Δεν ήταν ένας Θόδωρος Αγγελόπουλος, αλλά πολλοί. Αυτός που γεννήθηκε στις 27 Απριλίου 1935, πέθανε το 2012 σε τροχαίο, στη διάρκεια γυρίσματος στη Δραπετσώνα, και ενδιάμεσα έπλασε, σαν δημιουργός, εξαρχής, ολόκληρους κόσμους. Οχι μόνο στις 13 ταινίες της φιλμογραφίας του –η 14η, «Η άλλη θάλασσα», ήταν η μοιραία–, αλλά και με τον λόγο και την παρουσία του, τις σχέσεις που έκτιζε (ή διέλυε) με τους γύρω του, φίλους και συνεργάτες.
Το Σάββατο, ημέρα των γενεθλίων του, το νεοϊδρυθέν «Ερευνητικό Δίκτυο» για το έργο του (με τη σύμπραξη ελληνικών πανεπιστημίων) διοργάνωσε την πρώτη δημόσια εκδήλωσή του. Μια ημερίδα με τίτλο «Ιχνη αιωνιότητας: Θόδωρος Αγγελόπουλος» στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών, η οποία άρχισε στις 12 το πρωί και ολοκληρώθηκε στις 10 το βράδυ. Πανεπιστημιακοί, ερευνητές και ερευνήτριες, μέλη της οικογένειάς του, ηθοποιοί, συμμαθητές του, δημοσιογράφοι, μοιράστηκαν σκέψεις, μνήμες, εμπειρίες. Η σχέση του με την Ιστορία –ένα από τα αγαπημένα θέματα και πολυσυζητημένα των αναλυτών της φιλμογραφίας του–, η κινηματογραφική γλώσσα του, η «ακτινογραφία» των πλάνων του, η πολιτιστική κληρονομιά και το αποτύπωμά του ξεδιπλώθηκαν μέσα από ερωτήματα, νέες προσεγγίσεις και πολλή συγκίνηση.
Από τους κεντρικούς εισηγητές της ημερίδας ο Βρασίδας Καραλής, επικεφαλής της Εδρας Ελληνικών και Βυζαντινών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, έχει ασχοληθεί επισταμένως με τον σκηνοθέτη. Αναφέρθηκε στις «πολλαπλές μεταμορφώσεις του», μέσα από τις ταινίες του, τόσο υπαρξιακά όσο και ιστορικά, προσθέτοντας ότι ο Θ. Αγγελόπουλος αντιμετωπίζει την «πολιτική ως ιστορικότητα». «Ο Αγγελόπουλος μίλησε για τον “κίνδυνο να παραδοθούμε στον πειρασμό του déjà vu” επισημαίνοντας ότι ο ρόλος της πολιτικής πραγματικότητας του σήμερα είναι να επιβληθούν ψευδαισθήσεις μέσω επανάληψης και εθισμού», τόνισε.
Το απόγευμα ο λόγος ανήκε στο βίωμα και η συναισθηματική θερμοκρασία ανέβηκε. Πρώτα με το στρογγυλό τραπέζι με τους ηθοποιούς του, που συντόνισε η κόρη του Ελένη Αγγελοπούλου. Ο Μιχάλης Ζέκε και η Τάνια Παλαιολόγου ήταν τα μικρά παιδιά στο «Τοπίο στην ομίχλη» (1988), η Αλεξάνδρα Αϊδίνη, η Δώρα Χρυσικού, ο Αχιλλέας Σκεύης, ο μικρός Βορειοηπειρώτης (αποκάλυψη) στο «Μια αιωνιότητα και μια μέρα» (1998). Οι περισσότεροι ξανασυναντιόνταν 30 χρόνια μετά. «Ο κυρ-Θόδωρος μού άνοιξε τον δρόμο να βλέπω τη μαγεία του κόσμου», είπε βουρκωμένος ο Αχ. Σκεύης. «Δημιούργησε ηθική και αισθητική. Κανείς μας δεν θα ήταν ίδιος στη ζωή του αν δεν τον είχε συναντήσει», συνόψισε η Δ. Χρυσικού.
Η «ιστορική» συνάντηση της ημερίδας, όμως, ήταν με τους «συμμαθητές του», την οποία συντόνισε η γυναίκα του και παραγωγός Φοίβη Οικονομοπούλου. Τέσσερις 89χρονοι, ο Χρήστος Γιανναράς, ο Βασίλης Σεϊτανίδης, ο Γιάννης Γιαννόπουλος, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος (μέσω βίντεο) και ο 87χρονος Πέτρος Μάρκαρης ήταν εκεί για να θυμηθούν και να τιμήσουν τον φίλο τους. Διπλανοί στο θρανίο, ποιοι ήταν οι καλύτεροι μαθητές («ο Γιανναράς με τον Αγγελόπουλο, αλλά εγώ τους ξεπερνούσα», αστειεύτηκε ο Λ. Παπαδόπουλος), αυτή η παρέα «γεροντοεφήβων» (Β. Σεϊτανίδης), μια γενιά που «αξιώθηκε να παλέψει με δυσκολίες», όπως είπε σοφά ο Χρ. Γιανναράς. «Ηταν ιδιοφυής αλλά μουλωχτός ο Θόδωρος», δεν χαρίστηκε ο Λ. Παπαδόπουλος, με παιγνιώδη διάθεση πάντα, για να παραδώσει τη σκυτάλη στον Πέτρο Μάρκαρη που έγραψε τον επίλογο: «Ο Θόδωρος δεν οπισθοχωρούσε ποτέ. Είχε αποφασιστικότητα και πείσμα να κάνει αυτό που είχε στο μυαλό του». Ως το τέλος.
