Τον αποκάλεσαν «επαγγελματία Ολυμπιονίκη». Εύστοχος ο χαρακτηρισμός, αφού από το 1956 στη Μελβούρνη ώς και το 1968 στην Πόλη του Μεξικού στη δισκοβολία δεν νίκησε άλλος από τον Αμερικανό Αλφρεντ (Αλ) Ερτερ. Το ίδιο είχε συμβεί και το 1960 στη Ρώμη και τέσσερα χρόνια αργότερα στο Τόκιο. Κάθε φορά που πήγαινε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, κάποιος άλλος εθεωρείτο επικρατέστερος για τη νίκη. Αλλά ο Ερτερ, σαν να τους έκανε κάποια μαγικά, σαν να αιχμαλώτιζε το χέρι τους, εξαπέλυε τον δίσκο μακρύτερα από τους αντιπάλους του, χωρίς, πάντως, να τον ρίχνει και πολύ μακριά. Εριχνε όσο χρειαζόταν για να νικήσει.
Πολλοί αναρωτήθηκαν ποιο ήταν το μυστικό του. Θα αναρωτιούνταν ακόμη περισσότερο αν γνώριζαν ότι ο θρυλικός Ερτερ εκ γενετής είχε ένα πρόβλημα υγείας, για το οποίο, όταν ήταν παιδί, οι γιατροί τού είχαν απαγορεύσει να παίζει όπως οι συνομήλικοί του. Πολύ υψηλή πίεση αίματος. Παρά ταύτα, όταν ήταν 20 ετών αναδείχθηκε για πρώτη φορά Ολυμπιονίκης. Η πίεσή του στην περίοδο της νιότης, σε φυσιολογικές συνθήκες, ήταν… 25 η υψηλή, 14 η χαμηλή! Πώς, λοιπόν, μολονότι του είχαν απαγορεύσει να παίζει όπως τ’ άλλα παιδιά, εκείνος έκανε πρωταθλητισμό;
«Θα μπορούσα να χρησιμοποιώ το πρόβλημα ως δικαιολογία για να μην αθλούμαι. Δεν ήθελα κάτι τέτοιο. Ξέχασα το πρόβλημα. Κάθε γιατρός στις ολυμπιακές ομάδες των ΗΠΑ που μ’ εξέταζε έλεγε «τι είναι αυτό;». Θα μπορούσαν να με βγάλουν από τις ομάδες. Δεν το έκαναν», μας είχε πει το 2006, όταν είχε επισκεφθεί την Ελλάδα, σχεδόν ενάμιση χρόνο πριν από τον θάνατό του.
Περί τα τρία χρόνια πριν από τη συνάντησή μας, του είχαν βάλει ένα είδος βηματοδότη ο οποίος κάνει ηλεκτροσόκ στην καρδιά όταν εκείνη δεν λειτουργεί καλά.
«Οταν με άνοιγαν τότε, οι γιατροί πίστευαν ότι θα έβρισκαν μικρές φλέβες με λίγο αίμα. Και όμως, πετάχτηκε τεράστιος όγκος αίματος. Το σώμα μου είχε προσαρμοστεί στο πρόβλημα», μας είχε πει.
Οταν τον συναντήσαμε ήταν 70 ετών. Διετηρείτο σε εξαιρετική κατάσταση. Κομψός, ευθυτενής, μολονότι δεν γυμναζόταν.
«Αν αρχίσω να γυμνάζομαι, δεν νομίζω ότι θα φτάσω μακριά. Δεν θέλω να πεθάνω σ’ ένα γυμναστήριο», είχε εξηγήσει. Και διευκρίνισε ότι μόνο το 20% της καρδιάς του λειτουργούσε, ενώ την πίεση την έλεγχε με φάρμακα.
Τον Μάρτιο του 2003 ο Ερτερ για λίγο ήταν κλινικά νεκρός. Ξεπέρασε το πρόβλημα και οι γιατροί τού συνέστησαν να κάνει μεταμόσχευση καρδιάς. Αρνήθηκε λέγοντας: «Είχα μια ενδιαφέρουσα ζωή και θα συνεχίσω με ό, τι έχω».
Πέθανε την 1η Οκτωβρίου του 2007 από καρδιακή προσβολή… Η απορία, πάντως, παρέμενε. Πώς πέτυχε ό, τι πέτυχε;
«Αγωνιζόμουν απολύτως για να είμαι μέσα στο Ολυμπιακό Στάδιο και στον τελικό. Αυτή είναι η υψίστη τιμή για έναν αθλητή. Και το ευχαριστιόμουν. Ολοι οι δισκοβόλοι που ήξερα ήταν υπέροχοι. Αλλά τους απασχολούσε μόνο το πώς θα νικήσουν. Εγώ, όταν έμπαινα στο στάδιο, δεν σκεπτόμουν τη νίκη. Οτιδήποτε κάνεις πρέπει να το κάνεις μ’ ένταση. Τα άλλα έρχονται. Στην προπόνηση έφτανα τα όριά μου. Δεν μπορούσα να σηκώσω ένα κιλό περισσότερο, να ρίξω άλλη μία βολή, ν’ ανεβώ κι άλλες σκάλες. Οταν ξέρεις πως έκανες ό, τι περισσότερο μπορούσες, ο αγώνας γίνεται διασκέδαση».
