Αυτή την εποχή η Κυβέρνηση έφερε στο προσκήνιο την αλλαγή του Εκλογικού Νόμου. Μάλιστα, προκειμένου να δελεάσει τα «μικρά» κόμματα, μιλάει σαφώς για Απλή Αναλογική, ώστε να εξασφαλίσει τους 200 βουλευτές για να ισχύσει ο Νόμος στις επόμενες εκλογές και όχι στις μεθεπόμενες.
Σαν παλιά καραβάνα των εκλογών που είμαι, δικαιούμαι να έχω και εγώ την άποψή μου. Είμαι Κάθετα αντίθετος στην Απλή Αναλογική για λόγους που θα εξηγήσω. Πρώτα όμως θέλω να διαλύσω τρεις εκλογικούς μύθους που ακούω καθημερινά.
Ο πρώτος μύθος αφορά τον Εκλογικό Νόμο με τον οποίο έγιναν οι εκλογές του Ιουνίου 1989, του Νοεμβρίου 1989 και του Απριλίου 1990. Ολοι (δημοσιογράφοι και πολιτικοί) τον αναφέρουν σαν τον «Νόμο Κουτσόγιωργα». Αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο Νόμος που ήταν Απλή Αναλογική και που ταλαιπώρησε την Ελλάδα με τρεις διαδοχικές εκλογές ώστε να βγει ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με οριακή πλειοψηφία 151 βουλευτών, είναι έργο του Ακη Τζοχατζόπουλου, και δημιουργήθηκε με μοναδικό σκοπό να κάνει δύσκολη την αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας, η οποία φαινόταν ότι θα κέρδιζε τις επόμενες εκλογές. Τα αναφέρω αυτά μετά λόγου γνώσεως γιατί η τότε συνεργασία μου με το Υπουργείο Εσωτερικών, μου επέτρεπε να έχω την πλήρη γνώση για τα τεκταινόμενα στο Υπουργείο και για το επιτελείο που διαμόρφωσε τον Εκλογικό Νόμο.
Για την ιστορία όμως θέλω να σας πληροφορήσω ότι ο Εκλογικός Νόμος του Κουτσόγιωργα εφαρμόστηκε μόνο μια φορά στις Εκλογές του 1985 και κατά την άποψή μου ήταν ο καλύτερος Εκλογικός Νόμος που συνάντησα από τότε που ασχολούμαι με τα αποτελέσματα των εκλογών, δηλαδή από το 1981.
Ο δεύτερος μύθος αφορά το λεγόμενο bonus των 50 εδρών που προβλέπει ο εν ισχύι Εκλογικός Νόμος. Σε καμία περίπτωση, με την εφαρμογή του Νόμου, κανένα κόμμα δεν πήρε 50 έδρες bonus. Είναι ένας μύθος που με τη συχνή επανάληψη έγινε «πραγματικότητα». Η αριθμητική είναι εξαιρετικά απλή. Οι 250 έδρες μοιράζονται με την απλή αναλογική. Αν και οι υπόλοιπες 50 μοιραζόντουσαν με την απλή αναλογική τότε το πρώτο κόμμα θα έπαιρνε όσες του αναλογούν και μόνο οι υπόλοιπες θα ήταν το bonus. Για παράδειγμα στις πρόσφατες εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ με ποσοστό 35,46% θα έπαιρνε με την απλή αναλογική 114 έδρες αντί για τις 145 που πήρε. Δηλαδή το bonus είναι μόνο 31 έδρες και όχι 50 όπως όλοι αναφέρουν. Αν μάλιστα γυρίσουμε λίγο πίσω στο 2009, το ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 43,92% πήρε σαν bonus μόνο 25 έδρες. Δηλαδή, όσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό του πρώτου κόμματος τόσο λιγότερες είναι οι έδρες του bonus.
