Η προηγούμενη εβδομάδα επιφύλασσε για την Ευρώπη δύο δοκιμασίες, διαφορετικού μεγέθους και οπωσδήποτε διαφορετικής πολιτικής υφής: το βρετανικό δημοψήφισμα και τις ισπανικές εκλογές. Δύο εκπλήξεις ακολούθησαν τις δοκιμασίες: η επικράτηση του Brexit και η τρίτη θέση που «χάρισαν» οι Ισπανοί ψηφοφόροι στους Unidos Podemos, τον συνασπισμό του κόμματος του Πάμπλο Ιγκλέσιας και της κομμουνιστογενούς Ενωμένης Αριστεράς.
Οι διεθνείς αναλυτές τείνουν στην άποψη ότι η ψήφος των Βρετανών επηρέασε την ισπανική ψήφο, στον βαθμό που οι τελευταίοι επέλεξαν τη «σιγουριά» του Μαριάνο Ραχόι από εκείνη των αχαρτογράφητων υδάτων του Πάμπλο Ιγκλέσιας ή, σε πολύ μικρότερο βαθμό, των φιλελεύθερων Ciudadanos. Οι Αγγλοσάξονες λένε: better with the devil you know than with the devil you don’t, κι αυτό περιγράφει, κατά έναν μεγάλο βαθμό, αυτό που συνέβη στην Ισπανία.
Το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα, έχοντας αυξήσει τις έδρες του, αισθάνεται θριαμβευτής των εκλογών, το ίδιο και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα του Πέδρο Σάντσες, που, αν και έχασε πέντε έδρες από τις εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου, παραμένει το δεύτερο συστημικό κόμμα, το οποίο, παρ’ όλα αυτά, αρνείται να συνεργαστεί με τον Μαριάνο Ραχόι· από την άλλη, οι Unidos Podemos προσπαθούν να μαζέψουν τα κομμάτια τους μετά την ήττα της Κυριακής, ενώ έχουν πλέον ξεκινήσει οι αμφισβητήσεις προς το πρόσωπο του Πάμπλο Ιγκλέσιας αλλά και του κομματικού του συνεταίρου Ινίγο Ερεχόν· ο αριστερός συνασπισμός δεν είναι, επίσης, καθόλου διατεθειμένος να συνεργαστεί με τον εκτελούντα χρέη πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι, στρατόπεδο στο οποίο συντάσσονται και οι Ciudadanos, που μετρούν κι εκείνοι τις λιγοστές τους δυνάμεις.
Το «πρόβλημα» με τον Ραχόι
Αυτό που παρατηρείται, ωστόσο, είναι η διατυπωμένη άρνηση όλων των δυνάμεων να συνεργαστούν με τον Μαριάνο Ραχόι, επικεντρώνοντας την άρνησή τους στο πρόσωπο του ηγέτη του Λαϊκού Κόμματος και όχι τόσο στο ίδιο το κόμμα. Ο Μαριάνο Ραχόι έχει ταυτίσει το όνομά του με τα σκληρά μέτρα λιτότητας που επέβαλε η αντίστοιχη τρόικα στην Ισπανία, προκειμένου να διατηρήσει την οικονομική της σταθερότητα, ενώ η χώρα βούλιαζε στην κρίση και σε νέα επίπεδα φτωχοποίησης του ισπανικού λαού.
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, ωστόσο, είναι εκείνος που έβαλε τη χώρα του σε τροχιά αποδέσμευσης από τα αντίστοιχα μνημόνια, ευκολότερα απ’ ό,τι συνέβη στην Ελλάδα, μια και οι οικονομικοί δείκτες των δύο χωρών δεν είναι συγκρίσιμοι. Συγκρίσιμοι παραμένουν, εντούτοις, οι πολιτικοί χειρισμοί των δύο κυβερνήσεων, της Ελλάδας και της Ισπανίας, αποδεικνύοντας, επιπρόσθετα, ότι το «δόγμα ΣΥΡΙΖΑ» δεν αποτελεί τυφλοσούρτη για την υπόλοιπη Ευρώπη, αν και οι Podemos με παρόμοιο τρόπο ξεκίνησαν την πολιτική τους παρέμβαση: από τους αντίστοιχους Αγανακτισμένους της Ισπανίας. (Βέβαια, εκείνοι γλίτωσαν την άνοδο της Χρυσής Αυγής, που ξεπετάχτηκε από ένα κομμάτι των πλατειών της χώρας.)
