Ισως να ήταν από τις ελάχιστες φορές που η τετριμμένη έκφραση «παιδί του λαού» έβρισκε τόσο μεγάλη απήχηση σε ένα πρόσωπο, και αυτό δεν ήταν άλλο από τον Δημήτρη Χριστόφια. Μισούσε το πρωτόκολλο, ακόμα και αν η θέση που υπηρετούσε το επέβαλλε αυστηρά. Δεν έκρυψε ποτέ την ταπεινή του καταγωγή, ακόμα και όταν ανέβηκε στην κορυφή της εξουσίας, στο προεδρικό μέγαρο στη Λευκωσία. Δεν καταπίεσε ποτέ τα συναισθήματά του, ακόμα και αν απέναντί του είχε την αρχηγό ενός κράτους, όπως η Αγκελα Μέρκελ, στις 11 Ιανουαρίου 2011, που συγκινημένος της έδειχνε από το προεδρικό Μέγαρο το κατεχόμενο χωριό του, το Δίκωμο. Ο Δημήτρης Χριστόφιας, για πολλά χρόνια ηγέτης του ΑΚΕΛ, πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων και πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ήταν ένας καθημερινός άνθρωπος στα σημαντικότερα πολιτειακά αξιώματα της Κύπρου. Ο γιος του οικοδόμου Χριστοφή και της Αννούς, που κατάφερε όσα δεν κατάφερε κανείς στη νεότερη πολιτική ιστορία της Κύπρου. Ο 6ος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αγαπήθηκε και επικρίθηκε το ίδιο έντονα, όσο κανείς άλλος Κύπριος πολιτικός. Οι λαϊκές εκδηλώσεις όταν έχασε την προσωπική του μάχη θα μείνουν στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, ωστόσο το έργο του θα κριθεί σε βάθος χρόνου και μακριά από συναισθηματικές εξάρσεις.
Στις 21 Δεκεμβρίου 2007, πενήντα οκτώ ημέρες πριν από τον πρώτο γύρο τον προεδρικών εκλογών του 2008, σε ένα δωμάτιο με λιτή διακόσμηση ο Δημήτρης Χριστόφιας αναμένει τη στιγμή που θα αυτοπαρουσιαστεί στον κυπριακό λαό. Μέσα στα επόμενα 45 λεπτά παρήλασαν νοερά ο βίος και η πολιτεία ενός προσώπου που δεν είχε πίσω του «τζάκια» και κοινωνικές περγαμηνές. Εκπληκτος ο μοναδικός ακροατής του –δημοσιογράφος–, άκουγε τον πρόεδρο της Βουλής και γ.γ. του ΑΚΕΛ να περιγράφει με περίσσια άνεση τα παιδικά του χρόνια στο Δίκωμο, από το 1946 που γεννήθηκε μέχρι και την ημέρα που τον στάμπαρε, όπως έλεγε ο ίδιος, ο Εζεκίας Παπαϊωάννου, θρύλος στα μάτια των ΑΚΕΛικών. Δεν ήταν και το πιο συνηθισμένο κάποιος να ακούει έναν από τους τρεις υποψήφιους προέδρους της Δημοκρατίας να αναφέρει πως δούλεψε με τον πατέρα του στα «χτίσματα» (οικοδομή), ότι βοηθούσε τα βράδια τον πατέρα του καφετζή και πως έμαθε τη «ραφτιτσί» (τη δουλειά του ράφτη).
Η γνωριμία με τον Εζεκία
Αυτό το παιδί ανέλαβε μετά τα γεγονότα της Κοφίνου, το 1967, να προσφωνήσει τον Εζεκία Παπαϊωάννου σε μια επίσκεψη του ιστορικού ηγέτη του ΑΚΕΛ στο Δίκωμο. Μια συγκυρία που του άνοιξε πρώτα τον δρόμο για τη Μόσχα και μετά τις πόρτες στα πάνω δώματα του κόμματος της κυπριακής Αριστεράς. Στη Μόσχα, ο νεαρός ΑΚΕΛικός από το Δίκωμο ήλθε πρόσωπο με πρόσωπο και με το καρμικό του, σε προσωπικό επίπεδο. Γνώρισε την Ελση Χηράτου από τη Λεμεσό, «βασίλισσα της καρδιάς του» την αποκάλεσε, χαρακτηρισμός με περιεχόμενο, όπως διευκρίνιζε στην κάμερα. Η περίοδος της Μόσχας ολοκληρώθηκε πριν από τα τραγικά γεγονότα του 1974 και εφόσον ολοκλήρωσε τις σπουδές του, αρχικά στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών και στην Ακαδημία Κοινωνικών Επιστημών στη συνέχεια. Ο ίδιος θυμήθηκε την ημέρα που από το Δίκωμο πήγαινε στη Λευκωσία, όταν συνάντησε έναν ένοπλο Ελληνοκύπριο. Χρόνια αργότερα ξανασυναντήθηκαν, και όταν τον ρώτησε: «Θα με συγχωρέσεις ποτέ;», ο Χριστόφιας τον φίλησε και του είπε: «Μακάρι να το έκαμναν όλοι τούτο που κάμνεις εσύ τώρα».
