Το 2010, χωρίς κάτι να προϊδεάζει για αυτή την εξέλιξη και ενώ είχαν προηγηθεί διπλωματικές συζητήσεις υπό άκρα μυστικότητα, η Κύπρος ανακοίνωσε συμφωνία με το Ισραήλ για οριοθέτηση ΑΟΖ. Το παράδειγμα αναφέρεται, καθώς είναι ενδεικτικό του τρόπου με τον οποίο προετοιμάζονται και γνωστοποιούνται συμφωνίες σαν αυτή που ανακοινώθηκε την περασμένη Πέμπτη μεταξύ Αθήνας και Καΐρου για μερική οριοθέτηση ΑΟΖ. Μία συμφωνία, ωστόσο, για την οποία η ελληνική κυβέρνηση εργαζόταν εντατικά τουλάχιστον για οκτώ μήνες, από τη στιγμή δηλαδή που Αγκυρα και Τρίπολη υπέγραψαν το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο.
Το τελευταίο διάστημα οι συνομιλίες μεταξύ Αθήνας και Καΐρου εντάθηκαν. Είναι χαρακτηριστικό πως ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε στις 23 Ιουλίου τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντελφατάχ αλ Σίσι με αφορμή την Εθνική Εορτή της Αιγύπτου και οι δύο άνδρες ανέλυσαν την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Λιβύη και όπως ανέφερε τότε η προσεκτικά διατυπωμένη ανακοίνωση «επιβεβαιώθηκαν οι άριστες διμερείς σχέσεις». Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ο πρωθυπουργός είχε ακολούθως μία ακόμα συνομιλία με τον κ. Σίσι χωρίς όμως να δοθεί στη δημοσιότητα. Των δύο συνομιλιών αυτών είχε προηγηθεί «προπαρασκευαστική» επίσκεψη του Νίκου Δένδια στις αρχές Ιουνίου στο Κάιρο, με τον Ελληνα υπουργό Εξωτερικών να δηλώνει πως «ξαναπιάσαμε το νήμα της διαπραγμάτευσης για τη συμφωνία των οικονομικών ζωνών».
Το τελευταίο διάστημα οι συζητήσεις υπό άκρα μυστικότητα προχωρούσαν διαρκώς. Είχε ακολουθήσει τεχνοκρατική συνάντηση εμπειρογνωμόνων στην Αθήνα και στη συνέχεια είχε υπάρξει ανταλλαγή εγγράφων και χαρτών με την ελληνική πλευρά να αναμένει την τελική απάντηση από την Αίγυπτο. Ηδη, πριν από 10 ημέρες φαινόταν πως η συμφωνία είναι πολύ κοντά και στις αρχές της εβδομάδας, πριν μεταβεί δηλαδή ο κ. Δένδιας στο Κάιρο για τις υπογραφές, συνομίλησε με τον κ. Μητσοτάκη, ο οποίος του έδωσε το πράσινο φως για το ταξίδι. Ακολούθησε την Τετάρτη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου και το βράδυ της ίδιας ημέρας, ξημερώματα προς Πέμπτη, τρεις ακόμα γύροι τηλεφωνικών επικοινωνιών μεταξύ του Ελληνα υπουργού και του Αιγύπτιου ομολόγου του. Ετσι οι δύο πλευρές κατέληξαν σε μία μερική οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών τους, δηλαδή της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, με το όριο του 28ου μεσημβρινού να αποτελεί το σημείο-κλειδί για την οριστικοποίηση της συμφωνίας.