Οι «παιδιάστικοι» Podemos
Εξάλλου, ο Χουάν Κάρλος Μονεδέρο, ιδρυτικό στέλεχος των Podemos που παραιτήθηκε τον Απρίλιο του 2015 εξαιτίας ενός οικονομικού σκανδάλου, έγραψε στο blog του ότι «δεν αρκεί να προσφέρεις κούφια ρητορική, στολισμένη με απαράμιλλη πολυλογία και τηλεοπτική λάμψη, εάν ταυτόχρονα δεν προσφέρεις μια σαφή εναλλακτική λύση», κατηγορώντας, την ίδια στιγμή, τους Unidos Podemos ότι έπεσαν θύματα της «παιδιάστικης» πολιτικής.
Ταυτόχρονα, πολλοί στον διεθνή Τύπο αλλά και στα social media κατηγορούν τους Podemos για τη μετριοπαθή ρητορική που ακολούθησαν, προκειμένου να προσεταιρισθούν τους κεντρώους ψηφοφόρους που θα κινούνταν προς τους Σοσιαλιστές, το Λαϊκό Κόμμα ή, ακόμα ακόμα, τους Ciudadanos, ενώ θα έπρεπε, όπως λένε, να επενδύσουν στον εκφοβισμό των ψηφοφόρων, μετερχόμενοι ακραία πολιτική φρασεολογία.
Η λειτουργία του εκφοβισμού
Ο εκφοβισμός, όμως, δεν λειτουργεί σε όλες τις χώρες με τον ίδιο τρόπο, όπως αναφέρει ο καθηγητής Σιμόν στους New York Times, και αυτός είναι ένας λόγος που οι Ισπανοί ψηφοφόροι αποφάσισαν ν’ ακολουθήσουν τον «διάβολο που γνωρίζουν καλά». Το βρετανικό δημοψήφισμα και το επακόλουθο Brexit έδειξαν τι μπορεί να συμβεί όταν τα κεκτημένα πέσουν θύμα του αφόρητου λαϊκισμού και του αδυσώπητου ψέματος. Επιπλέον, όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το μεταναστευτικό δεν αποτέλεσε κεντρικό πολιτικό «επιχείρημα» στην ισπανική αρένα, όπως συμβαίνει στη Βρετανία, τη Γερμανία, τη Γαλλία ή την Αυστρία.
Τα πρώτα διδάγματα των ισπανικών εκλογών φωτίζουν τη σημασία της μετριοπάθειας και του ψύχραιμου λόγου που πρέπει να υιοθετήσουν τα δημοκρατικά κόμματα σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια. Ακόμη και το κόμμα του Πάμπλο Ιγκλέσιας, κίνημα διαμαρτυρίας και ανυποχώρητης αντιπολιτευτικής γραμμής, χαμήλωσε την ακραία αντιευρωπαϊκή φωνή του κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, υποχωρώντας αισθητά από τα άκρα στα οποίο πολιτικά κινείτο, παρότι αυτό του στοίχισε τη δεύτερη θέση.
Η «εκπαίδευση» των πολιτών
Οι πολίτες, όταν δεν εκπαιδεύονται από τα άκρα –δεξιά ή αριστερά λίγη σημασία έχει–, δείχνουν να προτιμούν τη σταθερότητα, την ευρωπαϊκή προοπτική, επιλέγοντας, εντέλει, την ίδια την ουσία της δημοκρατίας. Ενα δεύτερο δίδαγμα, που έχει ακόμη δρόμο για να πάρει σάρκα και οστά, είναι ότι ίσως η ευρωπαϊκή Αριστερά μετακινηθεί από το «δόγμα ΣΥΡΙΖΑ» στο «δόγμα Podemos», προτιμώντας την ευρωπαϊκή σταθερότητα και απομονώνοντας, τελικά, τις ακραίες φωνές, τοποθετώντας τες σε μια γωνιά των ευρωπαϊκών πολιτικών συστημάτων, με την ελπίδα ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες θα τις απωθήσουν από τα κοινοβούλια και, κυρίως, από τις ζωές τους.