Το 2007 ερευνητές έκαναν ένα απλό, αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρον και αποκαλυπτικό πείραμα. Ζήτησαν από τον επαγγελματία βιολιστή Joshua Bell να παίξει με το βιολί του στους διαδρόμους του μετρό στη Washington D.C. Ο Joshua Bell έπαιζε για 45 λεπτά με το σπάνιο Stradivarius βιολί του αξίας 3,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Εντούτοις, μόνο έξι άνθρωποι σταμάτησαν να τον ακούσουν, λιγότεροι από 20 άφησαν χρήματα και δεν ακούστηκε χειροκρότημα στο τέλος. Οταν τελείωσε, δεν υπήρχε κανένας στο ακροατήριο και είχε συγκεντρώσει μόλις 32 δολάρια. Το ενδιαφέρον βρίσκεται στο γεγονός ότι ο ίδιος βιολιστής με το ίδιο βιολί, πριν από μόλις 3 ημέρες, έδωσε ένα κονσέρτο στο Boston Symphony Hall, όπου η τιμή του εισιτηρίου ήταν 100 δολάρια και το θέατρο γεμάτο!
Το πείραμα αποδεικνύει το γνωστό «perception is stronger than reality», δηλαδή «η πρόσληψη υπερισχύει της πραγματικότητας». Ακριβώς για τον λόγο αυτό πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στο πώς «προσλαμβάνουμε τα γεγονότα» που συμβαίνουν γύρω μας.
Θυμήθηκα την ιστορία διαβάζοντας το άρθρο του Μιχάλη Τσιντσίνη στην «ΚτΚ» (24/3/2024) με τίτλο «Τέμπη: χρονικό ενός καθυστερημένου βρασμού», από όπου σας μεταφέρω ένα απόσπασμα.
«Πριν από δεκατρείς μήνες, σε αυτές εδώ τις στήλες, απλώναμε αναλύσεις για το πώς το δυστύχημα των Τεμπών μπορεί να αναζωπυρώσει την αντισυστημική αγανάκτηση της αντιμνημονιακής πλατείας. Οι στήλες τυπώθηκαν. Η μελάνη στέγνωσε. Και ο “συστημικότερος” των εκλογικών ανταγωνιστών πήρε, τέσσερις μήνες μετά τις ασκήσεις δυσοίωνης ενόρασης, 41%. Ο δεύτερος δεν τον έβλεπε.
Τώρα, ο αντίλαλος εκείνων των προφητειών επιστρέφει σαν τύψη. Το γεγονός που τότε δεν μέτρησε εκλογικά εμφανίζεται να παίρνει τη ρεβάνς. Γιατί;
Διότι έκτοτε το γυμνό γεγονός μπαζώθηκε με τόσες βαριές υποψίες που κατάφερε να αποκτήσει νέο πολιτικό βάρος. Διότι πάντα κρίσιμη εκλογικά δεν είναι σκέτη η πραγματικότητα, αλλά η πρόσληψή της (σημ. τα έντονα στοιχεία είναι δική μου παρέμβαση). Εδώ τα φίλτρα της πρόσληψης έχουν ποτιστεί με θεωρίες ότι υπήρχαν αδήλωτα βαγόνια με λαθραίες εύφλεκτες ύλες που η εξουσία είχε λόγους να ενταφιάσει για να προστατέψει τον γόνο μιας πολιτικής δυναστείας. Τα σενάρια δεν στηρίζονται σε στοιχεία. (Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ, ακόμη και οι εμπειρογνώμονες που όρισαν οι οικογένειες των θυμάτων έχουν διατυπώσει μόνο εικασίες για το μέγεθος της έκρηξης – όχι συμπεράσματα.) Διανθίζονται όμως με τη σύστοιχη θεωρία ότι αρκεί η συλλογή πολλών υπογραφών για να παρακαμφθεί η συνταγματικώς προβλεπόμενη διαδικασία για να αχθούν ενώπιον της δικαιοσύνης πολιτικά πρόσωπα – για να υποκαταστήσει ο λαός τη Βουλή και τον εισαγγελέα.