Η υπογραφή της συμφωνίας αλλάζει πλήρως τoν χάρτη τόσο στις σχέσεις μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας όσο στο ευρύτερο πεδίο της Ανατολικής Μεσογείου. Η Αθήνα, όπως προειπώθηκε, εργαζόταν προς αυτή την κατεύθυνση το τελευταίο οκτάμηνο, θεωρώντας πως μέσα από μία διπλή οριοθέτηση, με την Ιταλία και την Αίγυπτο, θα έμπαινε από θέση ισχύος σε συζητήσεις με την Τουρκία. Κυβερνητική πηγή αναφέρει χαρακτηριστικά στην «Κ» πως η Αθήνα έχει πετύχει πλέον έναν διπλό σημαντικό στόχο: πρώτον, αναγνωρίζεται η ύπαρξη υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ για τα νησιά μας, κάτι που είναι σημαντικό για τις μελλοντικές συνομιλίες που θα ακολουθήσουν. Δεύτερον, η μη ύπαρξη συμφωνίας, θα άφηνε το τουρκολιβυκό μνημόνιο ως το μόνο νομικό κείμενο που θα οριοθετούσε την περιοχή. Αντίθετα, τώρα η Ελλάδα έχει δύο οριοθετημένες ζώνες –με τις γειτονικές Ιταλία και Αίγυπτο– κάτι που αυξάνει τη διαπραγματευτική της ισχύ στην περίπτωση που κάτσει στο ίδιο τραπέζι με την Αγκυρα ή υπάρξει προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο, όπως είπε προσφάτως ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε συζήτηση που είχε με τον πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα Νίκολας Μπερνς.
Υπάρχει επίδικο
Η συμφωνία με την Αίγυπτο είναι εξαιρετικά σημαντική για δύο λόγους: Πρώτον, ακυρώνει εν τοις πράγμασι τη συμφωνία μεταξύ Αγκυρας και Τρίπολης, τέμνοντας το τουρκολιβυκό σύμφωνο και δεύτερον, με αυτόν τον τρόπο, υπάρχει πλέον και επίσημα νομική διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η Αθήνα ήθελε πάση θυσία τη συμφωνία άμεσα, ώστε να έχει αυτό το διαπραγματευτικό χαρτί στα χέρια της, ακόμα και αν αυτή στην παρούσα φάση είναι τμηματική, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν μπορεί να υπάρξει συμπερίληψη στο μέλλον και των περιοχών που είναι εκτός αυτής. Οπως ανέφεραν χθες διπλωματικές πηγές, «η παρούσα οριοθέτηση είναι τμηματική, δηλαδή αποτελεί τμήμα συνολικής μεταγενέστερης οριοθέτησης μεταξύ των δύο χωρών», ενώ σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών «αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά η παράνομη απόπειρα της Τουρκίας να οριοθετήσει ΑΟΖ απευθείας με την Αίγυπτο, παραβιάζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα των ελληνικών νησιών σε θαλάσσιες ζώνες». Η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου ουσιαστικά κλείνει έναν κύκλο 15 ετών, καθώς οι πρώτες συνομιλίες είχαν ξεκινήσει το καλοκαίρι του 2004 επί κυβέρνησης Καραμανλή. Η ολοκλήρωση δεν θεωρείται μόνο αποκατάσταση της νομιμότητας στην Ανατ. Μεσόγειο και κατοχύρωση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας, αλλά και μία εθνική επιτυχία, καθώς η Τουρκία στο διάστημα αυτών των 15 ετών μπλόκαρε ουκ ολίγες φορές τη συμφωνία, ενώ έφτασε κοντά στο να συνάψει η ίδια συμφωνία με την Αίγυπτο επί κυβέρνησης Μόρσι που είχε εντάξει την Αγκυρα στους βασικούς του συνομιλητές.
Για να επιστρέψουμε στο σήμερα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ενημερώσει εν ευθέτω χρόνω τη Γερμανίδα καγκελάριο πως αν οι συζητήσεις με την Αίγυπτο προχωρήσουν, τότε θα υπογράψει τη συμφωνία, ενώ κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και με τις ΗΠΑ. Ο κ. Δένδιας άλλωστε επεσήμανε πως η τελική συμφωνία επετεύχθη λίγο πριν από την υπογραφή και ως εκ τούτου δεν υπήρχε χρόνος για να ενημερωθεί καμία χώρα, ούτε η Γερμανία που έχει την προεδρία της Ευρώπης. ΗΠΑ και Γερμανία πάντως δεν φαίνεται να είναι απόλυτα ικανοποιημένες από το χρονικό σημείο της συμφωνίας που τερματίζει προσώρας τις διερευνητικές επαφές των δύο πλευρών οι οποίες ήταν να ξεκινήσουν στις 28 Αυγούστου. Υστερα δε και από την οξεία αντίδραση του Τούρκου προέδρου, φαίνεται ότι η διαμεσολαβητική πρωτοβουλία του Βερολίνου βρίσκεται αυτή τη στιγμή στον αέρα.