Ηταν ο μήνας της απόγνωσης. Τον περασμένο Ιανουάριο –τουλάχιστον στη Σάμο– ο ρυθμός των συνεντεύξεων για την εξέταση αιτημάτων ασύλου ήταν, σύμφωνα με πρόσφυγες και μέλη μη κυβερνητικών οργανώσεων, απελπιστικά αργός.
Η κακοκαιρία βρήκε εκατοντάδες ανθρώπους εκτεθειμένους στη βροχή και στο κρύο, οι οποίοι όλο και πιο συχνά διαμαρτύρονταν σε ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, λέγοντας ότι δεν γνωρίζουν ποιο θα είναι το μέλλον τους: θα προχωρήσουν στην Ελλάδα ή θα σταλούν στην Τουρκία; Ηταν ο μήνας που οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» κατέγραψαν στο νησί 12 απόπειρες αυτοκτονίας και έξι περιστατικά αυτοτραυματισμού.
«Βλέπουμε ανθρώπους που έχουν απογοητευθεί τόσο πολύ και δεν διστάζουν να βλάψουν τον εαυτό τους. Υποφέρουν από έντονο άγχος και ορισμένοι εμφανίζουν συμπτώματα μετατραυματικής διαταραχής», λέει στην «Κ» η Τζέιν Γκριμς, ψυχολόγος των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» που βρίσκεται στη Σάμο.
Χθες, με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους από την υπογραφή της συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την Τουρκία για τις προσφυγικές ροές, η μη κυβερνητική οργάνωση δημοσιοποίησε συγκεντρωτικά στοιχεία για την ψυχική υγεία στα hotspots του Ανατολικού Αιγαίου. Στη Λέσβο οι ψυχολόγοι των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» πραγματοποίησαν 767 συνεδρίες και διαπίστωσαν τριπλασιασμό των ασθενών με συμπτώματα μετατραυματικής διαταραχής σε σύγκριση με τις καταγραφές τους προ της συμφωνίας. «Στη διάρκεια του τελευταίου χρόνου καταγράφεται επίσης αύξηση των συμπτωμάτων ψύχωσης και ταυτόχρονα ομάδες μας βλέπουν περισσότερες περιπτώσεις αυτοτραυματισμού και απόπειρες αυτοκτονίας», αναφέρεται στην έκθεση.
Σύμφωνα με την οργάνωση, σε κάποιες από αυτές τις συναντήσεις με τους ψυχολόγους οι πρόσφυγες ανέφεραν ότι δεν νιώθουν ασφαλείς στον καταυλισμό της Μόριας. Μίλησαν για ευρεία κατανάλωση αλκοόλ, χρήση ναρκωτικών ουσιών, περιστατικά παρενόχλησης και βίας.
Αντίστοιχα, στη Σάμο, οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» εντόπισαν παρόμοιες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία προσφύγων και μεταναστών στις 456 συνεδρίες που πραγματοποίησαν σε διάστημα 11 μηνών.
Οπως εξηγεί στην «Κ» η κ. Γκριμς, επτά στους δέκα ασθενείς που ζητούν βοήθεια είναι άντρες, κυρίως Σύροι και Αφγανοί. Πέρα από την πολύμηνη αναμονή –κάποιοι τείνουν να συμπληρώσουν ένα έτος στα νησιά– το βασικό πρόβλημα που επιδρά στην ψυχολογία τους είναι η άγνοια, αποτέλεσμα της έλλειψης σταθερής και ξεκάθαρης πληροφόρησης για το τι θα συμβεί με την εξέταση των αιτημάτων τους για άσυλο.