Στις δημοκρατίες είθισται ο λεγόμενος πνευματικός κόσμος να παρεμβαίνει όποτε θεωρεί ότι οι αποφάσεις της πολιτικής εξουσίας έρχονται σε αντίθεση με τις κοινωνικές ανάγκες. Ετσι διεκδικεί τον δικό του χώρο, και δικαιολογεί τον ρόλο του. Προβάλλει αιτήματα, διεκδικεί δικαιώματα, αναδεικνύει, υποτίθεται, το ουσιώδες. Προσπαθώ να θυμηθώ πότε πριν τους περίφημους 320 για τις Πρέσπες κυκλοφόρησε κείμενο με υπογραφές που μπήκαν για να υπερασπιστούν την κυβερνητική πολιτική; Δεν θυμάμαι, αν κάποιος μπορεί να καλύψει τα κενά της μνήμης μου πολύ ευχαρίστως να επανορθώσω. Τα πράγματα λειτουργούν εντελώς διαφορετικά σε ολοκληρωτικά καθεστώτα όπου οι λεγόμενοι «διανοούμενοι» λειτουργούν ως βραχίονας της πολιτικής εξουσίας. Αλλιώς δεν υφίστανται. Είτε εξαφανίζονται οι ίδιοι, είτε εξαφανίζεται το έργο τους. Υποθέτω ότι οι σοβιετολόγοι θα έχουν στα αρχεία τους ανακοινώσεις των Ενώσεων Συγγραφέων με τις οποίες οι εκατοντάδες υπογράφοντες συνέχαιραν το
Ανώτατο Σοβιέτ για τη δημοσίευση του νέου πενταετούς προγράμματος ή τους εργάτες κάποιου εργοστασίου διότι ξεπέρασαν το πλάνο παραγωγής τρακτέρ.
Η συζήτηση με το κείμενο για τις Πρέσπες που υπέγραψαν 320, συν πλην, περιορίσθηκε στους τρεις που δήλωσαν ότι είδαν το όνομά τους ενώ δεν είχαν υπογράψει και βέβαια στο ορθόν της άποψης. Συμφωνείς ή δεν συμφωνείς ότι η συμφωνία είναι καλή, διότι αν μη τι άλλο ξεκλειδώνει ένα ζήτημα που κακοφόρμιζε κάτι δεκαετίες τώρα; Μπορεί και να συμφωνείς όμως, αν είσαι στοιχειωδώς σκεπτόμενος, μπορεί να προβάλεις τις ενστάσεις σου, ή τις διαφωνίες σου. Τι σημαίνει η αναγνώριση της «Μακεδονικής» γλώσσας; Μήπως όλοι αυτοί οι τραγουδιστές και λόγιοι θα μπορούσαν να αφιερώσουν έστω και μία πρόταση για να μας εξηγήσουν για ποιον λόγο Ελληνες –έχουν κι αυτοί τα δικαιώματά τους όπως και οι Σκοπιανοί– θεωρούν ότι με τη συμφωνία των Πρεσπών τραυματίζεται το εθνικό τους αίσθημα; Ή μήπως θεωρούν ότι το εθνικό αίσθημα είναι μια παράμετρος που δεν αφορά την επιστημονική τους αντίληψη, αφού αυτοί οι σοφοί είναι διεθνιστές, όπως το ομολογούν στο κείμενο.
Πολύ θα ήθελα κάποιος απ’ αυτούς τους πανεπιστημιακούς να μου εξηγήσει ποίες οι αντιλήψεις του περί διεθνισμού. Ει δυνατόν σε βιβλίο τριακοσίων τουλάχιστον σελίδων, γραμμένο όχι σε πανεπιστημιακά, αλλά σε κανονικά ελληνικά. Σιγά μην κάνουν τον κόπο. Υπέγραψαν ένα κείμενο που υμνεί την πολιτική αρετή της κυβέρνησης.
Τόσο πολλοί για κάτι τόσο λίγο.
Αντιλαμβάνονται το άλμα τους; Αμφιβάλλω. Κι ας είναι οι ίδιοι άνθρωποι που χλευάζουν τους πανεπιστημιακούς και τους ακαδημαϊκούς που υποκλίνονταν μπροστά στους συνταγματάρχες. Δικτατορία τότε, δημοκρατία τώρα θα μου πείτε. Ομως όταν στέκεις απέναντι στην πολιτική εξουσία κύριε Ομότιμε οι ρεβεράντζες παραμένουν ρεβεράντζες. Ο Χατζιδάκις έλεγε ότι κατάφερε να μη δώσει ποτέ το δικαίωμα στον Καραμανλή να του προτείνει υπουργείο. «Γιατί αν σου προτείνουν υπουργείο είναι δύσκολο να αρνηθείς». Ηταν ένας άνθρωπος που όταν του ζητούσαν βιογραφικό έγραφε: «Γεννήθηκε στην Ξάνθη και είναι μουσικός». Ανέλαβε τη ραδιοφωνία, τσακώθηκε, ανέλαβε το Τρίτο Πρόγραμμα, έγραψε ιστορία και ξανατσακώθηκε με τη Ν.Δ., κι ας είχε την προστασία του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Οταν τον γνώρισα μου έδωσε την εντύπωση ανθρώπου που βαριόταν το διάβασμα. Μάλλον επαναλάμβανε με την ευφυΐα του αυτά που του έλεγε ο Γκάτσος. Ομοφυλόφιλος, σε καιρούς που η ομοφυλοφιλία δεν είχε αποκτήσει συνδικαλιστική εκπροσώπηση, δεξιός σε καιρούς που η δεξιά δεν ήταν της μόδας στη διανόηση, κυρίως όμως ταλαντούχος. Εγραψε υπέροχες μουσικές που όσο περνούν τα χρόνια κερδίζουν με την ευαισθησία τους. Ηταν αυτό το ταλέντο που του επέτρεπε να παίρνει τις αποστάσεις του από τις δουλείες του παρόντος και να γράφει τα εκκεντρικά σχόλιά του. Δεν ζήτησε να κριθεί από την πολιτική του στάση. Οταν έχεις γράψει τους «Ορνιθες» ή τον «Μεγάλο Ερωτικό» σιγά μη σε ενδιαφέρει η πολιτική σου δικαίωση. Κι αν κάνεις δηλώσεις τις κάνεις για να προστατεύσεις το έργο σου.
Διανοούμενος δεν γίνεσαι επειδή κατάφερες να διοριστείς στο Πανεπιστήμιο. Διανοούμενος γίνεσαι επειδή μπορείς να υπερασπιστείς μια στάση ζωής που διεκδικεί την απελευθέρωση από τις δουλείες της συγκυρίας, αυτές που διαχειρίζεται η πολιτική εξουσία.
Από πότε είχαμε να δούμε τόσους πολλούς «διανοούμενους», 320 συν πλην, να υποκλίνονται τόσο άκομψα στο πολιτικό καθεστώς;