Και μετά αναρωτιέσαι, τι απέγιναν οι νικητές; Πριν από μερικές μέρες ο κόσμος της τέχνης έμαθε ότι και το βραβείο Τέρνερ, ένα από τα σημαντικότερα εικαστικά έπαθλα που απονέμεται κάθε χρόνο στη Βρετανία, μπορεί να κοπεί στα τέσσερα.
Το βραβείο απονεμήθηκε από κοινού στους τέσσερις υποψηφίους της βραχείας λίστας της επιτροπής, στους καλλιτέχνες Οσκαρ Μουρίλο, Τάι Σάνι, Ελεν Κάμοκ, Λόρενς Αμπού Χαμντάν. Οι καλλιτέχνες, που ήταν άγνωστοι μεταξύ τους, έστειλαν μια επιστολή στη διοργάνωση ζητώντας από την επιτροπή να μοιραστούν το βραβείο που συνοδεύεται από το χρηματικό έπαθλο των 25.000 λιρών σε ένδειξη αναγνώρισης της τέχνης τους που θίγει πολιτικά και κοινωνικά θέματα.
«Τα πολιτικά ζητήματα που θίγουμε διαφέρουν πολύ μεταξύ τους και για εμάς θα ήταν προβληματικό αν γινόταν ένας μεταξύ τους διαχωρισμός με την υπόνοια ότι το ένα θα ήταν πιο σημαντικό, πιο σπουδαίο ή πιο άξιο προσοχής σε σχέση με τα άλλα», λένε στην επιστολή τους.
Από αριστερά: Οσκαρ Μουρίλο, Τάι Σάνι, Ελεν Κάμοκ και Λόρενς Αμπου Χαμντάν.
Η επιτροπή του βραβείου αποδέχθηκε το αίτημά τους και σημείωσε ότι στηρίζει μια τέτοια γενναία δήλωση «αλληλεγγύης και συνεργασίας» σε διχαστικούς καιρούς. Κατά παράδοση, όμως, οι επιτροπές βραβείων υποτίθεται ότι μπορούν να ξεχωρίζουν από τα σπουδαία έργα το σπουδαιότερο.
Το 2019, εκτός από το βραβείο Τέρνερ, μοιράστηκε το βραβείο λογοτεχνίας Μπούκερ μεταξύ της Μάργκαρετ Ατγουντ και της Μπερναντίν Εβαρίστο. Οι κριτές έσπασαν και εκεί τους κανόνες και τίμησαν δύο διαφορετικές γυναικείες φωνές, την «προφητική» Ατγουντ για το «The Testament» και την Εβαρίστο που διερευνά τη γυναικεία φύση στο «Girl, Woman, Other». Νωρίτερα μέσα στη χρονιά η Lady Gaga και η Γκλεν Κλόουζ μοιράστηκαν το βραβείο Καλύτερης Ηθοποιού στα Critics Choice Awards και θα έχει ενδιαφέρον να δούμε εάν θα έχουμε αντίστοιχα μοιράσματα και στις Χρυσές Σφαίρες τον επόμενο μήνα.
Τι συμβαίνει λοιπόν; Είναι όλα θέμα πολιτικής; Είναι δύσκολο να απαντήσει κανείς με σιγουριά, αλλά φαίνεται ότι τα βραβεία βαδίζουν στον δρόμο μιας πολιτικής ορθότητας που θέλει την τήρηση ίσων αποστάσεων και επιβάλλει χωρίς να το φωνάζει μια ανιαρή ευαισθησία ώστε να μη θιχτεί ή αποκλειστεί κανείς και μετά ποιος τα ακούει από τα πληκτρολόγια στα σόσιαλ μίντια. Ενα βραβείο όμως σε κομμάτια, τι βραβεύει;
Τα βραβεία ως θεσμός και ο αναπόφευκτος διαχωρισμός νικητών και ηττημένων ήταν πάντα ένα ζήτημα μεταξύ των καλλιτεχνών. Εχει βάση το ερώτημα με ποια κριτήρια κρίνεται ένα καλλιτεχνικό έργο, αλλά είναι γεγονός ότι οι νικητές βλέπουν τις τιμές των έργων τους –στα εικαστικά κυρίως– να εκτοξεύονται. Αν τα βραβεία έχουν γίνει ένα μέσο προώθησης ή εμπορευματοποίησης της τέχνης ας τα καταργήσουμε. Μέσα στα χρόνια σημαντικοί καλλιτέχνες απέρριψαν βραβεία όταν ήθελαν να διαμαρτυρηθούν ή να δηλώσουν μια πολιτική στάση. Δεν τα μοιράζονταν με τον διπλανό τους.