Τα Τέμπη επέστρεψαν γιατί το δραστικότερο στοιχείο της πρόσληψής τους είναι το πρόσωπο. Το πρόσωπο της μάνας είναι το μήνυμα. Για την κυβέρνηση θα ήταν χίλιες φορές προτιμότερο να είχε απέναντί της μόνο τους τοκιστές μιας μαύρης αντιπολίτευσης, παρά μια μαυροντυμένη μητέρα που έβαλε μια νύχτα το παιδί της στο τρένο και το είδε ξανά σε σάκο. Πολιτικά άτρωτη, η μορφή αυτή “αφηγείται” από την αρχή την ιστορία. […]».
Συμπτωματικά, την ίδια ημέρα ένα κυριακάτικο φύλλο κυκλοφόρησε με τίτλο «Μονταζιέρα στα Τέμπη», όπου σε δύο ολόκληρες σελίδες αναδεικνύει ότι ένα ηχητικό ντοκουμέντο που παρουσιάστηκε (σημ. δεν διευκρινίζει από ποιον) αμέσως μετά το δυστύχημα, είναι προϊόν μοντάζ ώστε να φανεί η ευθύνη του σταθμάρχη για το μοιραίο. Το δημοσίευμα αυτό υπήρξε καταλύτης πολιτικών εξελίξεων. Ο κραταιός Νικόλαος, με το μονίμως οργισμένο ύφος, πρότεινε να κατατεθεί στη Βουλή πρόταση δυσπιστίας για την κυβέρνηση, ενώ ο κατά φαντασίαν φαντάρος με διάγγελμά του κάλεσε τον Μητσοτάκη να παραιτηθεί «ήρεμα» και να προκηρύξει εκλογές «παρουσία διεθνών παρατηρητών»! Μάλιστα, έβαλε και τελεσιγραφική προθεσμία στον πρωθυπουργό, «να του απαντήσει αν συμφωνεί με τον οδικό χάρτη προς την ομαλότητα… εντός 24 ωρών»! Τρέμε Μητσοτάκη!
Πάμε τώρα στην ουσία. Ο πηχυαίος τίτλος και το δημοσίευμα δεν έχουν καμία νέα αποκάλυψη και είναι πραγματικά απορίας άξιο γιατί επιλέχτηκε αυτή η στιγμή για την επίθεση στην κυβέρνηση. Πάντως, για να κρατηθούν οι ισορροπίες, το κύριο άρθρο στο ίδιο κυριακάτικο φύλλο διατηρεί εντελώς διαφορετική θέση. Ετσι, έχουμε τον παραπλανητικό τίτλο που απευθύνεται στους πολλούς, που δεν θα εμβαθύνουν, και το κύριο άρθρο που βάζει τα πράγματα στη θέση τους. Σας μεταφέρω αποσπάσματα για να διαπιστώσετε του λόγου το αληθές.
«Το δίλημμα για μια δημοκρατική κοινωνία είναι εξαιρετικά απλό. Είτε έχει εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη της είτε δεν έχει. […] Οταν η απόδοση ευθυνών (πραγματικών ή υποτιθέμενων) μιας υπόθεσης όπως τα Τέμπη μετατίθεται στη συλλογή υπογραφών ή στην κομματική φανφάρα, τότε είναι η Δικαιοσύνη που ακυρώνεται. […]»
Αφού, λοιπόν, η Δικαιοσύνη έχει όλες τις αμοντάριστες συνομιλίες, βάσει των οποίων θα κρίνει, γιατί γίνεται τεράστιο θέμα δημιουργώντας πολιτική αναστάτωση; Ας αφήσουμε τη Δικαιοσύνη να κάνει το καθήκον της. Η κατηγορία ότι η Δικαιοσύνη δεν προχωράει γρήγορα είναι πραγματικά για γέλια. Αν τα Τέμπη δεν πάνε γρήγορα, τότε το Μάτι που συνέβη το 2018 μάλλον στάσιμο φαίνεται.
