Στρατηγικός διάλογος με υψηλές προσδοκίες ανάμεσα σε Ελλάδα και ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον

Στρατηγικός διάλογος με υψηλές προσδοκίες ανάμεσα σε Ελλάδα και ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον

6' 29" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Την ερχόμενη Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θα βρίσκεται στις Βρυξέλλες για τη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η οποία, ανάμεσα σε σειρά θεμάτων, θα πραγματεύεται το επόμενο, πολυετές δημοσιονομικό πλάνο της, εν μέσω μάλιστα Brexit. Την ίδια στιγμή, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Ουάσιγκτον, θα εγκαινιάζεται ο στρατηγικός διάλογος Ελλάδας και ΗΠΑ σε μια συγκυρία κατά την οποία και οι δύο πλευρές έχουν αναπτύξει αρκετές προσδοκίες.

Φαίνεται ότι την Πέμπτη, μετά την ολοκλήρωση του στρατηγικού διαλόγου, αναμένεται να γίνουν ορισμένες ανακοινώσεις που θα προωθούν τη σχέση των χωρών έτι περαιτέρω. Η άμυνα, η ασφάλεια και η ενέργεια, αλλά κυρίως η συναντίληψη ανάμεσα σε Αθήνα και Ουάσιγκτον για την κατάσταση στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο, αποτελούν τα πλέον βασικά σημεία των ανακοινώσεων που θα γίνουν. Πριν από λίγες ημέρες βρέθηκε στην Ελλάδα η βοηθός υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Ελίζαμπεθ Νόιμαν, η επίσκεψη της οποίας συνδεόταν άμεσα με σημαντικά σημεία της προετοιμασίας του στρατηγικού διαλόγου. Σε διαφορετικό επίπεδο έχουν προηγηθεί ήδη αρκετές διαβουλεύσεις, προκειμένου την Πέμπτη ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο και ο υφυπουργός Γουές Μίτσελ, από τη μια πλευρά, με τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Κατρούγκαλο και τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ Ευάγγελο Αποστολάκη (και πολλούς άλλους αξιωματούχους), από την άλλη, να φθάσουν στο επιθυμητό σημείο.

Η συνέχεια στην Αθήνα

Οι δύο πλευρές έχουν ήδη συμφωνήσει ότι ο στρατηγικός διάλογος θα επαναληφθεί το 2019 στην Αθήνα. Ενδιαμέσως, εκπρόσωποι των δύο χωρών θα συναντηθούν για συγκεκριμένα θέματα. Διπλωματικές πηγές περιέγραφαν τη διαδικασία ως εξέλιξη ιστορικής σημασίας τόσο για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις όσο και για τις προοπτικές εμβάθυνσής τους στο μέλλον. Ως θεματικοί άξονες έχουν οριστεί η περιφερειακή συνεργασία, η άμυνα και η ασφάλεια, η ενέργεια και η σχέση μεταξύ των λαών. Για την ελληνική πλευρά στο τραπέζι των συζητήσεων έχει ιδιαίτερη βαρύτητα η συμφωνία των Πρεσπών, αλλά και οι τριμερείς. Υπενθυμίζεται ότι οι ΗΠΑ θα στηρίξουν πολιτικά αλλά και ουσιαστικά (στους τομείς ενέργειας, άμυνας και τεχνολογίας) την τριμερή Ελλάδας, Κυπριακής Δημοκρατίας και Ισραήλ, με ημερομηνία εκκίνησης τη συνάντηση σε επίπεδο κορυφής στην Ιερουσαλήμ στις 20 Δεκεμβρίου. Η επιτυχία της ΔΕΘ, η συνεργασία στον πολιτισμό αλλά και η ενέργεια αναμένεται να αποτελέσουν χωριστό κομμάτι του στρατηγικού διαλόγου. Ως προς την ενέργεια η Αθήνα θα στηριχθεί στα βήματα ενίσχυσης της περιφερειακής διασυνδεσιμότητας, με παραδείγματα τους τερματικούς σταθμούς υγροποίησης φυσικού αερίου σε Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη και τους αγωγούς ΤΑΡ και IGB.

