Η επιλογή του Γιόνας Καζλάουσκας για την ανάληψη της τεχνικής ηγεσίας της εθνικής ομάδας μπάσκετ σηματοδοτεί την αλλαγή της μακράς εποχής των Ελλήνων προπονητών στο «τιμόνι» του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος. Τα κριτήρια είχαν να κάνουν με το βιογραφικό, την προπονητική προϊστορία, την προσωπικότητα και τη γνώση του ελληνικού μπάσκετ από τον αντικαταστάτη του Π. Γιαννάκη.
Ο πρόεδρος της FIBA Europe, έχοντας να διαπραγματευθεί την παράδοση του πάγκου μιας εκ των πέντε κορυφαίων εθνικών ομάδων, παγκοσμίως, «χτύπησε» την πόρτα του Ετορε Μεσίνα, ο οποίος συγκαταλέγεται στην ελίτ των Ευρωπαίων προπονητών, αλλά απάντησε αρνητικά, παρά την αρχική χειραψία του με τον πρόεδρο της FIBA Europe που ισοδυναμούσε με… μισή συμφωνία.
Η δεύτερη επιλογή ήταν ο Καζλάουσκας, ο οποίος προέρχεται από πάγκο εθνικής ομάδας (Κίνα), έχει δουλέψει στο ελληνικό πρωτάθλημα (Ολυμπιακός) και μπορεί να μην έχει μεσογειακό ταμπεραμέντο που ίσως να χρειάζεται ως συστατικό συνεργασίας με τους διεθνείς παίκτες, αλλά πρόκειται για τζέντλεμαν που μπορεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων ή, ακριβέστερα, να είναι ο κατάλληλος «κληρονόμος» της βαριάς παράδοσης που παραλαμβάνει από την καλύτερη ομάδα του ελληνικού μπάσκετ και όλων των εποχών.
Ο πρώτος στόχος του θα είναι το Ευρωμπάσκετ
Δύο είναι τα κομβικά σημεία της επόμενης ημέρας που «ανατέλλει» στον πάγκο της εθνικής ομάδας, με την επικείμενη ανακοίνωση της συνεργασίας της ΕΟΚ με τον Γιόνας Καζλάουσκας. Αρχικά, το μεγάλο ζητούμενο είναι το είδος του μπάσκετ που θα θέλει ο Λιθουανός τεχνικός να παίξει η εθνική ομάδα. Η φετινή προετοιμασία για το Ευρωμπάσκετ της Πολωνίας (τον Σεπτέμβριο) θα είναι δυσκολότερη για την εξοικείωση του Καζλάουσκας με τους διεθνείς παίκτες και αυτών με τον νέο προπονητή τους. Ο Καζλάουσκας παραλαμβάνει τη συγκεκριμένη εθνική ομάδα που έχει παγιωμένες αρχές στο παιχνίδι της, ξεκάθαρους ρόλους και υψηλά στάνταρ ποιότητας. Εκτός, όμως, από τον προβλεπόμενο «κορμό» των παικτών που θα κληθούν στην εθνική ομάδα, εν όψει του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος, θα προστεθούν και δύο ακόμα που θα είναι πρωτάρηδες, όπως και ο ίδιος ο Καζλάουσκας.
Ο Κώστας Κουφός και ο Νικ Καλάθης έχουν επαναλάβει πολλάκις την επιθυμία τους να παίξουν στην εθνική ανδρών, η ΕΟΚ διατηρεί επαφή και με τα δύο Ελληνόπουλα και μόνο αν προκύψει απρόοπτο εμπόδιο από τις ομάδες τους (Γιούτα Τζαζ και το Κολέγιο Φλόριντα), οι δύο παίκτες δεν θα φορέσουν τη φανέλα με το εθνόσημο.
Συνεπώς, ο Καζλάουσκας θα πρέπει να «βάλει» στην Εθνική τον Κουφό και τον Καλάθη, τουλάχιστον για την προετοιμασία, να καταλήξει στις κλήσεις του, αφού έρθει στην Ελλάδα και παρακολουθήσει επισταμένως αρκετούς αγώνες του πρωταθλήματος μέχρι την ολοκλήρωσή του και εν συνεχεία να δημιουργήσει την καλύτερη δυνατή ομάδα για το μπάσκετ που σχεδιάζει να παίξει.