Από συζητήσεις που κάνω, αλλά και από το ρεπορτάζ, η μεγαλύτερη κατηγορία προς την κυβέρνηση είναι «η προσπάθεια συγκάλυψης». Οταν επιμένω να μου πουν «ποια είναι η συγκάλυψη», δεν παίρνω ξεκάθαρες απαντήσεις. Μιλάνε για βιαστικό μπάζωμα της περιοχής ώστε να εξαφανιστούν ίχνη από το φορτίο της εμπορικής αμαξοστοιχίας. Το μπάζωμα πράγματι έγινε. Κανένας δεν το αρνείται. Οι μεν λένε ότι έγινε για να έχουν στέρεο έδαφος οι γερανοί προκειμένου να σηκώσουν τα βαγόνια, ώστε να αναζητηθούν τυχόν ζωντανοί επιβάτες. Οι δε ισχυρίζονται ότι έγινε για να «καλυφθεί» το εύφλεκτο υλικό που μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία. Μα το μπάζωμα έγινε μόνο από τη μία πλευρά της σιδηροτροχιάς. Αρα, ο ισχυρισμός για συγκάλυψη δεν ισχύει γιατί η άλλη πλευρά δεν μπαζώθηκε. Κατά συνέπεια, τυχόν ευρήματα μπορεί να υπάρχουν ακόμη στον τόπο του δυστυχήματος.
Το πλέον παράλογο όμως που ακούγεται είναι ότι ο υπουργός και ο πρωθυπουργός έπρεπε να γνωρίζουν ότι υπάρχει εύφλεκτο υλικό στην εμπορική, γι’ αυτό και βιάστηκαν για το μπάζωμα και τη «συγκάλυψη». Λυπάμαι, αλλά αυτό δεν στέκει σε καμία λογική. Με την ίδια λογική ο κάθε αρμόδιος υπουργός θα έπρεπε να γνωρίζει τι περιέχουν τα containers των πλοίων που φτάνουν στα λιμάνια μας ή τι κουβαλάνε οι νταλίκες που κυκλοφορούν στους ελληνικούς δρόμους. Σας φαίνεται λογικό;
Η μόνη γνωστή συγκάλυψη που επιχειρήθηκε εκείνο το μοιραίο βράδυ αφορά τους δύο άλλους σταθμάρχες που έφυγαν και άφησαν τον άπειρο σταθμάρχη μόνο του. Θυμίζω ότι διόρθωσαν με blanco την αναχώρησή τους. Η άλλη συγκάλυψη που θυμάμαι αφορά το Μάτι, όταν παίχτηκε σε δύο πράξεις το πλέον τραγικό έργο παραπληροφόρησης. Την πρώτη νύχτα, παρουσία του τότε πρωθυπουργού, προσπάθησαν να μη γίνει γνωστό ότι υπήρχαν νεκροί και αμέσως μετά την Τετάρτη, όταν στη συνέντευξη Τύπου – παρωδία με δορυφορικές φωτογραφίες επεξεργασμένες με photoshop, προσπάθησαν να τεκμηριώσουν ότι οι φωτιές ήταν έργο εμπρηστών. Πιο σκαστή συγκάλυψη δεν υπάρχει, αλλά βλέπετε αυτή έγινε από την «ηθική» αριστερά.
Φτάνοντας στο τέλος, δεν μπορώ να παραλείψω τον σχολιασμό του τελεσίγραφου του κατά φαντασίαν φαντάρου. Η επίκληση της διεξαγωγής εκλογών παρουσία «διεθνών παρατηρητών» προσβάλλει όλο το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας. Με καθαρές και τίμιες εκλογές εξελέγη –δύο φορές– πρωθυπουργός ο Αλέξης Τσίπρας το 2015 και με εξίσου τίμιες και καθαρές εκλογές εξελέγη ο Μητσοτάκης το 2019 και το 2023. Τα υπόλοιπα είναι εκ του πονηρού και θυμίζουν λίγο – πολύ τον Trump, που ακόμα δεν χώνεψε ότι έχασε τις εκλογές και προσπάθησε να καταλάβει το Καπιτώλιο! Πάντως, για το θέμα αυτό θα επανέλθω. Για να μην ξεχνιόμαστε.
Τα δύο θέματα του σημερινού σημειώματος –δικαιοσύνη και εκλογές– αφορούν τους θεσμούς. Οποιαδήποτε υπονόμευση των θεσμών κάνει μεγάλο κακό στην πατρίδα μας. Οταν οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τους θεσμούς καταλήγουμε σε ανώμαλες καταστάσεις.
*O κ. Ανδρέας Γ. Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.