Η διακηρυγμένη από την Ουάσιγκτον, σε κάθε τόνο, περιγραφή της Ελλάδας ως μοχλού ο οποίος θα κρατήσει την Τουρκία αγκιστρωμένη στο δυτικό σύστημα ασφαλείας εξηγεί σε σημαντικό βαθμό την ανάληψη όλων αυτών των πρωτοβουλιών. Η ανάδειξη της Ανατολικής Μεσογείου σε σημείο δράσης και εστίασης για την αμερικανική εξωτερική πολιτική και η επένδυση στην περιοχή λόγω των ενεργειακών πόρων της λεκάνης, αλλά και της κομβικής θέσης της στη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας που τα τελευταία χρόνια διαμορφώνεται στην Ουάσιγκτον, έχουν φέρει την Ελλάδα εκ των πραγμάτων στο επίκεντρο. Η στρατηγική θέση της βάσης της Σούδας, που έχει αναδειχθεί όσο ποτέ, η ανάπτυξη αμερικανικών δυνάμεων σε αρκετές μονάδες ανά την Ελλάδα και το ενδιαφέρον που έχουν επιδείξει εσχάτως οι ΗΠΑ για βιομηχανικές μονάδες (π.χ. ναυπηγεία) είναι ενδείξεις του ανανεωμένου και πολύ έντονου ενδιαφέροντος των ΗΠΑ.

Για την Αθήνα, βεβαίως, η πλέον σημαντική πρόκληση είναι η εξασφάλιση στρατηγικών ανταλλαγμάτων. Η Τουρκία διατηρεί το «casus belli» στο Αιγαίο, ενώ, πρακτικά, έχει ρίξει όλο το στρατηγικό βάρος της στην Ανατολική Μεσόγειο, με σκοπό να διεκδικήσει υδρογονάνθρακες αλλά και μια αυξημένη ζώνη επιρροής, χρησιμοποιώντας ως μοχλό πίεσης, μεταξύ άλλων, το ψευδοκράτος και τη δυνατότητα παρέμβασης που της παρέχει η παρουσία στην Κύπρο. Εν ολίγοις, για την Αθήνα οι στρατιωτικές συνεκπαιδεύσεις στην Ελλάδα και η αριθμητική αλλά και ποιοτική αύξηση των συμμετοχών στις αποστολές του ΝΑΤΟ στην περιοχή αποτελούν μεν σημαντική ένδειξη, αδυνατούν δε να απαντήσουν στις πραγματικές προκλήσεις που αφορούν τις ανησυχίες εθνικής ασφαλείας της.

Οι Τούρκοι σε γενικές γραμμές φαίνεται ότι επιλέγουν μια τακτική απόλυτα ελεγχόμενης έντασης, με σκοπό απλώς να επεκτείνουν την επιρροή τους στην Ανατολική Μεσόγειο. Εμπειροι παρατηρητές ανέφεραν ότι πρακτικά αυτή την περίοδο χρησιμοποιούν το Αιγαίο για να εκπαιδεύσουν νέους πιλότους, κάτι που προκύπτει από τον ασυνήθιστα αυξημένο αριθμό εικονικών αερομαχιών πάνω από το αρχιπέλαγος. Αντιθέτως, στην Ανατολική Μεσόγειο η τουρκική παρουσία είναι σταθερή, κάτι που εκ των πραγμάτων διευρύνει πολύ τα όρια δραστηριοποίησης και για το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό (Π.Ν.), όταν, βεβαίως, μιλάμε για περιοχές ευθύνης της Αθήνας όπως το Καστελλόριζο και η υφαλοκρηπίδα.

Οι δυσκολίες στο Π.Ν.

