Οι παλιότεροι, ειδικά οι Πειραιώτες, θα θυμούνται το Μουσείο Πάνου Αραβαντινού, όταν λειτουργούσε σε κάποιες αίθουσες του Δημοτικού Θεάτρου, από την πλευρά της οδού Αγίου Κωνσταντίνου. Σκηνογράφος, ζωγράφος, ενδυματολόγος, αρχιτέκτων, γεννήθηκε το 1884 στην Κέρκυρα, ξεκίνησε με σπουδές στο Πολυτεχνείο, έπειτα στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών του Βερολίνου και το Παρίσι, όπου και πέθανε το 1930. Η συνάντηση και η συνεργασία του με τον Σπυρίδωνα Σαμάρα προκάλεσε το ενδιαφέρον για το έργο του στη Γερμανία, όπου κατασκευάστηκαν τότε τα σκηνικά για την οπερέτα «Πόλεμος εν πολέμω». Διάσημη, όμως, είναι και η αφίσα που φιλοτέχνησε το 1916 για τον «Πρωτομάστορα» του Μανόλη Καλομοίρη.
Τα σκηνικά της όπερας του Ριχάρδου Στράους, «Μια γυναίκα χωρίς σκιά», του άνοιξαν τον δρόμο για τα θέατρα του Μονάχου, της Δρέσδης και του Βερολίνου. Εβαλε τη σφραγίδα του σε τουλάχιστον 110 παραστάσεις όπερας, οπερέτας, μπαλέτου, πρόζας που ανέβηκαν εκεί. Μαζί με τον Εμίλ Πίρχαν και τον σκηνοθέτη Φραντς Λούντβιχ Χερτ διαμόρφωσε το νέο προφίλ της βερολινέζικης όπερας, όπως έχει υπογραμμίσει ο Ιωσήφ Βιβιλάκης.
Στην Ελλάδα, το 1990 ιδρύθηκε ο Σύλλογος «Φίλων του Μουσείου Σκηνογραφίας Πάνου Αραβαντινού», με σκοπό να κάνει γνωστό το έργο του κοσμοπολίτη Ελληνα καλλιτέχνη στο ευρύ κοινό. Πολλά απ’ αυτά: ακουαρέλες (σκηνικά), τρισδιάστατες μακέτες, αφίσες, ελαιογραφίες (κυρίως προσωπογραφίες, φωτογραφικό αρχείο οικογένειας Αραβαντινού ήρθαν στην κατοχή του Δήμου Πειραιά από αγορές ή δωρεές (της αδελφής του), την εποχή που γενική διευθύντρια του δήμου ήταν η πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Αννα Πατεστή. Ετσι έγινε το «Μουσείο Πάνου Αραβαντινού» στον δεύτερο όροφο του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Από το 2005, τα έργα μεταφέρθηκαν στη Δημοτική Πινακοθήκη, όπου παραμένουν ακόμη αναξιοποίητα σε μια μικρή αποθήκη.
Το ευρύ κοινό είδε μέρος της δουλειάς του Αραβαντινού σε έκθεση που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής πριν από λίγα χρόνια και επιμελήθηκε η ιστορικός τέχνης Εφη Ανδρεάδη. Η ιστορικός και συνεργάτης του Μουσείου Μπενάκη, Φωφώ Μαυρικίου, το 2011 εξέδωσε ένα βιβλίο για τη ζωή και την καλλιτεχνική πορεία του Ελληνα ζωγράφου – σκηνογράφου, τονίζοντας ότι στη Γερμανία του Μεσοπολέμου αναγνωρίστηκε ως ένας από το σημαντικότερους σκηνογράφους της εποχής του. Υπάρχει βέβαια και η έκδοση του Κωνσταντίνου Χέλμη, που προηγήθηκε το 2007, και εστιάζει στη σταδιοδρομία του Ελληνα σκηνογράφου στην Κρατική Οπερα του Βερολίνου. Μια πολύτιμη μελέτη, ειδικότερα για τους θεατρολόγους και τους σκηνογράφους.
«Πέρασαν πέντε δήμαρχοι και μένουμε με την ελπίδα να ανοίξει κάποτε το Μουσείο» λέει στην «Κ», απογοητευμένη, η πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου, κ. Πατεστή. «Κρατάμε τον σύλλογο με… νύχια και με δόντια, γι’ αυτό τον σκοπό, ελπίζοντας ότι κάποιος δήμαρχος θα κατανοήσει τη σημασία και την ανάδειξη της συλλογής του Π. Αραβαντινού. Προς το παρόν, παραχωρήθηκαν δύο αίθουσες και μία πινακίδα. Οσο για τη συλλογή, παραμένει στην αποθήκη αφού, όπως μας εξηγούν, χρήματα δεν υπάρχουν».
Από τη Διεύθυνση Πολιτισμού του Δήμου Πειραιά, η κ. Ευαγγελία Μπαφούνη είναι πιο αισιόδοξη. «Ολοκληρώσαμε τη μουσειολογικη μελέτη, αλλά κολλήσαμε στις πιστώσεις για την αγορά των προθηκών. Το έργο, πάντως, πέρασε στον φετινό προϋπολογισμό που θα ψηφιστεί σύντομα. Πρόκειται πράγματι για σπουδαία συλλογή, η οποία θα παρουσιαστεί στο κοινό ώς το τέλος του χρόνου στην Πινακοθήκη Πειραιά, που στεγάζεται στο παλιό Ταχυδρομείο».
Εκεί, στην οδό Φίλωνος 29, το κοινό μπορεί να θαυμάσει γλυπτά του Γεωργίου Καστριώτη, επίσης έργα των Νικόλαου και Περικλή Λύτρα, Κωνσταντίνου Μαλέα, Μιχαήλ Οικονόμου, Κωνσταντίνου Ρωμανίδη, Αλέξανδρου Χριστοφή κ.ά. Οση θέληση όμως κι αν έχουν οι άνθρωποι της Πινακοθήκης, το γεγονός παραμένει. Η συλλογή Πάνου Αραβαντινού παραμένει σε κούτες με όλους τους κινδύνους για τα έργα: υγρασίες τον χειμώνα, υψηλές θερμοκρασίες για το καλοκαίρι. Είναι θετικό ότι έχει καταμετρηθεί, φωτογραφηθεί, ότι είναι έτοιμος ακόμη και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της έκθεσης. Ελπίζουμε να ξαναδούμε σύντομα τα έργα – ανεκμετάλλευτη περιουσία του δήμου–, που τώρα μόνο η αποθήκη… θαυμάζει.
