Σε ποιον τηλεφωνεί κανείς όταν χρειάζεται να μιλήσει επειγόντως με τις Ηνωμένες Πολιτείες; Είναι ένα ζήτημα που προβληματίζει τους Ευρωπαίους, ένα μήνα μετά την ορκωμοσία του νέου Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Το ερώτημα έθεσε από τη Γερμανία, όπου συνεδρίαζε το Συνέδριο Ασφαλείας του Μονάχου, ο αναλυτής Ούλριχ Σπεκ, σε μια αντιστροφή των ρόλων που θέλουν τους Αμερικανούς να έχουν τέτοιου είδους προβληματισμούς για την Ευρώπη, λόγω των πολύπλοκων, υπερεθνικών θεσμών της.
Τα παραδοσιακά διπλωματικά κανάλια δοκιμάζονται από την αντισυστημική προσέγγιση του νέου προέδρου στις διεθνείς σχέσεις. Αυτό σημαίνει ότι ο καλύτερος τρόπος για να φτάσει κανείς στον Αμερικανό πρόεδρο είναι μέσω του επιτελείου του. Αυτόν τον πρώτο χαοτικό μήνα, προβάλλουν δύο διαφορετικά κέντρα επιρροής: ο πολιτικός του σύμβουλος Στίβεν Μπάνον και ο έμπιστος γαμπρός του Τζάρεντ Κούσνερ. Ο Ελληνοαμερικανός επιτελάρχης του Λευκού Οίκου, Ρέινς Πρίμπους, δεν έχει δείξει αντίστοιχη πυγμή και βρίσκεται υπό πίεση καθώς του καταλογίζονται η δυσλειτουργία και οι διαρροές των πρώτων εβδομάδων στον Τύπο. Αντιθέτως, η επιλογή του στρατηγού Χέρμπερτ Μακμάστερ για τη θέση του συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας προσθέτει μια ανεξάρτητη φωνή εντός του Λευκού Οίκου.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα ήθελαν να μπορούν να βασιστούν σε κάποιους από τους υπουργούς της νέας αμερικανικής διακυβέρνησης, όπως ο υπουργός Αμυνας Τζιμ Μάτις και ο υπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον, τους οποίους βλέπουν ως τους… «ενήλικες στο δωμάτιο» λόγω της προηγούμενης εμπειρίας τους στο στράτευμα και στις επιχειρήσεις, αντίστοιχα. Ωστόσο, είναι αβέβαιο πόση επιρροή θα έχουν ακόμη και οι ισχυρότεροι υπουργοί στη διαμόρφωση της πολιτικής μιας κυβέρνησης που θεωρούν ότι όχι μόνον είναι πολύ πιο προσωποκεντρική από ό,τι συνήθως, αλλά και τόσο ευμετάβλητη όσο η διάθεση του Αμερικανού προέδρου. Ιδιαίτερα καθώς, όπως έδειξε το σχόλιό του για το «τι έγινε χθες το βράδυ στη Σουηδία», αντί να βασίζεται στα σημειώματα των συνεργατών του, ο πρόεδρος Τραμπ χτίζει τα επιχειρήματά του με βάση τις κρίσεις που ακούει στο συντηρητικό καλωδιακό δίκτυο Fox News.
Κάπως έτσι, ακόμη και οι διαβεβαιώσεις του αντιπροέδρου του, Μάικ Πενς, στις Βρυξέλλες ότι ο νέος Αμερικανός πρόεδρος θα υποστηρίξει την Ε.Ε. δεν καθησύχασαν ιδιαίτερα τους συνομιλητές του. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, είχε κατατάξει τον πρόεδρο Τραμπ σε μία από τις απειλές για την ευρωπαϊκή ενότητα. Κι ενώ χαιρέτισε τις δηλώσεις Πενς για τη δέσμευση των ΗΠΑ στη συνεχιζόμενη συνεργασία ΗΠΑ – Ε.Ε., τόνισε ότι τώρα όλοι πρέπει να το δείξουν στην πράξη, ενώ σε ένα σκωπτικό άρθρο του το Euractiv έγραφε πως οι διαβεβαιώσεις Πενς είναι ανούσιες διότι δεν είναι παρά ο «μικρός αδελφός» του Ντόναλντ Τραμπ. Ιδιαίτερα η Γερμανία έχει λόγους να είναι επιφυλακτική, καθώς έχει δεχτεί τα περισσότερα αρνητικά σχόλια του νέου προέδρου, ο οποίος την κατηγορεί ότι χειραγωγεί το ευρώ για να ενισχύσει τις εξαγωγές της και έχει χαρακτηρίσει την Ευρωπαϊκή Ενωση γερμανικό «όχημα». Ισως γι’ αυτό η καγκελάριος Μέρκελ δεν βιάζεται να επισκεφθεί την Ουάσιγκτον, μιας και όπως εξηγούν συνεργάτες της στους New York Times θεωρούν την επίσκεψη υψηλού ρίσκου.
Αντιθέτως, ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό έσπευσε στον Λευκό Οίκο σε μία προσπάθεια να εστιάσει στα κοινά συμφέροντα των δύο χωρών. Με δεδομένη την οικονομική εξάρτηση της χώρας του από τις ΗΠΑ, αυτό ήταν ίσως απαραίτητο. Αλλά όπως τόνιζε Αμερικανός πρώην διπλωμάτης, το καλύτερο που έχει να κάνει ο Καναδάς είναι να διατηρήσει χαμηλό προφίλ, προκειμένου να μην αναδειχθούν προβλήματα στη σχέση των δύο χωρών που θα επιχειρήσει να λύσει ο νέος πρόεδρος. Αν δεν έχει εμπιστοσύνη στην κρίση του, ίσως αυτό που πρέπει να επιδιώκει οποιοσδήποτε είναι να διατηρήσει το στάτους κβο. Και, στην περίπτωση της Ελλάδας, να εύχεται να μη χρειαστεί να τηλεφωνήσει στις ΗΠΑ στις τρεις τα ξημερώματα λόγω μιας νέας κρίσης στο Αιγαίο…