To τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκει τους ανθρώπους της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αυτοκινήτου (FIA) με έντονες ανησυχίες. Η μεγαλύτερη από αυτές ήταν η διοργάνωση ενός ενιαίου πρωταθλήματος, με κάποια κοινά χαρακτηριστικά.
Το νέο σχέδιο ονομάστηκε «Φόρμουλα Α», όπου Φόρμουλα αναφέρεται σ’ ένα σύνολο κανόνων που πρέπει να τηρούνται από τις ομάδες, ενώ το Α (1 αργότερα) αναφέρεται στις προδιαγραφές των αυτοκινήτων που παίρνουν μέρος στο πρωτάθλημα. Την 1η Σεπτεμβρίου 1946 έγινε ο πρώτος δοκιμαστικός αγώνας στο Τορίνο, με την επωνυμία «Βαλεντίνο» γκραν πρι, με νικητή τον Ιταλό Ακίλε Βάρτσι, ο οποίος οδηγούσε μια Alfa Romeo 158 Αlfeta που είχε κατασκευαστεί τη δεκαετία του ’30.
Στις 2 Οκτωβρίου 1947, η FIA παίρνει την οριστική απόφαση να διοργανώσει έναν αγώνα F1, αρχής γενομένης από το 1950. Ο πρώτος αγώνας του παγκοσμίου πρωταθλήματος διεξάγεται στις 13 Μαΐου 1950 στο Σίλβερστοουν, ένα εγκαταλελειμμένο αεροδρόμιο της RAF. Νικητής είναι ο Τζουζέπε Φαρίνα με Alfa Romeo. Τα αυτοκίνητα είναι μεταλλικά, με τον κινητήρα εμπρός και τους τροχούς ακάλυπτους και έχουν μέγιστο κυβισμό τα 4.500 κ. ε. για ατμοσφαιρικούς κινητήρες και 1.500 κ. ε. για τους υπερτροφοδοτούμενους. Οι περισσότεροι αγώνες διαρκούν 500 χιλιόμετρα ή πέντε ώρες και επιτρέπεται η αλλαγή οδηγών.
Νέοι κανονισμοί
Το 1954 θεσπίζονται νέοι κανονισμοί, οι οποίοι θα ισχύσουν μέχρι το 1960. Ο μέγιστος κυβισμός καθορίζεται στα 2.500 κ. ε. για τους ατμοσφαιρικούς κινητήρες και τα 750 κ. ε. για τους τούρμπο. Το 1958 καθιερώνεται η χρήση βενζίνης αντί των καυσίμων αλκοόλης και μειώνεται το μήκος των αγώνων από τα 500 χλμ. ή τρεις ώρες σε 300 χλμ. ή δύο ώρες. Τη δεκαετία του ’50 κυριάρχησε ο Χουάν Μανουέλ Φάντζιο. Το 1958 καθιερώθηκε το πρωτάθλημα κατασκευαστών.
Η δεκαετία του ’60 ανήκει στους Αγγλοσάξονες οδηγούς και στις εταιρείες Brabham, Lotus, Ferrari. Αναμφισβήτητα, όμως, αυτοί που άλλαξαν την πορεία της F1 στη συγκεκριμένη δεκαετία ήταν η Lotus του Κόλιν Τσάπμαν και οι οδηγικές ικανότητες του Τζιμ Κλαρκ. Ο πρώτος παρουσιάζει το αυτοφερόμενο πλαίσιο, χαρίζοντας στον οδηγό του δύο παγκόσμια πρωταθλήματα. Τα αεροδυναμικά βοηθήματα και οι σπόνσορες συμπληρώνουν την προσφορά της ομάδας στο άθλημα.
Στις 4 Ιουνίου 1967, παρουσιάζεται στο ολλανδικό γκραν πρι ο κινητήρας V8 Cosworth, ο οποίος για τα επόμενα 16 χρόνια θα είναι ο κυρίαρχος. Ο μέγιστος κυβισμός καθορίζεται στο 1,5 λίτρο, που θα ισχύσει ώς το 1965. Ενα χρόνο αργότερα, ανεβαίνει στα 3,5 λίτρα και με μικρές εναλλαγές διαρκεί μέχρι και σήμερα.