Ο τρίτος μύθος αφορά την αποχή. Το ποσοστό που δημοσιεύεται σε όλες τις εκλογές είναι λάθος, γιατί απλούστατα δεν έχει γίνει ποτέ εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων από τους πεθαμένους και από τους μετανάστες. Γνωρίζω ότι κατά καιρούς έχουν γίνει διάφορες εισηγήσεις ώστε να γίνει κάποιο ξεκαθάρισμα στους εκλογικούς καταλόγους, αλλά δυστυχώς δεν έχουν βρεθεί άνθρωποι που είναι διατεθειμένοι να «σπάσουν αυγά». Για παράδειγμα υπάρχει εισήγηση να διαγραφούν από τους εκλογικούς καταλόγους οι άνω των 100 ετών. Αν κάποιος από αυτούς τους υπεραιωνόβιους παρουσιαστεί σε κάποιο εκλογικό τμήμα για να ψηφίσει, θα του δίνεται η δυνατότητα να ψηφίσει μετά την ταυτοποίησή του.
Στο μακρινό 2008 πάλι συζητούσαμε για την Απλή Αναλογική. Τότε, στις 6 Φεβρουαρίου 2008 δημοσίευσα ένα ομότιτλο άρθρο στον «Ελεύθερο Τύπο». Εξακολουθεί να είναι επίκαιρο και ενημερωτικό, γι΄ αυτό και αντιγράφω το μεγαλύτερο τμήμα του.
«…Αφορμή για το σημερινό σημείωμα είναι η παραίτηση της κυβέρνησης του Romano Prodi. Θυμίζω ότι η κυβέρνηση έπεσε γιατί ο Clemente Mastella, αρχηγός ενός «μικρού» κόμματος και Υπουργός Δικαιοσύνης, απέσυρε την εμπιστοσύνη του προς τον Romano Prodi γιατί η σύζυγος του Mastella εμφανιζόταν ότι είναι αναμεμιγμένη σε κάποιο οικονομικό σκάνδαλο.
Ολα αυτά είναι γνωστά από την ειδησεογραφία. Αυτά που δεν είναι τόσο γνωστά είναι ότι ο Prodi, στους 20 μήνες της πρωθυπουργίας του αντιμετώπισε 34 φορές τη διαδικασία της ψήφου εμπιστοσύνης και έπεσε στην τελευταία. Ακόμα, ο Mastella, ηγείται ενός κόμματος το οποίο μαζί με άλλα 14 σχημάτισαν την «Ενωση» (L’ Unione) και το οποίο στις βουλευτικές εκλογές συγκέντρωσε μόλις 1,4% των ψήφων και εξέλεξε 10 βουλευτές (από 348 που διέθετε η Ενωση), ενώ στις εκλογές για τη γερουσία συγκέντρωσε μόλις το 1,37% των ψήφων και εξέλεξε 3 γερουσιαστές (από 158) οι οποίοι και έριξαν τον Prodi!
Πιστεύω ότι μπορούμε να διδαχθούμε πολλά, από τα συμβαίνοντα στη γείτονα Ιταλία.
Ο Poul Nyrup Rasmussen, Πρόεδρος τους Κόμματος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, σχολιάζοντας την παραίτηση του Prodi, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Η παραίτηση ενός πολύ καλού Πρωθυπουργού, ενός ανθρώπου ο οποίος έκανε ό,τι μπορούσε για να επιτύχει την τόσο αναγκαία μεταρρύθμιση, αποτελεί μία θλιβερή μέρα για την Ιταλία. Μία εκλογική αναμέτρηση τώρα δεν θα επιλύσει τίποτα. Πρώτον και κύριο πρέπει να γίνουν αλλαγές στον εκλογικό νόμο… Η Ιταλία είχε 61 κυβερνήσεις στα τελευταία 60 χρόνια. Δεν έχει νόημα να γίνουν και πάλι εκλογές, προκειμένου να εκλεγεί μία ασταθής κυβέρνηση. Μόνο μετά την εκλογική μεταρρύθμιση θα μπορεί ο λαός της Ιταλίας να εκλέξει μία σταθερή Κυβέρνηση…»
Είναι φανερό ότι σχεδόν όλοι ζητούν να αλλάξει ο εκλογικός νόμος, ώστε να εξασφαλίζει σταθερές κυβερνήσεις. Αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη σε μία χώρα η οποία δοκίμασε τα «καλά» των κυβερνήσεων συνεργασίας και ουσιαστικά θέλει να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο των συνεχών εκλογών (61 σε 60 χρόνια), των κάθε είδους συμμαχιών αλλά και της ακυβερνησίας. Στην Ιταλία μάλιστα η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι εξαιρετικά οργανωμένη και πολλά θέματα αντιμετωπίζονται στο επίπεδο αυτό χωρίς να απαιτείται η παρέμβαση της Κεντρικής Κυβέρνησης, πράγμα το οποίο διευκολύνει την προσωρινή ακυβερνησία και τις συχνές εκλογές. Στην Ελλάδα όμως οι συχνές εκλογές θα δημιουργούσαν ευκαιρίες για διεκδικήσεις, πλήρη στασιμότητα κυβερνητικού έργου και την ασυδοσία των προεκλογικών περιόδων (π.χ. αυθαίρετα, φωτιές στα δάση κ.ά.).
