Μία ημέρα μετά από την εξευτελιστική συνέντευξη Tύπου δίπλα στον Βλάντιμιρ Πούτιν, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών και πρώην παρουσιαστής τηλεπαιχνιδιού Ντόναλντ Τραμπ έκανε μια δήλωση στην τηλεόραση, θέλοντας να εξηγήσει τι ενοούσε όταν παραδέχτηκε ότι δεν πιστεύει τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας του, που τεκμηριώνουν ότι Ρώσοι χάκερ επιτέθηκαν στο Δημοκρατικό κόμμα και τον εκλογικό μηχανισμό των εκλογών του 2016, αλλά τον Πούτιν, που του είπε πως δεν επιτέθηκαν. Ο Τραμπ, λοιπόν, διαβάζοντας μέσα από προετοιμασένο κείμενο, είπε ότι ενοούσε το ανάποδο από αυτό που είπε στη συνέντευξη τύπου, ότι αντί για "wouldn't" που ήθελε να πει, είπε "would". Βεβαίως, αμέσως μετά κι αυτό το πήρε πίσω, συμπληρώνοντας εκτός κειμένου ότι εντάξει, δεν είναι και σίγουρο ότι το έκαναν οι Ρώσοι, μπορεί να το έκαναν άλλοι, αλλά αυτό που έμεινε ήταν η γελοία, παιδική δικαιολογία του ηγέτη της ισχυρότερης οικονομίας και του ισχυρότερου στρατού στον πλανήτη, η οποία βεβαίως εγκαινίασε ένα νέο κύκλο λοιδωρίας.
Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα για το οποίο θέλω να μιλήσουμε σήμερα.
Καθώς έκανε τις δηλώσεις του, ο Τραμπ είχε μπροστά του ένα χαρτί με την δακτυλογραφημένη ομιλία του τυπωμένη με πολύ μεγάλα και ευανάγνωστα γράμματα. Τόσο μεγάλα που από το πλάνο φαίνονταν, και έτσι ήταν απλό κάποιος να πάρει την εικόνα, να τη γυρίσει ανάποδα και να διαβάσει τι έγραφε. Σε κάποιο σημείο, ας πούμε, του είχαν γράψει να πει ότι αυτοί που έκαναν τις επιθέσεις στις εκλογές πρέπει να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη. Αυτός είχε σβήσει αυτή τη γραμμή με έναν παχύ μαρκαδόρο. Σε ένα άλλο σημείο, είχε προσθέσει με τον παχύ μαρκαδόρο τις λέξεις "ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ ΣΥΜΠΑΙΓΝΙΑ", αναφερόμενος στις κατηγορίες ότι η προεκλογική του καμπάνια βρισκόταν σε συνεννόηση με τη ρωσική πλευρά για την κλοπή των αρχείων των Δημοκρατικών και τις γενικότερες επιθέσεις προεκλογικά.
Τίποτε από αυτά δεν μου έκανε εντύπωση, αλλά αυτό που θεώρησα αξιοσημείωτο ήταν το εξής: Τη λέξη "collusion" -τη συμπαιγνία δηλαδή- την είχε γράψει λάθος.
Βεβαίως, ο Τραμπ δεν κάνει μόνο ορθογραφικά λάθη, είναι και παντελώς άσχετος για ένα σωρό πράγματα, όπως φαίνεται από τα εκατοντάδες ψέματα που αραδιάζει ακόμα και σε θέματα για τα οποία δεν έχει κανένα λόγο να πει ψέματα. Τις προάλλες, ας πούμε, είπε ότι η Βασίλισσα Ελισσάβετ επιθεώρησε μαζί του τη φρουρά της για πρώτη φορά σε 70 χρόνια (την επιθεωρεί τακτικά -πριν από 7 χρόνια την είχε επιθεωρήσει και με τον προκάτοχό του). Και στην αλλοπρόσαλλη κυβέρνησή του λάθη δεν κάνει μόνο ο Πρόεδρος. Τον περασμένο Απρίλιο, ας πούμε, το γραφείο του Αντιπροέδρου Μάικ Πενς ανακοίνωσε την επερχόμενη συνάντησή του με τον Πρόεδρο του Περού Πέδρο Πάολο Κουζίνσκι. Δεν είχαν παρατηρήσει ότι ο Πρόεδρος Κουζίνσκι είχε παραιτηθεί τρεις εβδομάδες νωρίτερα.
