήταν κάτι σαν βιαστική διευθέτηση μιας διαρκούς εκκρεμότητας. Ή όταν ο πολιτικός προϊστάμενος δεν μπορούσε να απαλλαγεί από κάποιο κομματικό στέλεχος λόγω επετηρίδας, το εναπόθετε (κομψή διατύπωση) στην οδό Μπουμπουλίνας.
Για να μη μακρηγορούμε, το ΥΠΠΟ έχει προκαλέσει από τρανταχτά γέλια έως βαθιά απελπισία· από ελπιδοφόρα στάση αναμονής έως απογοητευτικό ξεφούσκωμα· από «α, επιτέλους» έως «μία από τα ίδια» ή «ε, όχι δεν τον πιστεύω». Και για να μην είμαστε μόνο ισοπεδωτικά απορριπτικοί υπήρξαν και καλές στιγμές που οφείλονταν κυρίως σε καλές προθέσεις. Ομως κι αυτές έμεναν ημιτελείς και ανολοκλήρωτες, σαν ανενεργά νομοσχέδια.
Ο Νίκος Ξυδάκης γνωρίζει πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις στον χώρο του πολιτισμού εν τω βάθει. Παρακολουθεί, συζητάει, ενημερώνεται, αδημονεί να συναντηθεί με το καινούργιο, να υποστηρίξει το ελπιδοφόρο. Πώς θα αντιμετωπίσει τον κομματικό μηχανισμό που περιμένει να μπλοκάρει κάθε ιδιωτική πρωτοβουλία, τις συντεχνίες που βλέπουν με μισό μάτι το Μέγαρο Μουσικής ή δεν ενθουσιάζονται και τόσο με τη μεγάλη πολιτιστική επένδυση στο Φαληρικό Δέλτα (Εθνική Βιβλιοθήκη και Λυρική Σκηνή); Που περίμεναν να «έρθουν στα πράγματα» για να δουν τους συνδικαλιστές να επιστρέφουν, τους εκπροσώπους των σωματείων να αποκτούν και πάλι πρωταγωνιστικό ρόλο σε κέντρα αποφάσεων, τους «δικούς τους» ανθρώπους (αχ, αυτός ο ατέλειωτος κύκλος εκδίκησης) να δίνουν «δυναμικό παρών»; Που θέλουν μόνο να «μην αλλάξει τίποτα», να γυρίσει πίσω το ρολόι του χρόνου, να δούμε το «εθνικό» στην καλλιτεχνική παραγωγή να κυριαρχεί πάση θυσία και να γυρίσουμε επιδεικτικά την πλάτη στο «ξενόφερτο»;
Τα μέτωπα είναι πολλά, τα αιτήματα ακόμη περισσότερα. Ο νέος υπουργός Πολιτισμού έχει την επιθυμία και -κυρίως- τη γνώση να στηρίξει το δημιουργικά τολμηρό και να αντιληφθεί τα σημάδια της οπισθοδρόμησης. Πολλοί στον χώρο του Πολιτισμού υποδέχτηκαν την επιλογή του με προσδοκία. Δεν μένει παρά να του ευχηθούμε καλή δύναμη.