«Είναι η πρώτη έκθεση που εγκαινιάζουμε στο πλαίσιο της Αθήνας 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα του Βιβλίου. Θα μας φέρει, νομίζω, τύχη και θα συμβάλει στην καλλιέργεια ενός περιβάλλοντος ανάγνωσης, περιέργειας και δημιουργικότητας που θέλουμε να χτίσουμε», ήταν οι πρώτες κουβέντες του Ιωάννη Τροχόπουλου, του ιθύνοντος νου της μεγάλης αθηναϊκής διοργάνωσης, χθες, στην Πινακοθήκη Γκίκα του Μουσείου Μπενάκη, με αφορμή τα σημερινά εγκαίνια της έκθεσης «Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας. Ζωγραφίζοντας για τα βιβλία».
Περίπου 40 εικονογραφήσεις βιβλίων είχε ολοκληρώσει ο μεγάλος ζωγράφος. Η έκθεση είναι ένα ρεπεράζ από το «δυνατό μάτι και χέρι του ζωγράφου» πάνω στα κείμενα, όπως ανέφερε ο Γιώργης Μαγγίνης, εκ μέρους της διοίκησης του Μουσείου Μπενάκη. «Ο ζωγράφος έβρισκε το ζουμί του κειμένου και το αναπαριστούσε», πρόσθεσε ο ίδιος. Τα… λογοτεχνικά έργα του Γκίκα περιλαμβάνουν πασίγνωστες εκδόσεις, κυρίως εκείνες του Ικάρου, όπως τα «Ποιήματα» του Κ.Π. Καβάφη, τα «Ετεροθαλή» του Οδυσσέα Ελύτη, η «Αμοργός» του Νίκου Γκάτσου, το «Δάφνης και Χλόη» του Λόγγου. «Εκεί άκουγες όλα τα τελευταία ανέκδοτα της εποχής», είχε πει σχετικά ο Γκίκας για τις εκδόσεις της οδού Βουλής. Η επιμελήτρια της Πινακοθήκης και της έκθεσης, Ιωάννα Μωραΐτη, ανέφερε ότι ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας είχε εικονογραφήσει και το «Αξιον Εστί» του Ελύτη, δίχως, ωστόσο, να εκδοθεί ποτέ, για άγνωστο λόγο. Μάλιστα, το ίδιο συνέβη και με την «Ερημη Χώρα» του Τ.Σ. Ελιοτ.
Ταυτόχρονα, εξέδωσε δικά του κείμενα, στα αγγλικά, σε μετάφραση του Πάτρικ Λη Φέρμορ, ενώ συνεργάστηκε, στο Κατμαντού, με τον σπουδαίο ποιητή Ρενέ Σαρ. Εχει συνεργαστεί με τον Teriade και τον Αλέξανδρο Ιόλα, από τις εκδόσεις του οποίου είχε κυκλοφορήσει, στο Μιλάνο, το 1972, ένα πολυτελές λεύκωμα με εικονογραφήσεις αρχαίων ποιημάτων. Ταυτόχρονα, είχε συνεργαστεί με τον θρυλικό εκδοτικό οίκο Simon & Schuster, στη Νέα Υόρκη, το 1958, για την εικονογράφηση της «Οδύσειας» του Καζαντζάκη, κατόπιν προτροπής του Kimon Friar. Ηδη από το 1935, μάλιστα, επιμελείτο και σελιδοποιούσε περιοδικά, όπως το «3ο Μάτι», σε συνεργασία με τον Δημήτρη Πικιώνη.
Ολοκληρωμένα και ατελή σχέδια, σημειώσεις και προσχέδια, επιστολές και άλλα τεκμήρια από το πλούσιο αρχείο του ζωγράφου, σε διάλογο όλα μεταξύ τους, εκτίθενται από σήμερα στην οικία Γκίκα, αποδεικνύοντας ότι ένας μεγάλος καλλιτέχνης, του οποίου το χέρι ακολουθούσε πιστά το μυαλό (όσο μακριά κι αν ταξίδευε), δεν μπορεί παρά να γοητευθεί από τις λέξεις των μεγάλων συγγραφέων, από τις λέξεις που κανείς, όσο κι αν θέλει, δεν μπορεί να αγνοήσει.
Μουσείο Μπενάκη – Πινακοθήκη Γκίκα, Κριεζώτου 3, Αθήνα. Εως τις 21 Ιουλίου. Κατ’ εξαίρεσιν, το μουσείο θα παραμένει ανοικτό για τέσσερις, αντί δύο, ημέρες, Τετάρτη – Σάββατο, 10.00 – 18.00.