Τέτοια λάθη είναι αστείο όταν γίνονται αλλά, από ό,τι δείχνει πια η εμπειρία, είναι και κάτι άλλο: ενδείξεις μιας ευρύτερης ανικανότητας. Χαρακτηριστικό που, από ό,τι φαίνεται, είναι κοινό χαρακτηριστικό λαϊκιστών που αποκτούν θέσεις ευθύνης τα τελευταία χρόνια, από τις τραγελαφικές φυσιογνωμίες του Brexit που παραιτούνται όταν έρχεται η ώρα του διά ταύτα μέχρι τις γκάφες των υπουργών του Τραμπ, και από την έλλειψη χαρτιού υγείας στη Βενεζουέλα μέχρι το Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα. Πριν τις εκλογές οι λαϊκιστές είναι όλο φωνή και αντίδραση, δίνοντας έμφαση στο τι πάει στραβά και στο πόσο φταίνε οι (πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές) ελίτ που τα πράγματα πάνε στραβά, αλλά όταν αναλαμβάνουν την ευθύνη δείχνουν εντελώς ανίκανοι να διορθώσουν ακόμα και απλά πράγματα.
Από ό,τι φαίνεται, μια πολύ καλή ένδειξη αυτής της ανικανότητας στα μεγάλα και τα σημαντικά είναι τα λαθάκια και οι αβλεψίες στα μικρά.
Πρόσφατα, ας πούμε, ο ΣΥΡΙΖΑ έβγαλε ένα εντελώς παράδοξο βιντεάκι για τη “Συμφωνία των Πρεσπών" στα social media. Στο βίντεο ο πρωθυπουργός μιλάει σε ανοιχτή ακρόαση με τον ομόλογό του από τη γειτονική χώρα (και τον ρωτά αν ξέρει τι είναι οι Πρέσπες, αν έχετε το θεό σας, είναι σα να έπαιρνε τον ίδιο τηλέφωνο ο Ερντογάν και τον ρωτούσε αν ξέρει τι είναι ο Έβρος, που, τώρα που το σκέφτομαι, μπορεί και να μην ήξερε, οπότε άκυρη η παρένθεση) και να του μιλά τσάτρα πάτρα εγγλέζικα με ύφος βαρύ όσο και το διακύβευμα. Πολλά πράγματα είναι αξιοσημείωτα στο βίντεο, όπως για παράδειγμα το ποιοι συγκεκριμένοι συνεργάτες του πρωθυπουργού εμφανίζονται, το iPhone, διάφορα πράγματα, αλλά ίσως το πιο χαρακτηριστικό είναι τα λάθη. Πρόκειται για ένα υποτίθεται προσεκτικά φτιαγμένο διαφημιστικό βίντεο, και παρ’ όλα αυτά σε ένα σημείο ο πρωθυπουργός τονίζει λάθος τις λέξεις στα τσάτρα πάτρα αγγλικά του, ενώ σε άλλο πλάνο είναι εμφανείς οι τζιριτζάτζουλες που έχει ζωγραφίσει στο σημειωματάριο, αυτές που μουτζουρώνουμε όλοι όταν μιλάμε στο τηλέφωνο και βαριόμαστε. Μεταξύ άλλων, είχε ζωγραφίσει γραμμούλες και αυτάκια και στο εθνόσημο. Εμένα μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον το ότι το έχουν αφήσει μέσα στο βιντεάκι αυτό το πλάνο αντί κάποιος να πει, ώπα, κάτσε να σκίσουμε αυτή τη σελίδα να μη φαίνεται ότι ο πρωθυπουργός, τη στιγμή που κουβεντιάζει με τον ομόλογό του για ένα τόσο σημαντικό θέμα, χαζεύει μουτζουρώνοντας. Κανένας δεν το είπε, όμως. Κανένας δεν νοιάστηκε.
