Συμβολική, προειδοποιητική ή άλλη, η επίθεση του Ιράν εναντίον του Ισραήλ τα ξημερώματα της Κυριακής έφερε στο προσκήνιο μία πολυμετωπική ένταση που ουδείς στη Δύση επιθυμεί να γενικευθεί, καθότι το γεωπολιτικό τοπίο στη Μέση Ανατολή επικρέμαται στο χείλος του γκρεμού – μιας, δηλαδή, γενικευμένης σύρραξης. Τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στη στάση που θα κρατήσει το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο υπό τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Η Ουάσιγκτον μοιάζει να ανησυχεί περισσότερο απ’ όλους.
Το περιφερειακό τοπίο, σύμφωνα με τον Γιώργο Τζογόπουλο, λέκτορα Διεθνών Σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Νίκαιας (CIFE), senior fellow στο ΕΛΙΑΜΕΠ και στο Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών Μπέγκιν-Σαντάτ (Ισραήλ), ευνοεί τις διαρκείς αντιπαραθέσεις Ισραήλ και Ιράν, με την Τεχεράνη να στηρίζει τη Χεζμπολάχ και –ενδεχομένως– τη Χαμάς, ωστόσο «ο κεντρικός άξονας του προβλήματος στην περιοχή παραμένει το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, που για το Ισραήλ είναι μόνιμη απειλή, και για το Ιράν, όπως ισχυρίζεται το ίδιο, δικαίωμά του στην άμυνα».
View this post on Instagram
Σε κάθε περίπτωση, όμως, σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, «η απειλή στην περιοχή παραμένει και μένει να δούμε πώς θα απαντήσει το Ισραήλ. Αν θα επικρατήσουν οι σκληροπυρηνικοί, που ζητούν κλιμάκωση και ισχυρή αντεπίθεση, ή οι μετριοπαθείς, που ζητούν αυτοσυγκράτηση και στάση αναμονής για τις εξελίξεις».
Η στάση των ΗΠΑ και η «σύνδεση» Ιράν – Χαμάς
Οι ΗΠΑ, πάντως, παρότι αμυντικά στηρίζουν αναφανδόν το Ισραήλ, δεν μοιάζουν διατεθειμένες να στηρίξουν οποιαδήποτε πολεμική κλιμάκωση στην περιοχή που θα προέρχεται από τις ισραηλινές δυνάμεις – εξάλλου, σύσσωμη η Δύση πιέζει το Ισραήλ για χαμηλούς πολεμικούς τόνους.
«Πέραν των εκλογών στις ΗΠΑ, ο Τζο Μπάιντεν έχει ανοιχτό μέτωπο με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία, διατηρεί το ερώτημα της επόμενης μέρας στη Γάζα και στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, ενώ το Ιράν τού δημιουργεί φοβερούς “πονοκεφάλους” ως στρατηγικός σύμμαχος της Κίνας», καθώς το Πεκίνο είναι το κέντρο του προβλήματος για την Ουάσιγκτον.
Ο Τζο Μπάιντεν έχει ανοιχτό μέτωπο με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία, διατηρεί το ερώτημα της επόμενης μέρας στη Γάζα και στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, ενώ το Ιράν τού δημιουργεί φοβερούς “πονοκεφάλους” ως στρατηγικός σύμμαχος της Κίνας.
Ενα ζήτημα που επίσης τονίζει ο Γιώργος Τζογόπουλος είναι πώς θα προσπαθήσει να συνδέσει ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου το Ιράν με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Ράφα και, συνεκδοχικά, με τη Χαμάς, καθότι, πέραν της Χεζμπολάχ, η παλαιστινιακή οργάνωση δεν συνδέεται εμφανώς με την Τεχεράνη. «Από την οπτική του Ισραήλ, υπάρχει σύνδεση μεταξύ των Φρουρών της Επανάστασης και των μαχητών της Χαμάς, αλλά αυτό με τα δεδομένα που έχουμε στα χέρια μας δεν μπορεί να αποδειχθεί».
View this post on Instagram
Από την οπτική του Ισραήλ, υπάρχει σύνδεση μεταξύ των Φρουρών της Επανάστασης και των μαχητών της Χαμάς, αλλά αυτό με τα δεδομένα που έχουμε στα χέρια μας δεν μπορεί να αποδειχθεί.
