Η απόφαση για δημοψήφισμα είναι η απελπισμένη προσπάθεια της κυβέρνησης να απεγκλωβιστεί από το αδιέξοδο στο οποίο περιήλθε εξαιτίας κυρίως δικών της τραγικών λαθών τόσο στη διαμόρφωση στρατηγικής όσο και στη διαπραγμάτευση. Συγκεκριμένα:
1. Διαμόρφωσε μια στρατηγική μακράς διαπραγμάτευσης, παραγνωρίζοντας ή, ακόμη χειρότερα, δείχνοντας αδιαφορία για τους στοιχειώδεις κανόνες της Ευρωζώνης και του Ευρωσυστήματος. Για παράδειγμα, πριν από τις εκλογές, αλλά και στη συνέχεια, για μεγάλο διάστημα, τα κυβερνητικά στελέχη θεωρούσαν ότι θα μπορούσαν να εξασφαλίζουν ρευστότητα για τη χρηματοδότηση των αναγκών του Δημοσίου μέσω της έκδοσης εντόκων γραμματίων, τα οποία θα αγόραζαν οι ελληνικές τράπεζες. Ωστόσο, η ΕΚΤ δεν θα μπορούσε να χρηματοδοτεί εμμέσως το ελληνικό Δημόσιο παρέχοντας στις τράπεζες ρευστότητα. Σύμφωνα με πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν, ήδη από τις αρχές Μαρτίου ο κ. Ντράγκι κατέστησε σαφές στον πρωθυπουργό ότι η ΕΚΤ δεν θα αύξανε το όριο των εντόκων.
2. Εγκλωβισμένη στην προεκλογική αντιμνημονιακή ρητορική, έχασε πολύ χρόνο σε διαβουλεύσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα. Πώς θα λέγεται το μνημόνιο, πώς θα αποκαλείται η τρόικα, πού θα γίνονται οι διαπραγματεύσεις, ποιους θα συναντούν οι επικεφαλής των θεσμών. Η δομή της διαπραγμάτευσης κατέστη μη λειτουργική, με αποτέλεσμα να χαθεί ακόμη περισσότερος χρόνος. Η άρνηση των υπουργών να συνομιλήσουν με τους επικεφαλής της τρόικας, αλλά και το γεγονός ότι οι διαπραγματευτές της ελληνικής πλευράς είχαν περιορισμένη εντολή διαπραγμάτευσης κατέστησαν το σχήμα αναποτελεσματικό.
3. Συγκροτήθηκε ένα οικονομικό επιτελείο χωρίς συνοχή. Είναι γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ ότι ο κ. Βαρουφάκης δεν είχε καλές σχέσεις ούτε με τον κ. Δραγασάκη ούτε με τον κ. Τσακαλώτο. Κατά τον σχηματισμό κυβέρνησης, ο τελευταίος κατέληξε στο υπουργείο Εξωτερικών, αρμόδιος για τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, επειδή δεν ήθελε να είναι μαζί με τον κ. Βαρουφάκη στο ΥΠΟΙΚ.
4. Αλλαζε συνέχεια η διαπραγματευτική ομάδα. Στην αρχή, επικεφαλής των διαπραγματεύσεων σε τεχνικό επίπεδο ορίστηκε ο κ. Γ. Χουλιαράκης, τον οποίο πρότεινε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκης.
Ο κ. Χουλιαράκης κέρδισε την εκτίμηση των ομολόγων του στην Ευρωζώνη και των θεσμών, αλλά όχι του κ. Βαρουφάκη. Η ρήξη ήταν θέμα χρόνου. Παραιτήθηκε και ανέλαβαν ο γ.γ. του ΥΠΟΙΚ Ν. Θεοχαράκης και η σύμβουλός του κ. Ελενα Παναρίτη. Στις 26 Απριλίου, η διαπραγματευτική ομάδα αναδιαρθρώθηκε πλήρως, με τους κ. Παπά και κ. Τσακαλώτο να αναλαμβάνουν το πολιτικό σκέλος της διαπραγμάτευσης και τον κ. Χουλιαράκη το τεχνικό.
5. Στις 20 Φεβρουαρίου έκλεισε μια συμφωνία, για τη δημιουργική ασάφεια της οποίας πανηγύριζε ο κ. Βαρουφάκης, παραβλέποντας ένα τεράστιο πρόβλημα: δεν περιείχε χρηματοδότηση.
6. Παραγνώρισε τις δραματικές επιπτώσεις που θα είχε στην πραγματική οικονομία η μακρά διαπραγμάτευση. Αντί να κλείσει σύντομα μια τελική συμφωνία, στις 20 Φεβρουαρίου, παίρνοντας τη μείωση των στόχων για πρωτογενές πλεόνασμα άφησε την αβεβαιότητα να κλιμακωθεί. Η οικονομική δραστηριότητα επιβραδύνθηκε και το δημοσιονομικό κενό διευρύνθηκε. Τον Νοέμβριο η τρόικα εκτιμούσε ότι το πρωτογενές πλεόνασμα του 2015, χωρίς νέα μέτρα, θα έφτανε στο 1,7% του ΑΕΠ. Τον Ιούνιο υπολόγιζε ότι χωρίς μέτρα θα εδημιουργείτο πρωτογενές έλλειμμα 0,7%. Δηλαδή σε αυτό το διάστημα τα δημοσιονομικά μεγέθη είχαν μια επιδείνωση 2,5% του ΑΕΠ, δηλαδή 4,5 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα να απαιτούνται περισσότερα μέτρα απ’ ό,τι το φθινόπωρο για να επιτευχθεί ακόμη κι αυτός ο νέος πολύ χαμηλότερος δημοσιονομικός στόχο.
7. Κινήθηκε στη λογική της «πολιτικής» διαπραγμάτευσης, παραγνωρίζοντας τη σημασία του τεχνικού σκέλους. Ετσι, από τη μια κυβερνητικοί αξιωματούχοι έφτασαν να έχουν έως και προσβλητική συμπεριφορά απέναντι στα στελέχη των θεσμών, οι οποίοι εν τέλει ήταν εντεταλμένοι υπάλληλοι των πιστωτών και των κυβερνήσεων. Κυρίως όμως δεν παρουσίασε ποτέ μια τεχνικά ολοκληρωμένη πρόταση.
8. Δεν προσπάθησε ποτέ να ενισχύσει την αξιοπιστία της έναντι των πιστωτών, αντίθετα έκανε ό,τι μπορούσε για να την καταρρακώσει. Παρά το γεγονός πως η συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου προέβλεπε ότι δεν θα γίνουν μονομερείς ενέργειες, η κυβέρνηση προχωρούσε στην ανατροπή νομοθετημάτων με βάση τα οποία στο παρελθόν η χώρα είχε λάβει δόσεις των δανείων.