Αυτή η αδιαφορία για τη λεπτομέρεια, για την ακρίβεια και για την ποιότητα μοιάζει ασήμαντη και, εδώ που τα λέμε, από μόνη της είναι ασήμαντη. Εδώ ο κόσμος χάνεται, μεμονωμένα πλάνα στα βιντεάκια μας μάραναν; Εδώ ο άλλος μοιάζει να γίνεται πιστό γιουσουφάκι του Πούτιν, τα ορθογραφικά του λάθη θα κοιτάμε; Όμως αυτά τα λάθη σχεδόν πάντα είναι και απολύτως ενδεικτικά ευρύτερης ασχετοσύνης και ανικανότητας. Όταν κάποιος είναι αδιάφορος για τις λεπτομέρειες ή ανίκανος να κάνει σωστά έστω κάτι μικρό και ασήμαντο, τότε σχεδόν σίγουρα είναι αδιάφορος και ανίκανος και στα μεγάλα.
Αυτό μου θυμίζει την ιστορία που λέγαν για ένα ροκ συγκρότημα, την οποία έχω ξαναγράψει (εδώ: http://www.kathimerini.gr/791062/opinion/epikairothta/politikh/h-mystikh-idiofyia-toy-an8rwpinoy-eidoys). Το συγκρότημα αυτό, λοιπόν, είχε μια λίστα με παλαβές απαιτήσεις από τους διοργανωτές κάθε στάσης της περιοδείας τους, όπως για παράδειγμα ότι το βαζάκι με τις σοκολατένιες καραμελίτσες που θα έπρεπε να τους περιμένει στα καμαρίνια έπρεπε να έχει όλα τα χρώματα εκτός από καφέ. Βεβαίως, το συγκρότημα ενδιαφερόταν για την επάρκεια του εξοπλισμού, για τις προδιαγραφές ασφαλείας, για την ποιότητα του ήχου, για τα σοβαρά θέματα της συναυλίας τους. Αυτά ήταν τα σημαντικά. Δεν τους ένοιαζε καθόλου το αν οι καραμελίτσες είναι μπλε ή κόκκινες. Αλλά, όπως είχαν διαπιστώσει, το αν οι διοργανωτές είχαν κάνει τον κόπο να βγάλουν τις καφέ καραμελίτσες από το βαζάκι ήταν πάντα ενδεικτικό και του αν έχουν φροντίσει εξίσου και τα άλλα, τα σημαντικά. Οπότε όταν έφταναν στο χώρο της συναυλίας, αμέσως ήλεγχαν το βαζάκι με τις καραμελίτσες και καταλάβαιναν με μια ματιά αν πρέπει να ανησυχούν και να τα διπλοτσεκάρουν όλα.
Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι το εξής: Πράγματι, δεν είναι απαραίτητο ένας ηγέτης ή τα στελέχη μιας ηγετικής δομής να ξέρουν οπωσδήποτε καλή ορθογραφία ή καλή γεωγραφία. Δεν είναι αυτή η δουλειά για την οποία διορίστηκαν στη θέση τους από το λαό. Και στο κάτω κάτω όλοι κάνουμε λάθη. Όταν όμως τα λάθη μαζεύονται, όταν παύουν να μοιάζουν τυχαία ή συμπτωματικά, τότε σχεδόν πάντα υποδηλώνουν και άλλα, πολύ σοβαρότερα προβλήματα ικανότητας, επάρκειας και αξιοπιστίας. Και τότε είναι η ώρα αυτοί που τους έχουν διορίσει να αρχίσουν να διπλοτσεκάρουν.