Αλεξάντρ (ή Αλεξάντερ) Βλαντιμίροβιτς Ποπόφ (ή Παπόβ, όπως προφέρεται): Ο «Τσάρος» της κολύμβησης. Ή, απλώς, ένας από τους κορυφαίους κολυμβητές όλων των εποχών, που έμεινε, ήδη, στην ιστορία του αθλήματος. Αυτός, που ως παιδί φοβόταν το… νερό.
Γεννημένος στις 16 Νοεμβρίου του 1971, στην πόλη Λεσνόι του ομοσπονδιακού «κρατιδίου» του Σβερντλόφσκ, ώς τα οκτώ του δεν ήθελε να μπαίνει στο νερό. Μαθητής στο αθλητικό σχολείο της Λεσνόι, άρχισε να κάνει μαθήματα κολύμβησης κατόπιν της επιμονής του πατέρα του. Μια επιμονή, που δικαιώθηκε. Και πολύ γρήγορα. Ο μικρός Αλεξάντρ «κόλλησε εκεί», όπως αργότερα, καταξιωμένος παγκοσμίως πια, ο ίδιος έλεγε.
Ο μπαμπάς Βλαντίμιρ, λοιπόν, ήταν ο ένας άνθρωπος που έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στην αθλητική ιστορία του Ποπόφ. Ο άλλος, που του άλλαξε την αθλητική μοίρα, ήταν ο Γκενάντι Τουρέτσκι. Ο Ποπόφ αρχικά κολυμπούσε ύπτιο, στο οποίο δεν σημείωσε ιδιαίτερες επιτυχίες. Με πρωτοβουλία του Γκλεπ Πετρόφ, τότε αρχιπροπονητή της εθνικής ομάδας κολύμβησης της Σοβιετικής Ενωσης, το 1990 πήγε στην προπονητική ομάδα του Τουρέτσκι, που τον έστρεψε στο ελεύθερο. Ηταν η απαρχή της πορείας προς την κορυφή. Μάλιστα, κάποια στιγμή έφυγε από τη Ρωσία και εγκαταστάθηκε στην Αυστραλία, για να είναι μαζί με τον Τουρέτσκι.
Η Αθήνα έχει την τιμή να είναι η πρώτη πόλη στην οποία ο Ποπόφ ξεδίπλωσε το ταλέντο του. Ηταν σχεδόν 20 ετών το καλοκαίρι του 1991, όταν ήλθε στην Αθήνα για να κολυμπήσει στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα που έγινε στο ΟΑΚΑ. Κατέκτησε τρία χρυσά μετάλλια. Στα 100μ. ελευθέρως, στα 4Χ100 ελευθέρως και στα 4Χ100 μεικτής, κολυμπώντας, φυσικά, στο τελευταίο σκέλος, το ελεύθερο.
Τον επόμενο χρόνο, πάλι στη Μεσόγειο, θριαμβεύει στους Ολυμπιακούς αγώνες της Βαρκελώνης και στα 50 και στα 100μ. ελευθέρως, ενώ παίρνει ασημένια μετάλλια στα 4Χ100 ελευθέρως και στα 4Χ100 μεικτής. Τέσσερα χρόνια αργότερα, στην Ατλάντα (ΗΠΑ) συλλέγει ακριβώς τα ίδια μετάλλια. Με τη νίκη του στα 100μ. ελευθέρως έγινε ο πρώτος άνθρωπος, που διατήρησε τον τίτλο του στο αγώνισμα αυτό μετά τον Αμερικανό, Τζόνι Βάισμιλερ, ο οποίος είχε νικήσει το 1924 και το 1928. Την εποχή του «θρυλικού» Ταρζάν, πάντως, δεν διεξάγονταν τα 50μ.
Ο Ποπόφ έκανε δύο αποτυχημένες προσπάθειες να γίνει ο πρώτος άνδρας κολυμβητής, που θα έπαιρνε τρία χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια στο ίδιο αγώνισμα. Στο Σίδνεϊ (Αυστραλία) παρ’ ολίγον να τα καταφέρει στα 100μ. Αλλά δεν του επέτρεψε ο Ολλανδός, Πίτερ φαν ντεν Χόουχενμπαντ, που τον άφησε στη 2η θέση. Τους χώρισαν 39/100 του δευτερολέπτου. Αρκετά για ένα κατοστάρι. Στα 50μ. έμεινε 6ος.