Τη δεκαετία του ’70, Lotus και Ferrari μοιράζονται τα πρωταθλήματα κατασκευαστών, ενώ οι Αγγλοσάξονες πιλότοι εξακολουθούν να κυριαρχούν στο πρωτάθλημα. Ο Αυστριακός Νίκι Λάουντα και ο Βραζιλιάνος Εμερσον Φιτιπάλντι σπάνε τη μονοτονία με δύο και έναν τίτλο αντίστοιχα.
Το 1977, η Renault εισάγει τον υπερτροφοδοτούμενο κινητήρα και δύο χρόνια αργότερα, θα κερδίσει τον πρώτο της αγώνα στη Γαλλία. Ferrari και BMW την αντιγράφουν και οι ημέρες του ατμοσφαιρικού κινητήρα είναι μετρημένες. Η σφηνοειδής Lotus 72, με τα ψυγεία στο πλάι, κάνει την πρώτη της εμφάνιση.
Το πρώτο τούρμπο
Τη δεκαετία του ’80 κυριαρχούν οι McLaren, Williams, ενώ στους οδηγούς, Γάλλοι και Βραζιλιάνοι κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Η Brabham BMW είναι το πρώτο τούρμπο αυτοκίνητο που κερδίζει το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα (1983).
Το 1980, ξεσπάει διαμάχη για τον έλεγχο των αγώνων F1 μεταξύ της FOCA (Ενωση των Κατασκευαστών Αυτοκινήτων της Φόρμουλα 1) και της Διεθνούς Ομοσπονδίας. Οι κατασκευαστές, με επικεφαλής τον Μπέρνι Εκλεστον, θα κερδίσουν τη μάχη και την εμπορική εκμετάλλευση της F1. Τo 1981, o Ρον Ντένις αναλαμβάνει τη McLaren και η ομάδα παρουσιάζει το πρώτο μονοθέσιο από ανθρακονήματα, σχεδιασμένο από τον Τζον Μπάρναρντ.
Τη δεκαετία του ’90, ο θάνατος του Αϊρτον Σένα στην Ιμολα (1994) σημάδεψε για πάντα τον κόσμο της F1. Ο Βραζιλιάνος είχε προλάβει να κατακτήσει τρία παγκόσμια πρωταθλήματα και δυστυχώς, κανένας δεν θα μάθει ποτέ πού μπορούσε να φτάσει.
Ο θάνατός του αλλά και μια σειρά από μοιραία δυστυχήματα ανάγκασαν τη FIA να πάρει αυστηρά μέτρα για την ασφάλεια των αγώνων.
Το άστρο του Σουμάχερ
Η Williams κυριάρχησε στο πρωτάθλημα κατασκευαστών, ενώ από την Benetton ανέτειλε το άστρο του Γερμανού Μίχαελ Σουμάχερ. Ο Γερμανός κέρδισε το πρώτο του πρωτάθλημα το 1994 και το 2000 έδωσε στη Ferrari τον πρώτο της τίτλο στο πρωτάθλημα οδηγών, έπειτα από 21 χρόνια. Η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα ανήκει στον Σουμάχερ και τη «σκουντερία».
Η F1 είναι σήμερα μια ιδιαίτερα επικερδής επιχείρηση θεάματος, η οποία προσελκύει χιλιάδες θεατές στις πίστες και δισεκατομμύρια τηλεθεατές. Ωστόσο, πάνω απ’ όλα, παραμένει ένα πεδίο δοκιμών για την εξέλιξη και την ασφάλεια της αυτοκίνησης. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι η χρήση του δισκόφρενου έγινε για πρώτη φορά στον αγώνα του Λε Μαν από την Jaguar.