Η προϋπηρεσία του Καζλάουσκας στην εθνική Κίνας και έχοντας στη διάθεση του τον Γιάο Μινγκ δείχνει έφεση στο επιθετικό παιχνίδι. Στο Παγκόσμιο της Ιαπωνίας, η Κίνα έφτασε με 2 νίκες και 5 ήττες στη φάση των «16» και αντιμετώπισε την Ελλάδα, από την οποία ηττήθηκε με 95-64. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου, η «οικοδέσποινα» Κίνα έφτασε μέχρι την προημιτελική φάση (2 νίκες – 3 ήττες) και αποκλείσθηκε από τη Λιθουανία. Στον τελευταίο αγώνα του ομίλου, η Εθνική είχε επικρατήσει της Κίνας και πάλι εύκολα με 91-77. Στις δύο κορυφαίες διοργανώσεις και σε σύνολο 12 αγώνων, η Κίνα είχε μέσο όρο επίθεσης 77 πόντους και δέχθηκε κατά μέσο όρο 87 πόντους στην άμυνά της.
Είναι βέβαιο ότι το αμυντικό δόγμα που θα βρει ο Καζλάουσκας στην Ελλάδα δεν πρόκειται να αλλάξει, ακόμα κι αν ο νέος τεχνικός προέρχεται από χώρα, στην οποία το θεαματικό μπάσκετ, τα πολλά τρίποντα και η έφεση στην επίθεση είναι χαρακτηριστικά και πολύ αναγνωρίσιμα στοιχεία. Το δεύτερο σημείο είναι η υποδοχή και η στελέχωση του πάγκου της Εθνικής από την ΕΟΚ. Η στελέχωση, λόγω της παρουσίας ξένου προπονητή, θα είναι ακραιφνώς ελληνική και εκτός του Γιάννη Σφαιρόπουλου, θα προκύψει συνεργασία με δύο ακόμα προπονητές, ενώ θα χρειαστεί και μεγαλύτερη βοήθεια από τα υπόλοιπα μέλη του πάγκου για τα τρέχοντα θέματα στην καθημερινότητα της εθνικής ομάδας.
Ο δεύτερος ξένος
Ο Γιόνας Καζλάουσκας θα είναι ο δεύτερος ξένος τεχνικός που θα καθίσει στον πάγκο της εθνικής ομάδας μπάσκετ, μετά τον Ρίτσαρντ Ντούξαϊρ. O Αμερικανός κατείχε τη θέση του ομοσπονδιακού τεχνικού από τις 7 Ιανουαρίου 1972 έως τις 19 Αυγούστου του ιδίου έτους, ενώ μακροβιότερη ήταν η δεύτερη θητεία του, από τις 24 Αυγούστου 1975 έως τις 14 Σεπτεμβρίου του 1980. Μετά τον Κώστα Πολίτη με 146 αγώνες και τον Παναγιώτη Γιαννάκη με 115 αγώνες, ο Ντούξαϊρ κατέχει την τρίτη θέση στη λίστα με 107 αγώνες (64 νίκες – 43 ήττες).
Η πορεία του μπορεί να χαρακτηριστεί επιτυχημένη, καθώς στη μοναδική του παρουσία σε τελική φάση πανευρωπαϊκού πρωταθλήματος, το 1979 στην Ιταλία, η Εθνική κατέλαβε την 9η θέση. Ο Ντούξαϊρ, επίσης, διετέλεσε και προπονητής στην εθνική παίδων και την εθνική εφήβων. Εκτοτε, σενάριο για πρόσληψη ξένου τεχνικού δεν υπήρξε ποτέ. Η Ομοσπονδία εμπιστευόταν σίγουρα χαρτιά (Πολίτης, Κιουμουρτζόγλου, Δενδρινός, Ιωαννίδης, Γιαννάκης), καθώς θεωρούσε ρίσκο την επιλογή ενός τεχνικού που δεν είχε άμεση επαφή με τους Ελληνες παίκτες και το πρωτάθλημα της Α1.