Το 2004 ήλθε ξανά στην Αθήνα. Εκεί όπου όλα άρχισαν, εκεί ουσιαστικά και τελείωσαν. Στο κολυμβητήριο, το οποίο ξυπνούσε μέσα του μόνο ευχάριστες αναμνήσεις, ο Ποπόφ «έπεσε» και στα 50 και στα 100μ. Μεγάλος, πια, για την κολύμβηση, σχεδόν 33 ετών, απέτυχε. Τουλάχιστον για τα μέτρα ενός Ποπόφ. Στο πενηντάρι δεν μπήκε καν στον ημιτελικό. Κατετάγη 18ος. Στα 100μ. πήρε την 9η θέση στον ημιτελικό. Αν είχε κολυμπήσει 3/100 πιο γρήγορα, θα βρισκόταν για τέταρτη συνεχή φορά στον τελικό. Αλλά ο αθλητισμός, όπως και η ιστορία, δεν επιδέχονται «αν».
Κι όμως, λίγους μήνες νωρίτερα, στη Μαδρίτη, είχε ξεπεράσει αρκετούς από αυτούς που στην Αθήνα τον άφησαν πίσω στα 50μ., κατακτώντας στην πρωτεύουσα της Ισπανίας το τελευταίο του χρυσό ευρωπαϊκό μετάλλιο.
Ο παρ’ ολίγον μοιραίος καβγάς
Η μεγάλη σταδιοδρομία του Αλεξάντρ Ποπόφ, λίγο έλειψε να κλείσει πρόωρα εξαιτίας ενός καβγά σε δρόμο της Μόσχας. Ενα μήνα μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες της Ατλάντα, το 1996, μάλωσε με τρεις πλανόδιους πωλητές. Κάποιος τον μαχαίρωσε στην κοιλιά, όπου τραυματίστηκε σοβαρά. Το μαχαίρι κτύπησε την αρτηρία, επλήγησαν το ένα νεφρό, τα πλευρά και καταστράφηκε η μεμβράνη που περιβάλλει τους πνεύμονες. Υποβλήθηκε σ’ επείγουσα εγχείρηση και επί τρεις μήνες βρισκόταν σε ανάνηψη. Παρά ταύτα, συνήλθε γρήγορα και κατάφερε να υπερασπιστεί τους τίτλους του στα 50 και στα 100μ. ελευθέρως στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα του 1997. Πήρε, μάλιστα, και χρυσά μετάλλια στα 4Χ100μ. ελευθέρως και στα 4Χ100μ. μεικτής. Πρωταγωνίστησε και στο παγκόσμιο πρωτάθλημα του 1998. Νίκησε στα 100μ. ελευθέρως, ενώ τερμάτισε 2ος στα 50μ. Με την ομάδα 4Χ100μ. ελευθέρως της Ρωσίας δε, κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο. Παρότι τα χρόνια περνούσαν, ο Ποπόφ εξακολουθούσε να βρίσκεται ψηλά. Ακόμη και στα 32, ηλικία πολύ μεγάλη για κολυμβητή, κατόρθωσε στο παγκόσμιο πρωτάθλημα του 2003 να πάρει χρυσά μετάλλια στα 50, 100 και 4Χ100μ. ελευθέρως και ασημένιο στα 4Χ100μ. μεικτής. Ακολούθησε, όπως αναφέρουμε δίπλα, η ανεπιτυχής προσπάθεια της Αθήνας και η απόφαση για την αποχώρηση.
Οπως έγραψαν, «την τεράστια σταδιοδρομία του Ποπόφ θα τη θυμούνται οι πολλοί θαυμαστές του σε όλον τον κόσμο. Η έξαρση που προκαλούσε στην πισίνα, θα θυμίζει σε όλους πόσο μεγάλος στην πραγματικότητα ήταν».
Ο κολυμβητής με την απαράμιλλη τεχνική
Η αποτυχία στην Αθήνα το 2004 σήμανε το ουσιαστικό τέλος μιας μεγάλης, ξεχωριστής σταδιοδρομίας. Στις 15 Φεβρουαρίου 2005 ο Αλεξάντρ Ποπόφ στη Μόσχα ανακοίνωσε επισήμως την απόσυρσή του από την επαγγελματική κολύμβηση. «Ναι, το αποφάσισα. Είναι καιρός ν’ ασχοληθώ και με άλλα πράγματα στη ζωή. Τα είχα όλα. Θριάμβους, απογοητεύσεις, μεγάλους αντιπάλους. Ηλθε η ώρα να πω «αντίο»», είχε δηλώσει όταν ανήγγειλε την απόσυρσή του από την αγωνιστική κολύμβηση.
Ο Ποπόφ ήταν «πρέσβυς» μιας μεγάλης ελβετικής εταιρείας κατασκευής ρολογιών και χρονομέτρων, η οποία έχει άμεση σχέση με την κολύμβηση. Στις 30 Ιανουαρίου, κατά τη διάρκεια εορταστικού δείπνου, που έγινε με αφορμή έναν μεγάλο αγώνα μπόμπσλεϊ (όχημα που γλιστράει σε πάγο) στο Σεν Μόριτς (Ελβετία), τον οποίον διοργάνωνε η εταιρεία αυτή, ο Ρώσος πρωταθλητής είχε, ήδη, προαναγγείλει την αποχώρησή του.