Μίχαελ Σουμάχερ, ο πρωταθλητής με τους περισσότερους τίτλους
Ο πρωταθλητής με τους περισσότερους τίτλους είναι ο Μίχαελ Σουμάχερ, που κέρδισε επτά με δύο ομάδες (Benetton, Ferrari). Ακολουθεί ο Χουάν Μανουέλ Φάντζιο, o οποίος πήρε συνολικά πέντε, με τέσσερις διαφορετικές ομάδες (Alfa Romeo, Maserati, Ferrari, Mercedes), εκ των οποίων ο ένας θεωρείται πλασματικός, αφού του τον «πρόσφερε» ο Μάικ Χόθορν, που ήταν μεν σε άλλη ομάδα, όμως τον θαύμαζε και ήθελε να τον βγάλει πρωταθλητή.
Ο Λουίς Χάμιλτον είναι ο νεαρότερος οδηγός που κατέκτησε τον τίτλο στην ιστορία της F1. Ο Βρετανός πιλότος στέφθηκε παγκόσμιος πρωταθλητής το 2008, σε ηλικία 23 χρόνων, εννέα μηνών και 26 ημερών.
Ο γηραιότερος σε ηλικία οδηγός που στέφθηκε παγκόσμιος πρωταθλητής ήταν ο Φάντζιο. Ο Αργεντινός κατέκτησε τον τίτλο το 1957, σε ηλικία 46 ετών, ενός μηνός και 11 ημερών.
Ο νεότερος οδηγός που τερμάτισε σε θέση η οποία έδινε βαθμούς σε ένα γκραν πρι είναι ο Τζένσον Μπάτον το 2000. Ο Βρετανός οδηγός ήταν τότε 20 ετών και δύο μηνών.
Ο Φινλανδός Κέκε Ρόσμπεργκ στέφθηκε πρωταθλητής το 1982, με μόλις μία νίκη.
Επανέρχεται η Lοtus
Στις προθέσεις της FIA είναι να επεκτείνει το γκριντ του 2010 σε 14 ομάδες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα «ηχηρό» όνομα, αυτό της Lοtus, να κάνει την επανεμφάνισή του στη F1, την επόμενη σεζόν.
Επικεφαλής της Lotus F1 Team είναι ο Μαλαισιανός Τόνι Φερνάντες, ιδιοκτήτης των αερογραμμών Air Asia, ενώ επικεφαλής του τεχνικού τμήματος ο Βρετανός μηχανικός Μάικ Γκασκόιν με μακρά θητεία στο χώρο στις Jordan, Renault, Toyota, Force India, Tyrell, McLaren και Sauber.
Η Lotus θα χρηματοδοτείται από την εταιρεία «1Malaysia F1 Team Sdn Bhd», μια κοινοπραξία μεταξύ της κυβέρνησης της Μαλαισίας και ενός κονσόρτσιουμ από τοπικούς επιχειρηματίες.
Η ομάδα θα χρησιμοποιεί κινητήρες Cosworth, ενώ η βάση της θα είναι στο Νόρφολκ της Αγγλίας, κοντά στο εργοστάσιο αυτοκινήτων παραγωγής της Lotus, σε εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούσε παλαιότερα η ομάδα της Toyota. Η παλιά ομάδα της Lotus συμμετείχε στη F1 από το 1958 έως το 1994, κατακτώντας επτά πρωταθλήματα κατασκευαστών και έξι οδηγών. Δύο πήρε ο Τζίμι Κλαρκ και από ένα οι Γκρέιαμ Χιλ, Γιόχεν Ριντ, Εμερσον Φιτιπάλντι και Μάριο Αντρέτι.
Σιρκουί με… ποδοσφαιρικό χρώμα και πρωτάθλημα
Ποδοσφαιρικό χρώμα έχουν πάρει εδώ και δύο χρόνια τα σιρκουί, με τη διεξαγωγή του πρωταθλήματος της Superleague Formula, στο οποίο παίρνει μέρος και ο Ολυμπιακός. Οι «ερυθρόλευκοι» ξεκίνησαν τη σεζόν έχοντας στο κόκπιτ τον περσινό πρωταθλητή, Ιταλό Ντάβιντ Ριγκόν και συνεχίζουν με τον Αργεντινό Εστεμπάν Γκερέρι, ο οποίος στο ντεμπούτο του χάρισε στην πίστα του Εστορίλ την πρώτη νίκη στην ελληνική ομάδα.
