Στα μακρινά χρόνια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής μου είχα την τύχη να διδαχθώ πολλά από έναν φωτισμένο θεολόγο, που δίδασκε με συναρπαστικό τρόπο το εξόχως πληκτικό και αδιάφορο μάθημα των Θρησκευτικών. Εχω αναφερθεί στο παρελθόν σ’ αυτόν, με αφορμή τον θάνατό του. Το «μυστικό» του ήταν ότι γνώριζε βαθύτατα το αντικείμενό του, γι’ αυτό μπορούσε να κινηθεί εκτός της διδακτέας ύλης, μέσα από ιστορίες, παραβολές και αφηγήσεις που όξυναν την περιέργεια, μας άνοιγαν δρόμους στην ποίηση, στη λογοτεχνία, στη φιλοσοφία. Ενα από τα αγαπημένα του βιβλία ήταν «Η αυτοβιογραφία ενός γιόγκι» του Παραμαχάνσα Γιογκανάντα (1893-1952), το οποίο –ειρήσθω εν παρόδω– ήταν το «ευαγγέλιο» του ιδρυτή της Apple Στιβ Τζομπς αλλά και του Beatle Τζορτζ Χάρισον. (Θα είχε ενδιαφέρον μια μικρή έρευνα ανάμεσα στα μέλη της Ιεράς Συνόδου, με ερώτημα «ποια είναι η γνώμη σας για τον Στιβ Τζομπς ή τον Τζορτζ Χάρισον».)
Αν δεν με απατά η μνήμη μου, ο θεολόγος των μαθητικών μου χρόνων υπερασπιζόταν τη δύναμη της θέλησης υποστηρίζοντας ότι μόνο «όποιος μπορεί ν’ αλλάξει τον εαυτό του μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο». Αλλά προφανώς τέτοιες βλάσφημες σκέψεις είναι μάλλον «ασυμβίβαστες με την ορθόδοξη χριστιανική πίστη και δεν έχουν θέση στη ζωή των χριστιανών», όπως διατείνεται και στην πρόσφατη ανακοίνωσή της η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος με αφορμή την πρόσφατη καθιέρωση από τον ΟΗΕ της 21ης Ιουνίου ως «Παγκόσμιας Ημέρας Γιόγκα». Η ποικιλοτρόπως ήδη σχολιασμένη ανακοίνωση υπενθυμίζει «στο χριστεπώνυμο πλήρωμα ότι: η γιόγκα αποτελεί θεμελιώδες κεφάλαιο της θρησκείας του Ινδουισμού, έχει ποικιλομορφία σχολών, κλάδων, εφαρμογών και τάσεων και ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ “είδος γυμναστικής”».
Αναζητώντας τη σκοπιμότητα της παρέμβασης, προσπαθώ να σκεφτώ σε ποιους απευθύνεται. Οσοι μεν συμμορφώνονται στο προφίλ του χριστεπώνυμου δύσκολα αναζητούν τη θεραπευτική δύναμη της Χάθα Γιόγκα στον ελεύθερο χρόνο τους* όσοι, δε, αδιαφορούν, απλώς θα αγνοήσουν τις παραινέσεις. Αρα; Προς τι η επιστολή προς παραστρατημένους; Δυσκολεύομαι να βρω άλλη απάντηση εκτός από τη φράση, που συνόψισε καίρια στη χθεσινή στήλη του ο Στέφανος Κασιμάτης: «Οι εποχές είναι πονηρές και ο ανταγωνισμός στην αγορά της πίστης αδυσώπητος…».
Σε μια εποχή πνιγηρή και δυσβάσταχτη, ο ρόλος της Εκκλησίας θα μπορούσε να μην είναι τουλάχιστον διχαστικός. Να εκλαμβάνει την «ποιμαντική της ευθύνη» προς την κατεύθυνση της συνοχής μιας κοινωνίας, στην οποία επιδρούν διαλυτικά συνεχείς εμφύλιοι. Δεν είναι ούτε η θρησκευτική αστυνόμευση ούτε η αυστηρότητα που εξαντλείται στις απαγορεύσεις αυτά που της λείπουν. Συλλογικότητα, υπευθυνότητα, σεβασμός των δικαιωμάτων των «άλλων», λιγότερος φθόνος και μνησικακία, κατανόηση, αλληλεγγύη, αποδοχή της διαφορετικότητας είναι έννοιες που χρειάζονται ενίσχυση. Χρειάζονται ένα λόγο κατευναστικό, φωτισμένο και φωτεινό, παρηγορητικό, που να μην υποδαυλίζει αντιπαλότητες, κατασκευάζοντας μόνον εχθρούς.
Τον Ιούλιο του 2009, η Ιερά Σύνοδος, με διάβημά της στον τότε υπ. Πολιτισμού Αντ. Σαμαρά, απαιτούσε να λογοκριθεί το βίντεο του σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, που προβαλλόταν στο Μουσείο της Ακρόπολης. Απαιτούσε να απαλειφθούν οι σκηνές όπου ρασοφόροι του 8ου αι. μ.Χ. καταστρέφουν τα «βλάσφημα» φειδιακά ανάγλυφα στις μετόπες του Παρθενώνα. Οπερ και εγένετο… Τότε, ο Κ. Γαβράς, σε δήλωσή του είχε πει μεταξύ άλλων: «Η Ελλάδα, δυστυχώς, δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με την Ευρώπη και τη Δημοκρατία. Και δεν είναι μόνο ζήτημα κράτους, που έχει τη βασική ευθύνη, αλλά και καθενός από εμάς που θέλει να γίνει ταυτόχρονα χωροφύλακας και δικαστής. Πρέπει, επιτέλους, να γίνουμε πιο δημοκρατικοί και πολιτισμένοι. Κανονικοί άνθρωποι…».