Ηταν η τρίτη στη σειρά ξένη παραγωγή στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών και το πρόγραμμα θέλησε να παρουσιαστούν διαδοχικά. Πρώτα η τρυφερή και ποιητική «Σόνια», από το Νέο Θέατρο της Ρίγας, σε σκηνοθεσία Αλβις Χερμάνις, μετά οι «Μικρές αλεπούδες» από τη Σαουμπίνε και τον Τόμας Οστερμάγιερ.
Την Τετάρτη ολοκληρώθηκε η πρώτη εμφάνιση στην Ελλάδα ενός νεοϋορκέζικου θεάτρου, του Young Jean Lee’s Theater Company, με την παράσταση «Straight White Men», σε σκηνοθεσία της νεαρής Young Jean Lee. Σκηνικό, το εσωτερικό ενός μεσοαστικού αμερικανικού σπιτιού. Στη σκηνή τέσσερις άνδρες, ο πατέρας και οι τρεις γιοι του. Οι δύο φτάνουν από κάπου και ο ένας ζει, το τελευταίο διάστημα, με τον πατέρα του. Είναι παραμονές Χριστουγέννων και ετοιμάζονται όλοι για να επαναλάβουν τις ετήσιες συνήθειες των ημερών. Ο πατέρας χαίρεται που έχει γύρω του τα παιδιά του, συχνά εξακολουθεί να νομίζει ότι δεν είναι πια ενήλικες αλλά τα μικρά του.
Ο γιος που έκλαψε
Οι δύο από τους τρεις γιους, επίσης, επιστρέφουν σε παλιμπαιδισμούς κάθε είδους, μέχρι που ο ένας γιος, ο μεγαλύτερος, βάζει ξαφνικά τα κλάματα. Από εκείνη τη στιγμή, αυτή η καλοπαιγμένη παράσταση, που αναπαριστά την αμερικανική καθημερινότητα με δεξιοτεχνία και υπόγειο σαρκασμό, αποκτά άλλη κατεύθυνση. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας επιδιώκουν να κατανοήσουν το πρόβλημα του γιου που ξέσπασε. Τον πιέζουν, τον καταπιέζουν, και η οικογενειακή αυτή συζήτηση, που θα μπορούσε να γίνεται σε όλα τα σπίτια του πλανήτη, ξεγυμνώνει πολλά: για τα διαφορετικά είδη ανθρώπων, για τις κρατούσες αξίες, για την έννοια της «κοινωνικής επιτυχίας». «Το θέμα δεν είναι τι είσαι ακριβώς, αλλά τι θα πουλήσεις ότι είσαι» του λένε τα υπόλοιπα μέλη. Και επιδιώκουν να του μάθουν πώς μπορεί να επιδείξει με καλύτερο τρόπο τα προσόντα του σε μια συνέντευξη. Μόνο που αυτός δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτά. Δεν θέλει να είναι επιτυχημένος, δεν θέλει να το κυνηγήσει, δεν ενδιαφέρεται να είναι προνομιούχος. Θέλει να κάνει μερικά απλά καθημερινά πράγματα, να αναλαμβάνει τις ευθύνες που του αναλογούν στην καθημερινότητά του, να φροντίζει το σπίτι που τον φιλοξενεί, να έχει μια δουλειά που θα του επιτρέπει να ζει. Μέχρις εκεί… Αδιανόητο για την υπόλοιπη οικογένεια. Ανατροπή του σύγχρονου ονείρου, ιεροσυλία για τα όνειρα των πολλών, ύβρις για την έννοια του «επιτυχημένου».
Εντός σπιτιών και ψυχών
Προφανώς δεν είναι σύμπτωση, ότι και οι τρεις ξένοι θίασοι, με εντελώς διαφορετικές θεατρικές παραδόσεις, με εντελώς διαφορετικές πολιτισμικές διαδρομές, επιλέγουν να παρουσιάσουν τρία διαφορετικά έργα, με τρεις εντελώς διαφορετικούς τρόπους, που εξελίσσονται, και τα τρία, στο εσωτερικό ενός σπιτιού. Το κοινό στοιχείο ασφαλώς δεν είναι μόνο το σκηνικό, γιατί αυτό που ενδιαφέρει και τους τρεις σκηνοθέτες είναι να φωτίσουν το εσωτερικό της ψυχής των ηρώων που είναι επί σκηνής. Και μ’ αυτόν τον τρόπο αφηγούνται όχι μόνο τις μικροϊστορίες των οικογενειών που φωτίζονται επί σκηνής, αλλά και τις μεγαλύτερες ιστορίες των κοινωνιών τους ή της παγκόσμιας σύγχρονης κοινωνίας.
Είδαμε τρία διαφορετικά είδη θεάτρου, τρεις διαφορετικές σχολές υποκριτικής, τρεις διαφορετικές αισθητικές αντιλήψεις, τρεις διαφορετικούς κόσμους. Σε όλες τις περιπτώσεις, το ζητούμενο από τους σκηνοθέτες είναι η ανάδειξη και ο σχολιασμός του κοινωνικού πλαισίου, των αξιών που κυριαρχούν, των δυνατών και των αδυνάτων της καθημερινότητας. Το σύγχρονο θέατρο κοιτά κατάματα την κοινωνία.