Η… μεταγραφή έγινε με αφορμή την έλευση του Σεμπαστιάν Μπουρντέ, ο οποίος απολύθηκε από την Toro Rosso, στη Σεβίλλη, κάτι που έφερε τον Γκερέρι εκτός ομάδας. Αλλα «δυνατά» ονόματα οδηγών είναι ο περσινός πρωταθλητής του GP2 Τζόρτζιο Παντάνο (Μίλαν) και οι πρώην οδηγοί της F1 Αντόνιο Πιτσόνια (Κορίνθιανς) και Ενρίκε Μπερνόλντι (Φλαμένγκο).
Συμμετέχουν επίσης οι Βαγιέ (Λίβερπουλ), Μπούερμαν (Αντερλεχτ), Μάρτιν (Ρέιντζερς), Περέρα (Ρόμα), Ντόλμπι (Τότεναμ), Πετίθ (Σπόρτινγκ), Βαν Νταμ (Αϊντχόφεν), Παντσιατίσι (Λιόν), Βιγίοτα (Ατλέτικο Μαδρίτης), Αντερσεν (Μίντλαντ), Παρέντε (Πόρτο), Τανγκ (Γκαλατασαράι), Βίσελ (Βασιλεία).
Σημαντικές αλλαγές για τη νέα σεζόν αποτελούν το φορμάτ των αγώνων, η προσθήκη τριών νέων σιρκουί και η εμφάνιση των νέων και ακόμη πιο δυνατών V12 κινητήρων, του οποίους σχεδίασε και δημιούργησε η εταιρεία «Me-nard Competition Τechnologies».
Ενδιαφέρον έχει ο τρόπος με τον οποίο γίνονται οι κατατακτήριες του Σαββάτου. Είναι τελείως διαφορετικός από αυτόν της F1. Οι ομάδες χωρίζονται σε δύο γκρουπ, ένα των εννέα ομάδων και ένα των οκτώ, όπου τρέχει το καθένα από 15 λεπτά.
Αυτοί που θα κάνουν τους τέσσερις ταχύτερους γύρους περνούν στη δεύτερη φάση.
Εκεί, ο 1ος του 1ου γκρουπ βγαίνει στην πίστα με τον 4ο του 2ου, έχοντας διαφορά 5 δευτερολέπτων. Ο 2ος του 1ου γκρουπ τρέχει με τον 3ο του 2ου, ο 3ος του 1ου με τον 2ο του 2ου και ο 4ος του 1ου θα αγωνιστεί με τον 1ο του 2ου. Από αυτά τα ζευγάρια οι νικητές διασταυρώνονται ξανά και η σειρά αποφασίζεται εκείνη τη στιγμή. Ετσι, η κατάκτηση της pole position μοιάζει κάπως κύπελλο ποδοσφαιρικής διοργάνωσης κι αυτό για να υπάρχει η φιλοσοφία και των δύο αθλημάτων. Αυτοί που αποκλείστηκαν από την 1η φάση θα πάρουν θέση ανάλογα με τον χρόνο που έκαναν.
Στον τελικό της Κυριακής γίνονται δύο αγώνες των 45 λεπτών, με τον δεύτερο να βρίσκει τα μονοθέσια παρατεταγμένα στην αντιστρόφως ανάλογη θέση από την τελική τους κατάταξη στον πρώτο.
Αυτή τη σεζόν προστίθεται ένας ακόμη αγώνας, στον οποίο θα συμμετέχουν τα τρία νικητήρια μονοθέσια από τις δύο πρώτες κούρσες και θα αναδεικνύεται ο νικητής του Σαββατοκύριακου.