Πόσες φορές δεν το έχουμε σκεφτεί όταν περπατάμε στην Αθήνα; Πόσες φορές δεν παλεύουμε ανάμεσα στην αγάπη μας για την πόλη και στον θυμό μας και τις κακές πλευρές της; Κίνητρο -και σύμπτωση- γι’ αυτό το κείμενο είναι μια εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Τετάρτη 1η Απριλίου, στις 7.30 μ.μ. στα νέα Εργαστήρια Τέχνης και Πολιτισμού με τον ευφυή τίτλο «ΖΩ-γραφη-ΖΩ», ένας χώρος που βρίσκεται στη συμβολή της Λεωφόρου Βουλιαγμένης αριθμ. 7 και της οδού Κ. Νέρη στο Μετς. Μια βραδιά που θα έχει θέμα της «Η Αθήνα ως ωραία ή άσχημη πόλη. Η πρωτεύουσα ως βίωμα. Ζητήματα κάλλους, αισθητικής και παθογένειας» και έχει φροντίσει γι’ αυτήν ο συνάδελφος και εξειδικευμένος μελετητής -πλέον- της Αθήνας, Νίκος Βατόπουλος.
Ενα θέμα που είναι στο μυαλό πολλών ανθρώπων που συνεχίζουν να ζουν στα όρια του δήμου αυτής της πόλης ή έχουν αλλάξει περιοχή, αλλά συνεχίζουν πάντα ν’ αγαπούν την Αθήνα και πάντα ζορίζονται από τις κακές όψεις της, πάντα να συγκινούνται και να γοητεύονται από τις υπέροχες πλευρές της, είτε θεατές είτε αθέατες.
Οψεις της πόλης που διαρκώς εναλλάσσονται. Ενας περίπατος στον υπέροχο πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου διακόπτεται βίαια από το δίτροχο που δεν έχεις αντιληφθεί και περνάει ξυστά δίπλα σου…
Μια διαδρομή για χρηστικούς ή χαλαρωτικούς λόγους στο ιστορικό κέντρο -σ’ εκείνα τα υπέροχα δαιδαλώδη δρομάκια με τις παλιές αλλά και τις νεότερες επιχειρήσεις-, μια διαδρομή που κρύβει εκπλήξεις όσο και ιστορία, εμποδίζεται από τους κακοστρωμένους πεζόδρομους που έχουν γίνει υπαίθρια πάρκινγκ ή από την κατάληψή τους από τα τραπεζάκια των νέων, συχνά πολύ καλόγουστων, καφέ.
Βρίσκεσαι, π.χ., στο καφέ που φιλοξενείται στη μοναδική εσωτερική αυλή του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, ώσπου… τα δαιμονισμένα κορναρίσματα απλώς καταστρέφουν τη στιγμή.
Η Αθήνα έχει πολλές υπέροχες όψεις, που όμως κανείς δεν φροντίζει ιδιαίτερα να τις κάνει γνωστές στους κατοίκους της, τους επισκέπτες της, τους περιπατητές της. Πρόσφατα βρέθηκα στην παρουσίαση ενός εξαιρετικού βιβλίου, αυτό που με κόπο, μεράκι και επιμονή έφτιαξαν δύο σπουδαίοι άνθρωποι, ο Θανάσης Γιοχάλας και η Τόνια Καφετζάκη. «Αθήνα – Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία» (εκδ. Εστία). Αυτοί οι δύο άνθρωποι κατέγραψαν πολλά από τα κτίρια και τα μνημεία της σύγχρονης ιστορίας της πρωτεύουσας, του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, και δίπλα στην ιστορία των κτιρίων παρέθεσαν αποσπάσματα από γνωστά ή λιγότερα γνωστά κείμενα της λογοτεχνίας, στα οποία «πρωταγωνιστούν» αυτά τα κτίρια.
Θα ήθελα να έβλεπα, έξω από άγνωστα αλλά σημαντικά σημεία αυτής της πόλης, κάποια ταμπλό δανεισμένα από αυτά λήμματα. Δίγλωσσα, ει δυνατόν. Για να γνωρίσουμε καλύτερα ό,τι προσπερνάμε καθημερινά.
Βέβαια, κι εκείνα που εμφανώς είναι γνωστά, όπως η εκκλησία της Καπνικαρέας ή τα αγάλματα στο Πνευματικό Κέντρο που προσφάτως κακοποιήθηκαν από τους συνήθεις «γνωστούς-άγνωστους»…
Στο ερώτημα, λοιπόν, για το αν η Αθήνα είναι όμορφη ή άσχημη πόλη, η απάντηση είναι περίπλοκα απλή: η Αθήνα είναι ένα παλίμψηστο μακραίωνης ιστορίας και φιλοξενεί έργα πολλών ανθρώπων και εποχών. Για να τα γνωρίσουμε και να τα αγαπήσουμε χρειάζεται ν’ αλλάξουμε πρώτα εμείς. Και το «εμείς» δεν είναι μόνο οι πολίτες. Είναι και η κάθε φορά πολιτεία, είναι και η κάθε φορά αρχή της πόλης. Οι όμορφες ή οι άσχημες πόλεις έχουν αυτό το πρόσημο από όσους ορίζουν τι γίνεται στα όριά τους και από όσους τις κατοικούν, τις ζουν, τις σέβονται ή τις αγνοούν.