Την προηγούμενη εβδομάδα είχε υποβάλει, όπως είπε, τον εαυτό του σε μια δοκιμασία. Πήγε να παρακολουθήσει κολυμβητικούς αγώνες στη Μόσχα ως απλός θεατής. Ηθελε να διαπιστώσει πώς θα αισθανόταν έτσι. Τότε, λοιπόν, πήρε τη μεγάλη απόφαση. Οταν την ανακοίνωσε, εμφανώς συγκινημένος, στο δείπνο, οι προσκεκλημένοι, όρθιοι, χειροκροτούσαν επί πολλά λεπτά.
Αλλά είχε φθάσει η πολύ δύσκολη ώρα για κάθε αθλητή. Η λήψη της απόφασης αυτής, όμως, όπως είπε ο Ποπόφ στο δείπνο, ταυτόχρονα σήμαινε την προσφορά ευκαιρίας για ν’ ασχοληθεί περισσότερο με την οικογένειά του και με άλλα πράγματα.
Σε μια συγκινητική τελετή, κατά τη διάρκεια αυτού του δείπνου, ένας άλλος μεγάλος κολυμβητής και «πρέσβυς» της ίδιας εταιρείας, ο Αυστραλός, Ιαν Θορπ πρόσφερε στον Ποπόφ ένα ειδικό ρολόι της εταιρείας, για να τον ευχαριστήσει, όπως υπογράμμισε, για την έμπνευση που του έδωσε όλα αυτά τα χρόνια. Αποκάλυψε, για όσους δεν γνώριζαν, και υπενθύμισε στους άλλους, ότι όταν ήταν 14 ετών, ο Ποπόφ ήταν αυτός που του είχε παραδώσει, στην Αυστραλία, το πρώτο του ρολόι της εταιρείας.
«Μου έδωσε το πρώτο μου ρολόι ως κολυμβητή, τώρα του δίνω το τελευταίο του ρολόι ως κολυμβητή», είχε πει ο Θορπ.
Η περίφημη τεχνική
Ο Ποπόφ αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας της κολύμβησης -αλλά και του αθλητισμού- όχι μόνο για τις μεγάλες επιτυχίες του, αλλά και διότι είχε μια ξεχωριστή τεχνική. Ηταν απόλαυση να βλέπεις τον περίφημο Ρώσο να κολυμπάει. Στο Διαδίκτυο υπάρχουν δεκάδες βίντεο με τον Ποπόφ σε δράση σε αγώνες ή σε προπονήσεις. Γίνεται ανάλυση της τεχνικής του, νεαροί κολυμβητές αναφέρουν πως, βλέποντάς τον να κολυμπάει, βελτιώνουν την τεχνική τους, πολλοί τον υμνούν ακριβώς γι’ αυτήν. Αναφέρει κάποιος για τον Ποπόφ:
«Κανένα σχόλιο. Απλώς δείτε τον και μάθετε από έναν από τους καλύτερους κολυμβητές όλων των εποχών. Η ρωσική ρουκέτα, ο Αλεξάντερ Ποπόφ. Η απόλυτη μηχανή των σπριντ από τη Ρωσία. Είχε ένα από τα πιο ωραία και αποτελεσματικά «κτυπήματα». Ο προπονητής του, Γκενάντι Τουρέτσκι, είναι προπονητική ιδιοφυΐα των καιρών μας και έκανε εκπληκτική δουλειά για να καταστήσει τον Ποπόφ τον κορυφαίο σπρίντερ στον κόσμο. Ο Αλεξάντερ είναι πολύ ψηλός, κάτι που τον διευκολύνει να κολυμπάει (όπως και ο Μάικλ Φελπς), όμως η τεχνική του είναι κάτι που τον έκανε ξεχωριστό. Βλέποντας τον να κολυμπάει είναι τόσο μεγάλη η ευχαρίστηση, καθώς δείχνει να βρίσκεται σε απόλυτη χαλάρωση και ψυχραιμία».
Στη συνέχεια προτρέπει τους επισκέπτες στην ιστοσελίδα να δουν το βίντεο και να δώσουν προσοχή στη θέση του κεφαλιού, στην περιστροφή του σώματος, στην επαναφορά του αγκώνα από ψηλά, στο πώς κατεβάζει τον βραχίονα κάθετα από ψηλά για να «πιάσει» το νερό. Και κυρίως, το μεγαλειώδες στυλ ελεύθερης κολύμβησης.
Οι ειδικοί θεωρούν ότι η ξεχωριστή τεχνική του οφείλεται στην επιστημονική προσέγγιση της κολύμβησης. Ηταν πρωτοπόρος στην ιδέα να κολυμπάς σαν ψάρι. Πρέπει, δηλαδή, να γλιστράς στο νερό, αντί να το «κτυπάς» και αυτή η απαλότης είναι σπουδαιότερη από την καθαρή δύναμη.