Επέστρεψε δίσκο με… ρίψη
Ο Αλ Ερτερ ασχολήθηκε με τη δισκοβολία με αναπάντεχο τρόπο. Ηταν 15 ετών, το 1951 όταν ένας δίσκος έπεσε μπροστά στα πόδια του. Τον επέστρεψε και το όργανο πέρασε πάνω από τους ρίπτες. Ετσι άρχισε να μυείται στα μυστικά του αγωνίσματος. Το 1954 πήρε υποτροφία για το πανεπιστήμιο του Κάνσας. Δύο χρόνια αργότερα κέρδισε την πρόκριση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης. Δεν ήταν φαβορί, αλλά νίκησε με 56,36μ. Επίδοση την οποία πέτυχε με την πρώτη του προσπάθεια και που αποτελούσε ατομικό του ρεκόρ, αλλά και ρεκόρ Ολυμπιακών Αγώνων.
Το επόμενο έτος ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα λίγο έλειψε να του στερήσει τη ζωή. Συνήλθε και κατόρθωσε να προετοιμαστεί για τους Αγώνες του 1960.
Στη Ρώμη νίκησε πάλι με ρεκόρ αγώνων. Φαβορί ήταν ο συμπατριώτης του και κάτοχος του ρεκόρ κόσμου, Ρινκ Μπάμπκα, ο οποίος προηγείτο στις πρώτες τέσσερις προσπάθειες. Στην πέμπτη ο Μπάμπκα έδωσε μια συμβουλή στον Ερτερ, ο οποίος έριξε τον δίσκο στα 59,18μ. και πήρε το χρυσό μετάλλιο.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, στο Τόκιο, κατόρθωσε να ξεπεράσει, όχι μόνο τους αντιπάλους του, αλλά και τα προβλήματα τραυματισμού. Αρχικά τραυματίσθηκε στον αυχένα. Μετά, λίγες ημέρες πριν από τον αγώνα του, υπέστη τεράστια θλάση πλευρών στον θώρακα. Αγωνίσθηκε, παρά τις συμβουλές των γιατρών, με φοβερούς πόνους, και νίκησε με Ολυμπιακό ρεκόρ, (61,00μ.).
Το 1968 ο Αμερικανός, Τζέι Σιλβέστερ είχε ρίξει τον δίσκο τόσο μακριά (68,40μ.), όσο ουδέποτε, έως τότε, ο Ερτερ. Αλλά ο «επαγγελματίας Ολυμπιονίκης» σα να προκαλούσε τον τρόμο και τον πανικό στους αντιπάλους του. Με 64,78μ. έγινε ο πρώτος αθλητής που κατέκτησε τέσσερα χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια στη σειρά και παραμένει ο πρώτος που πέτυχε αυτό το κατόρθωμα, συνδυάζοντάς το με ισάριθμες καταρρίψεις του ρεκόρ αγώνων.
«Σταμάτησα γιατί μεγάλωνα δύο κόρες μόνος μου»
Πολλοί πίστευαν ότι ο Αλ Ερτερ δεν έπρεπε να σταματήσει ν’ αγωνίζεται μετά το 1968. Αποδείχτηκε ότι είχαν δίκιο. Χρόνια αργότερα, επανήλθε στους στίβους και στις 31 Μαΐου του 1980, στα… 44 του, σημείωσε μία από τις κορυφαίες επιδόσεις όλων των εποχών: 69,46 μ., που το 2006 ήταν το 25ο ατομικό ρεκόρ στην ιστορία του αγωνίσματος και ακόμη και τώρα είναι 31ο. Μόνο που από τις 23 Ιουνίου εφέτος, δεν αποτελεί, πλέον, παγκόσμιο ρεκόρ για την κατηγορία 40-44 ετών, διότι ένας άλλος μεγάλος (και σε αξία και σε ηλικία, αφού είναι 40 ετών), ο δις «χρυσός» Ολυμπιονίκης, Λιθουανός, Βιρτζίλιους Αλέκνα έριξε 70,28 μ. Αλλο, όμως, 40 χρόνων και άλλο 44…
Γιατί σταμάτησε, λοιπόν, τότε ο Ερτερ; «Μεγάλωνα δύο κόρες μόνος. Αν δεν ήμουν κοντά τους, δεν ξέρω αν θα μεγάλωναν σωστά. Ηταν σημαντικό ν’ αποτελώ μέρος της ζωής τους. Στους αγώνες θα μπορούσα να μετάσχω ξανά. Αλλά και αυτό να μη γινόταν, δεν θα με πείραζε. Είχα, ήδη, τέσσερα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια».
Το 1980 προσπάθησε να προκριθεί για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας. Οι ΗΠΑ «μποϊκόταραν» τη διοργάνωση, αλλά και αν πήγαιναν στη Ρωσία, ο 44χρονος Ερτερ δεν θα έμπαινε στο αεροπλάνο της αποστολής. Στα «τράιαλς» των ΗΠΑ είχε καταταγεί 4ος. Προκρίνονταν τρεις.
Μετά τέσσερα έτη επανήλθε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, αφού στο Λος Αντζελες ήταν από αυτούς που κρατούσαν την ολυμπιακή σημαία. Το 1996, στην Ατλάντα, έφερε την ολυμπιακή φλόγα στο στάδιο.
Ασχολήθηκε επί 30 χρόνια με τα κομπιούτερ, ενώ έκανε και δημόσιες ομιλίες.
Τα τελευταία χρόνια δεν ταξίδευε πολύ, αλλά ζωγράφιζε. Και όπως λένε όσοι είχαν δει έργα του, ζωγράφιζε καλά. «Ο κόσμος αγοράζει τα έργα μου», μας είχε πει. Και αισθανόταν υπερήφανος. Ισως όσο και όταν στους Ολυμπιακούς άκουγε τον εθνικό ύμνο των ΗΠΑ να ανακρούεται προς τιμήν του…