Ο συντηρητικός υπουργός Εξωτερικών της Ισλανδίας ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα με επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αυτό που ήταν ήδη σαφές από τον Μάιο του 2013, όταν η ισλανδική κυβέρνηση είχε στείλει την ομάδα των διαπραγματευτών σε παρατεταμένες διακοπές: Η Ισλανδία δεν ενδιαφέρεται πια να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η χώρα απέσυρε την υποψηφιότητά της παρά το γεγονός ότι έχουν κλείσει με επιτυχία τα 11 από τα 33 κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Στο σύνολό τους, οι δημοσκοπήσεις στην Ισλανδία καταγράφουν ότι η πλειοψηφία τάσσεται εναντίον της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Την ίδια επικριτική προς την Ε.Ε. στάση υιοθετεί και ο κλάδος της βιομηχανικής αλιείας, που κυριαρχεί στην ισλανδική οικονομία.
Παρ’ όλα αυτά, την περασμένη Κυριακή έγινε μπροστά στην ισλανδική Βουλή η μεγαλύτερη διαμαρτυρία μετά τις συγκλονιστικές διαδηλώσεις της εποχής της τραπεζικής κατάρρευσης του 2008-2009. Δεν εμφορούνταν όλοι οι συγκεντρωμένοι από πίστη στα «ευρωπαϊκά ιδεώδη» – ήταν όμως εξοργισμένοι με το γεγονός ότι για μια ακόμη φορά, η κυβέρνηση αποφάσισε ερήμην τους.
Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Σίγκμουντουρ Νταβίντ Γκουνλάουγκσον είχε υποσχεθεί ότι οι Ισλανδοί θα ερωτηθούν με δημοψήφισμα για το αν επιθυμούν τη συνέχιση ή όχι των διαπραγματεύσεων. Ο λαός που μπήκε στο προσκήνιο όσο κανένας άλλος, τα τελευταία χρόνια, διεκδικεί ανοικτή δημόσια συζήτηση για τα υπέρ και τα κατά της κάθε επιλογής. Επιπλέον, με όχημα το ζήτημα του δημοψηφίσματος, τα τέσσερα κόμματα της αντιπολίτευσης ρίχνουν πυρά ομαδόν εναντίον μιας κυβέρνησης που απαρτίζεται από τα ίδια κόμματα που έφεραν τη χώρα στον γκρεμό το 2008.
Η κληρονομιά της κρίσης του 2008, στην οποία σε διάστημα μιας εβδομάδας εξαφανίστηκε το 85% του τραπεζικού συστήματος της χώρας, εξακολουθεί να ορίζει την οικονομική και πολιτική ζωή του νησιού. Σήμερα η οικονομία έχει ανακάμψει στα προ κρίσης επίπεδα, ενώ οι έλεγχοι στις ροές κεφαλαίων, που επιβλήθηκαν παράλληλα με την υποτίμηση της ισλανδικής κορώνας κατά 50%, παραμένουν σε ισχύ. Η εκκαθάριση των πτωχευμένων τραπεζών δεν έχει ολοκληρωθεί και οι διαπραγματεύσεις που θα κρίνουν σε ποιο βαθμό θα αποζημιωθούν οι πιστωτές των τραπεζών συνεχίζονται.
Η Ισλανδία είναι η πρώτη χώρα για την οποία το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο παραδέχθηκε ότι οι έλεγχοι στις κεφαλαιακές ροές είναι χρήσιμο εργαλείο σταθεροποίησης σε περίοδο κρίσης. Παρά το μέτρο αυτό, που αντιβαίνει ευθέως στην αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων εντός της Ε.Ε. και της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ζώνης (Ισλανδία, Νορβηγία, Λιχτενστάιν), η Ισλανδία παρέμεινε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Ζώνη, στην οποία είναι μέλος από το 1994. Και αυτό, απ’ ό,τι φαίνεται, είναι για τους Ισλανδούς αρκετό.