Το δεύτερο συμπέρασμα που εύκολα μπορούμε να βγάλουμε αφορά τις συνεργασίες των κομμάτων, οι οποίες είναι (σχεδόν πάντοτε) υποχρεωτικές στην περίπτωση της Απλής Αναλογικής. Υπάρχει ουσιαστικά μία ιδιότυπη ομηρία από τα μικρά κόμματα. Διάβασα στον τύπο, ότι ο Prodi ζητούσε από τον υπουργό του να μην παραιτηθεί. Δηλαδή ήταν διατεθειμένος να «κάνει τα στραβά μάτια» προκειμένου να διατηρηθεί στην εξουσία. Είναι αυτό επιθυμητό σε μία ευνομούμενη πολιτεία; Σήμερα, η Κυβέρνηση Καραμανλή, η οποία διαθέτει μία ισχνή πλειοψηφία δύο εδρών, κατηγορείται από τον τύπο και την αντιπολίτευση «ότι κάνει τα στραβά μάτια» ή ότι εφαρμόζει «δύο μέτρα και δύο σταθμά» για περιπτώσεις βουλευτών της, οι οποίοι είτε αμφισβητούν κυβερνητικές επιλογές είτε εμφανίζονται ότι έχουν εμπλακεί σε συναλλαγές με δημοσιογράφους. Αυτού του είδους τη Δημοκρατία θέλουμε;»
Από τότε οι Ιταλοί άλλαξαν το Εκλογικό Σύστημά τους ενισχύοντας σημαντικά το πρώτο κόμμα. Βλέπετε αυτοί έμαθαν, ενώ εμείς θέλουμε για άλλη μια φορά να πειραματιστούμε ανεξάρτητα από τις συνέπειες που θα έχουμε. Ο σημερινός Εκλογικός Νόμος της Ιταλίας προβλέπει αναλογική κατανομή με σημαντική ενίσχυση του πρώτου κόμματος ή συνδυασμού κομμάτων και κατώφλι 3% για την είσοδο στη Βουλή. Στις τελευταίες εκλογές του 2013 που έγιναν στην Ιταλία, ο πρώτος συνδυασμός συγκέντρωσε το 29,5% των ψήφων και πήρε 345 έδρες (σε σύνολο 630 εδρών), δηλαδή το 54,8% των εδρών, ενώ ο δεύτερος συνδυασμός πήρε το 29,1% των ψήφων και εξασφάλισε μόνο 125 έδρες που αντιπροσωπεύουν το 19,8% των εδρών. Αυτή είναι turbo ενίσχυση του πρώτου!
Δίδαγμα: Οι Ιταλοί έπαθαν και έμαθαν. Εμείς, είμαι βέβαιος ότι θα πάθουμε, αλλά πολύ αμφιβάλλω αν θα μάθουμε. Εδώ δεν ισχύει το «una faccia, una razza», αλλά η ξεροκεφαλιά του Ελληνα που επιδιώκει την αυτοκαταστροφή του!
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.