Από την άλλη πλευρά, ο διεθνής αναλυτής δεν θεωρεί δεδομένο ότι το Ιράν θα αντιδράσει σε μια ισχυρή στρατιωτική επιχείρηση στη Ράφα, καθώς «κάτι τέτοιο θα σημάνει άμεση εμπλοκή της Τεχεράνης και, εντέλει, παγκόσμια σύρραξη».
Μία πολυετής ένταση
Η ένταση, πάντως, δεν είναι τωρινή. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν δεν αφήνει κανέναν ήσυχο σε Ισραήλ, ΗΠΑ και λοιπή Δύση. Η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη μετά την υπογραφή της 25ετούς στρατηγικής συνεργασίας της Τεχεράνης με το Πεκίνο, τον Μάρτιο του 2021, αλλά και τις καλές σχέσεις των Ιρανών με τη Μόσχα. Πρόκειται, κοντολογίς, για όλα τα ανοιχτά μέτωπα των ΗΠΑ, που διανύουν εκλογική χρονιά.
Το Ισραήλ, από το 2020, έχει επιλέξει την οδό των στοχευμένων πληγμάτων κατά της Τεχεράνης
Το Ισραήλ, από το 2020 –οπότε και συμμετείχε, όπως είχε δηλώσει ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, στην επίθεση και δολοφονία του Κασέμ Σουλεϊμάνι, του στρατιωτικού αρχηγού των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης–, έχει επιλέξει την οδό των στοχευμένων πληγμάτων κατά της Τεχεράνης. Δεύτερο και κραυγαλέο παράδειγμα, η επίθεση, την 1η του τρέχοντος Απριλίου, στην ιρανική πρεσβεία στη Δαμασκό. Σε αυτή την επίθεση, ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου πέτυχε με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια: αφενός, έπληξε ιρανικό στόχο και, αφετέρου, αυτό συνέβη εντός ενός εκ των βασικών εχθρών του στην περιοχή, τη Συρία, η οποία, σύμφωνα με το Ισραήλ, διευκολύνει τις επιχειρήσεις του Ιράν, αλλά και της Χεζμπολάχ του Λιβάνου.
Οι ανησυχίες της Αθήνας
Οσον αφορά, από την άλλη, το ελληνικό ενδιαφέρον για τα σενάρια στη Μέση Ανατολή, ο Γιώργος Τζογόπουλος θεωρεί ότι «η Ελλάδα, όπως και η Κύπρος, λαμβάνει υπόψη της τα ενδεχόμενα αστάθειας στην περιοχή. Η Ελλάδα, ανήκουσα στη Δύση, είναι σύμμαχος του Ισραήλ, αλλά παραδοσιακά διατηρεί καλές σχέσεις με το Ιράν και γι’ αυτό δεν επιθυμεί να διαδραματίσει άμεσο ρόλο σε ένα τέτοιο σενάριο».
Αυτό που απασχολεί την Αθήνα είναι η γενικευμένη αστάθεια, που θα πάρει τη μορφή «της τρομοκρατίας αλλά και η στάση που θα κρατήσει η Τουρκία σε μια τέτοια περίπτωση, καθώς και εκείνη διατηρεί στενές σχέσεις με το Ιράν
Για τον ίδιο, αυτό που απασχολεί την Αθήνα είναι η γενικευμένη αστάθεια, που θα πάρει τη μορφή «της τρομοκρατίας αλλά και η στάση που θα κρατήσει η Τουρκία σε μια τέτοια περίπτωση, καθώς και εκείνη διατηρεί στενές σχέσεις με το Ιράν. Δημιουργούνται μπλοκ συμμάχων στην περιοχή και θα επηρεαστεί οπωσδήποτε η ισορροπία δυνάμεων. Η Αθήνα, κατά τα φαινόμενα, θα επιμείνει στην επίδειξη αυτοσυγκράτησης των δύο πλευρών».
Αυτό που, όμως, τονίζει ο Γιώργος Τζογόπουλος είναι ότι χρειάζεται διαρκής επαναξιολόγηση της κατάστασης, καθώς ουδείς μπορεί να προβλέψει με σιγουριά την εξέλιξη των ισορροπιών στη Μέση Ανατολή αλλά και τον αντίκτυπο που θα έχει η στάση του Ιράν και του Ισραήλ. «Θα πρέπει να επιδειχθεί ψυχραιμία και μετριοπάθεια», συστήνει ο ίδιος.
Κεντρική φωτογραφία: ©Reuters