Του ΝΙΚΟΥ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΥ
Σήμερα το πρωί, 8 Νοεμβρίου, στις 10 π.μ., η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Νίκου Χριστοδούλου δίνει συναυλία στο Ραδιομέγαρο, στο Στούντιο C της Ραδιοφωνίας, που θα μεταδοθεί απευθείας από το Τρίτο Πρόγραμμα. Η συναυλία, ωστόσο, έχει μία πρωτοτυπία. Την πρώτη σύγχρονη εκτέλεση τεσσάρων άγνωστων «Ελληνικών Χορών» για ορχήστρα εγχόρδων του Νίκου Σκαλκώτα.
«Τα χειρόγραφα εντοπίστηκαν πρόσφατα στο Αρχείο του Ωδείου Αθηνών από τον διευθυντή του Κέντρου Ερευνών και Τεκμηρίωσης του Ωδείου Αθηνών, ομότιμο καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου Χάρη Ξανθουδάκη», λέει ο μαέστρος και συνθέτης Νίκος Χριστοδούλου, εξέχων μελετητής του έργου του Νίκου Σκαλκώτα. «Ο Σκαλκώτας ολοκλήρωσε τη σύνθεση των “36 Ελληνικών Χορών” για ορχήστρα το 1936, ενώ αναθεώρησε είκοσι “Χορούς” το 1949, λίγο πριν από τον πρόωρο θάνατό του. Ενδιάμεσα μετέγραψε επιλεκτικά ορισμένους από τους “Ελληνικούς Χορούς” για διάφορα σύνολα και όργανα. Εως σήμερα ήταν γνωστές μεταγραφές των “Χορών” για πιάνο, για βιολί και πιάνο, για ορχήστρα πνευστών και για κουαρτέτο εγχόρδων. Μετά το θάνατο του Σκαλκώτα ο φίλος του, γνωστός Γερμανός μαέστρος Βάλτερ Γκερ δημιούργησε μια μεταγραφή πέντε “Χορών” για ορχήστρα εγχόρδων, στην οποία χρησιμοποίησε αυτούσιο το κείμενο της μεταγραφής του Σκαλκώτα για κουαρτέτο εγχόρδων και προσέθεσε ένα μέρος κοντραμπάσου. Η μεταγραφή αυτή, που εκδόθηκε στην Αυστρία, έμελλε γρήγορα να γίνει το δημοφιλέστερο και πιο συχνά εκτελούμενο έργο του Σκαλκώτα, αλλά και όλης της ελληνικής μουσικής, διεθνώς».
Ο Νίκος Χριστοδούλου μας εισάγει στη μουσική φιλολογία του Σκαλκώτα ώστε να γίνει κατανοητή η αξία της νέας εκτέλεσης. «Ωστόσο, πρόσφατα βρέθηκαν στο Αρχείο του Ωδείου Αθηνών χειρόγραφα τεσσάρων “Ελληνικών Χορών” σε μεταγραφή για ορχήστρα εγχόρδων από τον ίδιο τον Σκαλκώτα. Αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι η μεταγραφή αυτή είχε παιχτεί, η ύπαρξή της ήταν εντελώς άγνωστη, ενώ δεν υπάρχει καμία αναφορά γι’ αυτήν ούτε στο Αρχείο Σκαλκώτα και στον κατάλογο των έργων του ούτε στη βιβλιογραφία. Η ανακάλυψη αυτών των μεταγραφών έχει πολύ μεγάλη σημασία, όχι μόνον γενικά για τον συνθέτη, αλλά και γιατί αφορά το γνωστότερο έργο του».
Ο Νίκος Χριστοδούλου, ο οποίος έχει δισκογραφήσει τους «36 Ελληνικούς Χορούς» και άλλα μεγάλα έργα του Σκαλκώτα με τη Συμφωνική Ορχήστρα του BBC, ανέλαβε την παρουσίαση των χειρογράφων και διαπίστωσε ότι πρόκειται για μια νέα μεταγραφή τεσσάρων «Χορών», ενώ στη συνέχεια έκανε την αποκατάσταση και την κριτική εκδοτική επιμέλεια της παρτιτούρας.
Οι τέσσερις αυτοί «Χοροί» για ορχήστρα εγχόρδων, που θα παιχθούν στη συναυλία, είναι οι «Τσάμικος», «Κρητικός», «Ηπειρώτικος», «Σιφνέικος». Θα παιχθούν επίσης τρεις ακόμη επίσημα ανέκδοτοι «Χοροί», για έγχορδα και για ορχήστρα.