Δεν είναι η πρώτη φορά που ελληνική κυβέρνηση επιλέγει να στοχοποιήσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – το έκανε και η κυβέρνηση Σαμαρά, τους τελευταίους μήνες πριν οδηγηθεί στις εκλογές του περασμένου Ιανουαρίου, αλλά και η κυβέρνηση Παπανδρέου, ώς ένα βαθμό. Οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα περί μη ρεαλιστικών απαιτήσεων του Ταμείου έρχονται όμως σε μία λίγο πιο παράταιρη συγκυρία, καθώς αυτή τη στιγμή το ΔΝΤ δεν συμμετέχει καν στο ελληνικό πρόγραμμα.
Η εικόνα που υπήρχε μέχρι την Παρασκευή και τις δηλώσεις του υπουργού Επικρατείας Νίκου Παππά, ο οποίος έθεσε το ζήτημα της μη συμμετοχής του ΔΝΤ στο νέο ελληνικό πρόγραμμα, ήταν ότι οι διαπραγματεύσεις με τα στελέχη του Ταμείου γίνονταν πλέον σε εποικοδομητικό κλίμα. Ακόμη και μετά, όμως, κανείς δεν έκρινε σκόπιμο να ακυρώσει το ταξίδι της αποστολής του Ταμείου στην Ελλάδα, η οποία ήρθε στις αρχές της εβδομάδας για να συζητήσει τον καθορισμό του δεύτερου γύρου των προαπαιτουμένων.
Το ΔΝΤ σε αυτή τη φάση δεν συμμετέχει ακόμη στο πρόγραμμα και οι εκπρόσωποί του τονίζουν σε κάθε ευκαιρία τις προϋποθέσεις της συμμετοχής τους σε αυτό: επαρκείς μεταρρυθμίσεις και ικανή ελάφρυνση του χρέους, σύμφωνα με την αξιολόγηση του προσωπικού τους. Μέχρι την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του νέου προγράμματος, μάλιστα, η προσπάθεια του Ταμείου είναι να μην ανοίξει δημοσίως το ακανθώδες ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους. Ακόμη πιο προβληματικός είναι ο ισχυρισμός του κ. Παππά ότι η κυβέρνηση δεν ζήτησε τη συμμετοχή του ΔΝΤ, και ότι ήταν οι δυνάμεις που αντιτίθενται στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση που επέμειναν. Τον Αύγουστο, όταν ο πρωθυπουργός μόλις είχε κάνει την περίφημη κωλοτούμπα και είχε αποφασίσει να δεχθεί ένα νέο πρόγραμμα ώστε η χώρα να παραμείνει στην Ευρωζώνη, η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ ζήτησε και έλαβε ένα επίσημο αίτημα της κυβέρνησης για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο νέο πρόγραμμα.
Η κυβέρνηση μπορεί να επιστρέφει στο επιχείρημα ότι εξαναγκάσθηκε στη συμφωνία του καλοκαιριού, αλλά πρέπει να γνωρίζει ότι οι κατηγορίες της περί αντιδραστικών κύκλων δεν αφορούν μόνο τον υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά και τις ίδιες τις συνθήκες των ευρωπαϊκών θεσμών. Και αυτό, διότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης προβλέπει ότι η παροχή βοήθειας δίδεται, όπου είναι δυνατόν, με τη συμμετοχή και του ΔΝΤ. Και «όπου είναι δυνατόν» σημαίνει εφόσον το ΔΝΤ εγκρίνει τη συμμετοχή του σε αυτό. Γιατί λοιπόν στοχοποιεί το ΔΝΤ, που μάλιστα είναι σύμμαχος στο ζήτημα του χρέους, επιμένοντας σε γενναία αναδιάρθρωσή του; Είναι άραγε μόνο ένα διαπραγματευτικό χαρτί ενόψει του καθορισμού των προαπαιτουμένων, ή μήπως η καθυστέρηση της συζήτησης για το χρέος μειώνει τα άμεσα πολιτικά οφέλη για την κυβέρνηση, άρα και το κίνητρο να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του – ιδιαίτερα ενόψει των σκληρών μαχών που αναμένονται στη Βουλή τους επόμενους μήνες;
Η δικαιολογία της κυβέρνησης είναι ότι η στάση του Ταμείου είναι «απαράδεκτα σκληρή», με τον πρωθυπουργό να αναφέρει συγκεκριμένα τους μισθούς και τις συντάξεις – δύο ευαίσθητα ζητήματα για το σύνολο της κοινωνίας. Το ασφαλιστικό σίγουρα βρίσκεται στο προσκήνιο, αλλά η πίεση σε αυτό έρχεται και από τους Ευρωπαίους, όπως έδειξαν οι δηλώσεις του προέδρου του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, περί ανάγκης συναίνεσης των κομμάτων στην Ελλάδα για το θέμα.
Το βασικό ζήτημα στο οποίο το Ταμείο φαίνεται ότι θα είναι σκληρό το αμέσως επόμενο διάστημα είναι η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων για την εξυγίανση του τραπεζικού κλάδου. Κατά την πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, το ΔΝΤ κράτησε αποστάσεις, λέγοντας ότι επεξεργάζεται τα στοιχεία για να διαμορφώσει θέση. Στους διαδρόμους του Ταμείου, στελέχη του αμφισβητούν τα αποτελέσματα των τεστ κοπώσεως της ΕΚΤ, θεωρώντας τις ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης που έδειξαν υπερβολικά αισιόδοξες, ενώ κάνουν ιδιαίτερη αναφορά στην Εθνική Τράπεζα και την Πειραιώς. Ως αποτέλεσμα, το ΔΝΤ αναμένεται να είναι αυστηρό στις προβλέψεις του για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Βεβαίως, αυτό αυξάνει τις πολιτικές πιέσεις στην κυβέρνηση, που είχε κάποτε υποσχεθεί ότι κανείς δανειολήπτης δεν θα χάσει το σπίτι του, ενώ υπονομεύει και το επιχείρημα της επιτυχημένης ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.