Οι εξαγγελίες, ανήμερα την εορτή του Αγίου Νικολάου, του Πάνου Καμμένου περί δημιουργίας ειδικού λογαριασμού για την ενίσχυση του Π.Ν. με φρεγάτες, πέρα από τον προφανή επικοινωνιακό χαρακτήρα, προδίδει και τις ουσιαστικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο πλέον σημαντικός κλάδος των Ενόπλων Δυνάμεων για την υποστήριξη των γενικότερων σχεδίων της Αθήνας που αφορούν την παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο και στις διεθνείς αποστολές. Τα εξοπλιστικά προγράμματα που βρίσκονται σε εξέλιξη παρουσιάζουν, δει δε χρημάτων, σημαντικές καθυστερήσεις –δύο τελευταίες πυραυλάκατοι (6 και 7) τύπου Ρουσέν και η παράδοση του πρώτου αναβαθμισμένου αεροσκάφους ναυτικής συνεργασίας P-3 Orion)–, ενώ το πλέον βασικό ζήτημα, η προμήθεια μεγάλων μονάδων, παραμένει δυσεπίλυτο. Αυτή την περίοδο γίνεται μια προσπάθεια εξεύρεσης πόρων για την αγορά δύο παλαιών φρεγατών τύπου Oliver Hazard Perry του βασιλικού ναυτικού της Αυστραλίας (HMAS «Melbourne» και HMAS «Newcastle») που, πρακτικά, τις βγάζει στο σφυρί. Το κόστος για την απόκτηση των συγκεκριμένων πλοίων αγγίζει περίπου τα 300 εκατ. ευρώ και αν τελικά προχωρήσει μια τέτοια κίνηση, θα στοχεύει στη χρήση αυτών των παλαιών, αμερικανικής κατασκευής, φρεγατών ως πλοίων που θα σηκώνουν μέρος των υποχρεώσεων του Π.Ν. σε αποστολές εσωτερικού. Η Τουρκία διαθέτει ήδη οκτώ φρεγάτες αυτού του τύπου και, παρότι εκπονεί η ίδια σημαντικό ναυπηγικό πρόγραμμα, φέρεται να ενδιαφέρεται για την αγορά και των δύο συγκεκριμένων αυστραλιανών πλοίων. Από τις πλέον ενδιαφέρουσες εξελίξεις στο συγκεκριμένο πεδίο είναι η επιλογή της Ελλάδας ως επικεφαλής (leading nation) σε ένα πρόγραμμα της PESCO που έχει στόχο τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου προγράμματος παρακολούθησης της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και της Μαύρης Θάλασσας, με την ανάπτυξη επίγειων ραντάρ, drones και μη επανδρωμένων θαλάσσιων σκαφών. Το πρόγραμμα θα έχει χρηματοδότηση από την Ε.Ε. και ήδη συγκεντρώνει το ενδιαφέρον γαλλικών εταιρειών. Σε γενικές γραμμές οι Γάλλοι είναι αρκετά ενεργοί, καθώς, όπως είναι γνωστό, έχουν καταθέσει και προσφορά για την προμήθεια φρεγατών από το Π.Ν.

Η άσκηση, οι ΑΟΖ και η Τουρκία

Τα αντανακλαστικά των Τούρκων για το status quo, όπως αυτό αποτυπώνεται και είναι ευρέως αποδεκτό στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι εξαιρετικά ευαίσθητα, και αυτό προκύπτει ακόμα και σε ασκήσεις επί χάρτου. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που καταγράφηκε πριν από λίγες ημέρες, στο πλαίσιο της τεχνικής άσκησης επί χάρτου «Dynamic Master ’18» που πραγματοποιήθηκε υπό τον συντονισμό της Ναυτικής Διοίκησης του ΝΑΤΟ (στο Νόρθγουντ της Βρετανίας), με σκοπό την εκπαίδευση των συμμαχικών Πολεμικών Ναυτικών για την πλοήγηση και συμπεριφορά σε περιοχές με έντονη παρουσία εμπορικών πλοίων. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, σε μια τεχνική άσκηση χρησιμοποιήθηκε ένας χάρτης του αμερικανικού υπουργείου Εμπορίου, όπου περιλαμβάνονταν, μεταξύ άλλων, χαράξεις των ορίων των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών (ΑΟΖ) στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες παρουσίαζαν μια εικόνα πολύ διαφορετική από αυτή που αποδέχεται η Τουρκία. Σε γενικές γραμμές οι ΑΟΖ διαγράφονταν περίπου όπως τις αντιλαμβάνονται όλα τα υπόλοιπα κράτη, παρότι δεν έχουν ακόμα διακηρυχθεί. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η ανάδειξη του συγκεκριμένου χάρτη, που προφανώς δεν χρησιμοποιήθηκε εσκεμμένα, προκάλεσε την αντίδραση των Τούρκων σε ανώτατο στρατιωτικό επίπεδο, με διαμαρτυρίες οι οποίες δεν περιορίστηκαν στην Αγγλία αλλά έφθασαν μέχρι την Ανώτατη Συμμαχική Διοίκηση στη Μονς του Βελγίου. Η άσκηση, πάντως, ολοκληρώθηκε δίχως προβλήματα την Παρασκευή, τόσο στο Νόρθγουντ όσο και στα κράτη-μέλη της Συμμαχίας που συμμετείχαν εξ αποστάσεως. Ωστόσο οι Τούρκοι αποσύρθηκαν από το συγκεκριμένο σκέλος της άσκησης προκειμένου να εκδηλώσουν τη διαφωνία τους με τις απεικονιζόμενες θαλάσσιες ζώνες. Η τουρκική αντίδραση σε μια άσκηση επί χάρτου, δίχως επιχειρησιακό χαρακτήρα, είναι ένδειξη των δυσκολιών που υφίστανται, αλλά και της συντονισμένης προσπάθειας της Αγκυρας να προβάλει ακόμα και σε συμμαχικό επίπεδο την άποψή της.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή