Εφιαλτικά σενάρια, με την ανεργία να ξεπερνά το 20% και την ύφεση να προσεγγίζει το 12%, καλούνται να εξετάσουν οι επιστήμονες, αλλά και το κυβερνητικό επιτελείο, για την επόμενη ημέρα της πανδημίας στη χώρα μας. Οι αυτονόητες δημοσιονομικές ανατροπές αναμένεται να τινάξουν στον αέρα και τις προβλέψεις για το ασφαλιστικό, καθώς εκτιμάται ότι θα μειωθούν δραματικά τα έσοδα του e-ΕΦΚΑ, ενώ το κράτος αναλαμβάνει σημαντικές επιπλέον επιβαρύνσεις, στο πλαίσιο των μέτρων ελάφρυνσης που λαμβάνει. Οι θεσμοθετημένες παρεμβάσεις στις συντάξεις, στις εισφορές και στη δομή των Ταμείων δεν πρόλαβαν να υλοποιηθούν στην πράξη και οι ειδικοί θεωρούν πολύ πιθανό ότι θα χρειαστεί νέα μεταρρύθμιση, που αυτή την φορά δεν θα είναι τόσο θετική όσο η προηγούμενη.
Αναλυτές στη χώρα μας θεωρούν αυτονόητο πως η ανεργία όχι απλώς θα αυξηθεί στην Ελλάδα για πρώτη φορά μετά το 2013, αλλά ενδέχεται να αγγίξει σε ακραία σενάρια το 22%. Εκφράζονται μάλιστα εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες για κάθε μία μονάδα πτώσης του ΑΕΠ, θα χάνονται περίπου 50.000 θέσεις εργασίας, με αποτέλεσμα πολλοί να μιλούν για αύξηση των ανέργων από τις αρχές Μαρτίου έως το τέλος του έτους κατά 500.000, ίσως και περισσότερους. Καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν η διάρκεια της κρίσης, το αν θα υπάρξει και δεύτερος γύρος εξάπλωσης του ιού κατά το φθινόπωρο, αλλά και το πακέτο στήριξης της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς τις χώρες που πλήττονται από την πανδημία.
Μιλώντας στην «Κ», ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Σάββας Ρομπόλης ξεκαθαρίζει ότι καθοριστικό ρόλο για την πορεία του ΑΕΠ, αλλά και τον σχεδιασμό των απαιτούμενων μέτρων από την ελληνική κυβέρνηση, είναι η εξέταση της επίδρασης του κορωνοϊού στον τουρισμό, που συμβάλλει σημαντικά στη διαμόρφωση του ΑΕΠ της χώρας μας.
Σύμφωνα με τον έγκριτο καθηγητή, η συνολική συνεισφορά του τουρισμού ανέρχεται στα 47-57 δισ. ευρώ, δηλαδή η συμβολή του στη διαμόρφωση του ΑΕΠ κυμαίνεται από 26% μέχρι 31% (στοιχεία ΙΝΣΕΤΕ 2018). Μάλιστα, με βάση την κατανομή των εσόδων του τουρισμού ανά μήνα, ο κ. Ρομπόλης εξετάζει δύο σενάρια:
1) Την πλήρη απώλεια εσόδων κατά τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο 2020.
2) Την πλήρη απώλεια εσόδων έως τον Ιούνιο 2020 και απώλεια 25% των εσόδων του Ιουλίου 2020 (μειωμένη ζήτηση).
Στο σενάριο 1, προκύπτει ότι η ύφεση θα κινηθεί γύρω στο 3%, ενώ στο σενάριο 2 η ύφεση εκτιμάται στο 5,3%. Οπως μάλιστα επισημαίνει ο υποψήφιος διδάκτωρ του Πανείου Πανεπιστημίου Βασίλης Μπέτσης, εάν ληφθεί υπόψη η δυνατότητα στις επιχειρήσεις για εκ περιτροπής απασχόληση μέχρι και 6 μήνες, που θα προκαλέσει μείωση της μισθολογικής δαπάνης κατά 50% με αντίκτυπο στην καταναλωτική δαπάνη του συγκεκριμένου διαστήματος, η συσχέτιση με τα ιστορικά στοιχεία της ανεργίας και του μεγέθους της ύφεσης (2011: απώλεια 243.000 θέσεων εργασίας, ανεργία 17,90%, άνεργοι 882.000 και 8,4% ύφεση και 2012: απώλεια 313.000 θέσεων εργασίας, ανεργία 24,50%, άνεργοι 1.195.000 και ύφεση 7,6%) αλλά και τα στοιχεία του συστήματος «Εργάνη» για τον Μάρτιο με την απώλεια πάνω από 41.000 θέσεων εργασίας, τότε εκτιμάται ότι η οικονομία θα παρουσιάσει επιπλέον ύφεση 3,5%.
Συνεπώς, στο σενάριο 1 η συνολική ύφεση της οικονομίας για το 2020 εκτιμάται στο 6,5%, ενώ στο σενάριο 2 στο 8,8%. Προσοχή όμως. Οπως ξεκαθαρίζει ο κ. Ρομπόλης, η παραδοχή για τις παραπάνω μετρήσεις είναι η μη λήψη μέτρων στήριξης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Με δεδομένα τα μέτρα οικονομικής και κοινωνικοπολιτικής στήριξης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, ύψους 7 δισ. ευρώ, τότε η ύφεση στο σενάριο 1 μειώνεται στο 2,7%, ενώ στο σενάριο 2 εκτιμάται στο 5%.
Βέβαια, ο κ. Μπέτσης επισημαίνει πως υπάρχει και το σενάριο 3, κατά το οποίο η πανδημία του κορωνοϊού επεκτείνεται χρονικά, η οικονομική δραστηριότητα στη χώρα μας θα υπολειτουργεί μέχρι το τέλος του 2020 και η κανονικότητα θα επιστρέψει το 2021. Σε αυτό το δυσοίωνο σενάριο, η ύφεση θα προσεγγίσει το 12% και η χρηματοδοτική απαίτηση στήριξης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας εκτιμάται στα επίπεδα των 20-22 δισ. ευρώ.
Ανεργία
Ακόμη και στο πλέον αισιόδοξο σενάριο, η πορεία του ποσοστού ανεργίας είναι άκρως ανησυχητική. Αναλυτικά, σύμφωνα με τους δύο αναλυτές, στα σενάρια 1 και 2 όπου η ύφεση, με διαφοροποιημένες παραδοχές, στην ελληνική οικονομία εκτιμάται από 6,5% μέχρι 8,8%, η ανεργία από 16,3% τον Δεκέμβριο του 2019 (758.000 άνεργοι, 3.898.007 απασχολούμενοι, 4.650.000 άτομα εργατικό δυναμικό) θεωρείται ότι θα αυξηθεί τον Δεκέμβριο του 2020 στα επίπεδα των 19,3%-19,8% (897.000 άνεργοι –αύξηση κατά 138.000 άτομα–, 3.703.000 απασχολούμενοι, 4.600.000 εργατικό δυναμικό).
Στο όχι και τόσο απίθανο, αν και απευκταίο, σενάριο 3, το επίπεδο της ανεργίας εκτιμάται κατά τον Δεκέμβριο του 2020 στο 22,1% (1.016.000 άνεργοι, 3.583.000 απασχολούμενοι, 4.500.000 εργατικό δυναμικό).
Εργασιακές σχέσεις
Την ίδια στιγμή, βαρύ είναι το τίμημα που πληρώνουν πολλοί εργαζόμενοι, οι οποίοι καλούνται να σηκώσουν το βάρος των επιπτώσεων στην οικονομία από την έξαρση του φονικού ιού, ενώ σύμφωνα με τους ειδικούς οι αλλαγές που συντελούνται ενδέχεται να γίνουν στο μέλλον η νέα κανονικότητα. Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων επισημαίνουν ότι δεν πρέπει η εξάπλωση του ιού να γίνει ευκαιρία για καταπάτηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και καταγγέλλουν ότι φαινόμενα όπως μειώσεις μισθών, μονομερείς αλλαγές στις συμβάσεις και περιορισμός των δικαιωμάτων αυξάνονται συνεχώς. Ακόμη και ο αρμόδιος υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης υπογραμμίζει το πλήγμα στην απασχόληση με την απώλεια 41.903 θέσεων εργασίας τον Μάρτιο, τονίζοντας ότι η εικόνα είναι παροδική και η κυβέρνηση θα καταβάλει όλες τις προσπάθειες που απαιτούνται προκειμένου να τα αναχαιτίσει.