Τα μηνύματα της Αννούς
Η μητέρα του, μέχρι το τέλος της ζωής της, διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στη ζωή του Δημήτρη Χριστόφια. Εκτός από τις αντιρρήσεις που είχε για τη Μόσχα, έντονες ανησυχίες είχε και για τα προσωπικά του γιου της, όπως η ίδια εκμυστηρευόταν. «Του είπα όταν ήλθε τον πρώτο χρόνο: Ακου να σου πω, γιε μου, να μη μείνεις να μεγαλώσεις να βρεις γυναίκα. Ο άνδρας μου με περνούσε 9 χρόνια. Ε, σαν να του είπα πήγαινε και μην κάνεις άλλη δουλειά. Μπορεί να τα είχαν φτιαγμένα με τη νύφη μου». Ο ίδιος έλεγε πως η μητέρα του ανησυχούσε «να μην μπλεχτώ με Ρωσίδα, εντούτοις ήθελε Δικωμίτισσα, το παπούτσι από τον τόπο σου».
Η ανάβαση στην ηγεσία του ΑΚΕΛ ξεκίνησε από την Ενιαία Δημοκρατική Οργάνωση Νεολαίας (ΕΔΟΝ), Νεολαία του κόμματος. Την περίοδο των ανακατατάξεων στα «ορθόδοξα» αριστερά κόμματα της Ευρώπης, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης, ο Δημήτρης Χριστόφιας παρέμεινε στην κομματική πλευρά που τον ανέδειξε, αναλαμβάνοντας από τον ίδιο τον Εζεκία Παπαϊωάννου τα ηνία του ΑΚΕΛ, στη δυσκολότερη περίοδο. Οπως του αναγνωρίζουν ακόμα και πρώην σύντροφοί του, όχι μόνο κατάφερε να κρατήσει τη συνοχή του ΑΚΕΛ, αλλά στη συνέχεια το ανέδειξε πρώτο κόμμα της Κύπρου. Η περιπέτεια με την υγεία του (μεταμόσχευση νεφρού) στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ήταν η πρώτη σοβαρή δοκιμασία για τον ίδιο, την οποία όμως ξεπέρασε χάρη στο δώρο ζωής, όπως έλεγε, από την αδελφή του Δέσποινα.
Τα τρία «αγκάθια»
Στην πολιτική διαδρομή του Δημήτρη Χριστόφια ο ιστορικός του μέλλοντος θα τοποθετηθεί απέναντί του σε τρία πολιτικά γεγονότα τα οποία σημάδεψαν το ΑΚΕΛ αλλά και τον ίδιο.
Το πρώτο αφορούσε τη στάση του κόμματος της Αριστεράς απέναντι στο σχέδιο Ανάν, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη συνέχεια στην απόρριψη του σχεδίου από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Ο γιος του Χρίστος, αποχαιρετώντας τον πατέρα του, είπε: «Εφυγες με τον καημό της μοιρασμένης μας πατρίδας». Το δεύτερο γεγονός ήταν το τραγικό συμβάν με την έκρηξη στη ναυτική βάση στο Μαρί στις 11 Ιουλίου 2011, για την οποία ο αείμνηστος πολιτικός ουδέποτε αποδέχθηκε τις ευθύνες που του επιρρίφθηκαν. Το τρίτο, και πιο καθοριστικό, αφορούσε την οικονομία και την κρίση του 2013 και τις έντονες επικρίσεις πως είχε μερίδιο στα όσα ακολούθησαν.
Ωστόσο η προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε., το δεύτερο εξάμηνο του 2012 από την Κύπρο, ήταν από τις σημαντικές στιγμές του αριστερού Κύπριου προέδρου, όπως και τα ενεργειακά με την παραχώρηση των πρώτων αδειών για έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ. Οποια και αν είναι η ιστορική αποτίμηση του έργου που επιτέλεσε ο Χριστόφιας από το Δίκωμο, θα μείνει στην Ιστορία ως το πρόσωπο που μετουσίωσε σε πράξη αυτό που δεν κατάφεραν ιστορικοί ηγέτες της κυπριακής Αριστεράς. Να διεκδικήσει και να κερδίσει τον προεδρικό θώκο της Κυπριακής Δημοκρατίας.