Εδώ και αρκετά χρόνια ο Λαρς φον Τρίερ είναι αυτό που λέμε «εκτός συναγωνισμού», ακριβώς δηλαδή όπως παρουσιάστηκε και η τελευταία του ταινία στο κινηματογραφικό Φεστιβάλ Καννών. Με αυτό βέβαια δεν εννοούμε πως ο Δανός auter έχει κατακτήσει κάποια απλησίαστη για τους υπόλοιπους κορυφή· απλώς οι ταινίες του της τελευταίας δεκαετίας (τουλάχιστον) είναι τόσο επιτηδευμένα διαφορετικές, που δύσκολα αντιπαραβάλλονται με τη σύγχρονη παραγωγή. Εσχάτως, δε, μάλλον νιώθει και την ανάγκη να απαντά στις κατηγορίες που διάφοροι του καταλογίζουν…
«Το σπίτι που έχτισε ο Τζακ» είναι επί της ουσίας το πορτρέτο ενός κατά συρροήν δολοφόνου. Η μαραθώνια διάρκειά του (2 ώρες και 40 λεπτά) είναι χωρισμένη, παραδοσιακά, σε κεφάλαια τα οποία εξιστορούν τα 12 τελευταία χρόνια της ζωής του Τζακ, ενός άνδρα ξεκάθαρα διαταραγμένου αλλά και ευφυούς, ο οποίος σκοτώνει ανθρώπους και τους αποθηκεύει στην πελώρια αποθήκη-ψυγείο του. Δολοφόνος από θυμό, συνήθεια ή καθαρή απόλαυση –μάλλον ισχύουν όλα ταυτόχρονα– ο Τζακ είναι ένας απόλυτα διαβολικός ήρωας, τον οποίο ο Τρίερ μας προκαλεί παιχνιδιάρικα να συμπαθήσουμε, αν και κάτι τέτοιο είναι προφανώς αδύνατο. Ο Ματ Ντίλον τα δίνει όλα στον κεντρικό ρόλο, φτιάχνοντας έναν βαθιά σκοτεινό και αινιγματικό χαρακτήρα που περιπλανιέται σαν αέναη απειλή, με την κάθε σκηνή να μυρίζει τρόμο.
Διαρκές παιχνίδι
Γενικώς, ολόκληρο το φιλμ του Δανού κινηματογραφιστή μοιάζει γεμάτο από «απαντήσεις», τις οποίες εκείνος νιώθει την ανάγκη(;) να δώσει στους επικριτές του. Οσοι τον κατηγορούν πως είναι σαδιστής, μισογύνης, ακόμα και φιλοναζί έχουν την ευκαιρία εδώ να επιβεβαιωθούν και να διαψευσθούν ταυτόχρονα, σε ένα διαρκές παιχνίδι που μάλλον έχει στόχο να σε… τρελάνει. Αλλωστε, η παράνοια εναλλάσσεται συνεχώς με την ιδιοφυΐα στο συγκεκριμένο φιλμ, γεγονός όμως που καταλήγει μάλλον κουραστικό από ένα σημείο και έπειτα. Ακόμα και το (απολαυστικό) μαύρο χιούμορ κάπου εξαντλείται. Κατά τα λοιπά, η νιτσεϊκή φιλοσοφία όπως και η τέχνη και η ποίηση έχουν κεντρικό ρόλο και εδώ, αν και φτάνοντας στο βαρυφορτωμένο πνευματικά φινάλε, τα πάντα μοιάζουν ελαφρώς ακατανόητα.
Το θετικό, πάντως, με τον «Τζακ» είναι πως μοιάζει περισσότερο με ταινία και λιγότερο με καλλιτεχνική εγκατάσταση, σε αντίθεση με τα προηγούμενα «Nymphomania» και «Αντίχριστος». Μπορεί ο σχεδιασμός και η σκηνοθεσία του να μην πλησιάζουν καν το σχεδόν τέλεια σχηματισμένο «Melancholia» για παράδειγμα, ωστόσο, αν μη τι άλλο, δείχνουν πως ο Τρίερ έχει ακόμη τη διάθεση να κάνει σινεμά. Απλώς η εσκεμμένη προκλητικότητά του δείχνει όλο και πιο ασύμβατη με την politically correct φάση που διανύει ο παγκόσμιος κινηματογράφος κι αυτό ολοφάνερα τον ενοχλεί. Αυτό το τελευταίο του φιλμ βρήκε –έστω περιορισμένη– διανομή στις ΗΠΑ, όμως δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι το ίδιο θα συμβεί και με το επόμενο.
Το βαρόμετρο της εβδομάδας
– Στο «Με διαβατήριο τη γοητεία», ο πρωτοεμφανιζόμενος κινηματογραφιστής Μιλάντ Αλαμί παρουσιάζει ανάγλυφα την αγωνία του μετανάστη. Ο 30άρης Ισμαήλ από το Ιράν βρίσκεται ήδη περίπου δύο χρόνια στη Δανία, φλερτάροντας επίμονα γυναίκες, προκειμένου να καταφέρει να τις παντρευτεί. Ο λόγος είναι πως η άδεια παραμονής του λήγει σύντομα και θα αναγκαστεί να γυρίσει πίσω. Πάνω που η όλη διαδικασία τού γίνεται εμμονή, θα γνωρίζει τη Σάρα, μια ντόπια με ιρανική καταγωγή, και τα πράγματα θα περιπλακούν. Ο Αρνταλάν Εσμάιλι παραδίδει μια εξαιρετική κεντρική ερμηνεία, σε ένα φιλμ που συγκέντρωσε πολλά διεθνή βραβεία.
– Στους «Αδελφικούς εχθρούς» δύο παιδικοί φίλοι, μεγαλωμένοι στην ίδια κακόφημη γειτονιά, ξανασυναντιούνται ύστερα από χρόνια, έχοντας τραβήξει διαφορετικούς δρόμους. Ο ένας είναι βυθισμένος στον υπόκοσμο και ο άλλος όργανο της τάξης, με τη συνέχεια να κυλάει σύμφωνα με τα αναμενόμενα.
– Στο «Alpha» παρακολουθούμε μια οικογενειακή προϊστορική περιπέτεια, η οποία συνδυάζει τις ανθρώπινες ερμηνείες με το τεχνολογικά κατασκευασμένο περιβάλλον. Είκοσι χιλιάδες χρόνια πριν, ένα νεαρό μέλος της ανθρώπινης φυλής ξεμένει στην άγρια φύση έπειτα από ένα σχεδόν μοιραίο κυνήγι. Στην προσπάθειά του να επιβιώσει, θα καταφέρει να εξημερώσει έναν μοναχικό λύκο, με τους δυο τους να γίνονται αχώριστοι. Τα εντυπωσιακά ειδικά εφέ αναβιώνουν έναν ολόκληρο κόσμο, δίνοντάς μας την ευκαιρία να γνωρίσουμε μια εναλλακτική της ιστορίας που οδήγησε τον άνθρωπο κοντά στον πιο πιστό του φίλο.