Λίγες ώρες μένουν για το Super Bowl 2022, τον μεγάλο τελικό του αμερικανικού ποδοσφαίρου ανάμεσα στους Los Angeles Rams και τους Cincinnati Bengals. Η 56η διοργάνωση θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή, 13 Φεβρουαρίου 2022 (στη 1.30 τα ξημερώματα ώρα Ελλάδος) στο στάδιο SoFi του Λος Άντζελες.
Πρόκειται για ένα στάδιο που χωράει λίγο περισσότερο από 70.000 άτομα και φέτος, παρά τα αυξανόμενα ποσοστά κρουσμάτων σε όλο τον κόσμο λόγω της παραλλαγής Όμικρον, η εκδήλωση αναμένεται να κυλίσει όπως είχε προγραμματιστεί. Βέβαια, θα τηρηθούν τα απαραίτητα μέτρα προστασίας: απαιτείται βεβαίωση εμβολιασμού ή αρνητικό τεστ COVID-19 για οπαδούς άνω των 5 ετών και οι υπεύθυνοι ενθαρρύνουν τη χρήση μάσκας.
Ο τελικός συνιστά κάθε χρόνο το μεγαλύτερο ψυχαγωγικό γεγονός στις Ηνωμένες Πολιτείες και οι Αμερικανοί τον παρακολουθούν στην τηλεόραση περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Πέρα από τον ποδοσφαιρικό αγώνα, το Super Bowl είναι δημοφιλές για τις διαφημίσεις και τη μουσική συναυλία κατά τη διάρκεια του ημιχρόνου. Οι διαφημιστικές εταιρίες ξοδεύουν ένα τεράστιο μέρος από τους ετήσιους προϋπολογισμούς τους για να προβάλουν μόνο μερικά δευτερόλεπτα διαφημίσεων κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και μερικοί από τους πιο δημοφιλείς μουσικούς του κόσμου ανεβαίνουν στη σκηνή στο ημίχρονο για να ερμηνεύσουν τα πιο επιτυχημένα τραγούδια της καριέρας τους.
Το Super Bowl αποτελεί ένα τεράστιο, σχεδόν θρησκευτικό θέαμα. Και έχει υπάρξει έτσι για πολλές δεκαετίες. Πώς εξελίχθηκε όμως σε ένα τόσο μεγάλο πολιτιστικό φαινόμενο στην Αμερική;
Συνέπεσε με την ανάπτυξη της τηλεόρασης
Το 1955, μόνο τα μισά αμερικανικά νοικοκυριά είχαν τηλεόραση. Τα επόμενα χρόνια, καθώς η έγχρωμη τηλεόραση έγινε πιο δημοφιλής, η συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών στη χώρα είχε πρόσβαση στη συσκευή.
Το πρώτο Super Bowl πραγματοποιήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 1967 στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια. Αυτός ο ιστορικός πρώτος ποδοσφαιρικός αγώνας ήταν μια αναμέτρηση των Green Bay Packers και των Kansas City Chiefs. Οι Packers κέρδισαν με 35-10. Μέχρι το 1967, το 93% των νοικοκυριών στις ΗΠΑ είχε τηλεόραση (55 εκατομμύρια συνολικά).
Σήμερα, ενώ ο αριθμός των συνολικών αμερικανικών νοικοκυριών έχει αυξηθεί δραματικά (περίπου 128 εκατομμύρια από το 2019), το ποσοστό τους με τηλεόραση δεν έχει ξεπεράσει αυτό το 93%. Η τηλεόραση δεν είναι πιο δημοφιλής σήμερα, σε σχέση με τον πληθυσμό, από ό,τι ήταν το 1967—αλλά υπάρχουν πολύ περισσότερες τηλεοράσεις.
Το NFL εκμεταλλεύτηκε αυτήν την οργανική ανάπτυξη μπαίνοντας στην κατάλληλη στιγμή. Το αμερικάνικο κοινό ένιωθε την ανάγκη να παρακολουθήσει μεγάλα δημόσια θεάματα, και το ποδόσφαιρο το πέτυχε. Το Super Bowl το 1967 σίγουρα δεν ήταν το γεγονός που είναι σήμερα.
Η προέλευση
Η προέλευση του Super Bowl έγκειται στη δημιουργία του Αμερικανικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου (AFL) το 1960. Ξεκινώντας από μια ομάδα επιχειρηματιών που ήθελαν τις δικές του επαγγελματικές ομάδες ποδοσφαίρου, αλλά είχαν απογοητευθεί από την απροθυμία του NFL να επεκταθεί, το AFL προχώρησε ως εναλλακτικό πρωτάθλημα παίζοντας ένα πιο «ανοιχτό» είδος παιχνιδιού.
Το 1966, μετά από αρκετά χρόνια ανταγωνισμού, ο επίτροπος του NFL και βετεράνος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου Πιτ Ρόζελ και ο Λαμάρ Χαντ, ιδιοκτήτης των Kansas City Chiefs της AFL, διαπραγματεύτηκαν μια συμφωνία συγχώνευσης με την οποία τα δύο πρωταθλήματα θα ενώνονταν επίσημα το 1970. Στο μεταξύ, οι πρωταθλητές του AFL και NFL θα έπαιζαν μεταξύ τους στο τέλος της σεζόν και ο Χαντ πρότεινε να ονομαστεί το νέο παιχνίδι «Super Bowl». Αν και τόσο αυτός όσο και ο Ρόζελ πίστευαν ότι θα μπορούσε να βρεθεί καλύτερο όνομα, οι αθλητικογράφοι άρχισαν να χρησιμοποιούν αυτό το υποκοριστικό πριν από τον εναρκτήριο αγώνα τον Ιανουάριο του 1967 και έτσι καθιερώθηκε.
Σχεδόν αμέσως μετά την έναρξη του Super Bowl, το NFL τυλίχθηκε με την αμερικανική σημαία και ξεκίνησε μια στενή σχέση με τον αμερικανικό στρατό, ελπίζοντας να μετατρέψει το θέαμα σε κάτι σαν εορτασμό. Και το πέτυχε. Ο Ρόζελ οργάνωσε την πρώτη στρατιωτική πτήση κατά τη διάρκεια του Super Bowl του 1968. Ένα χρόνο αργότερα, το θέμα του σόου στο ημίχρονο ήταν το «America Thanks». Το 1970, το σόου του ημιχρόνου περιλάμβανε μια αναπαράσταση της Μάχης της Νέας Ορλεάνης του 1815 μεταξύ αμερικανικών και βρετανικών στρατευμάτων.
Έκτοτε, το NFL —και ειδικά το Super Bowl— χαρακτηρίζεται ως ένα μοναδικό αμερικανικό γεγονός. Δεν έχει γίνει μόνο μια γιορτή για το άθλημα, αλλά και μια γιορτή της χώρας, μια πομπώδης τελετουργία.
Οι διαφημιστές είδαν μια ευκαιρία
Με πρόσβαση σε ένα τεράστιο τηλεοπτικό κοινό που δεν μπορούσαν να βρουν πουθενά αλλού, οι διαφημιστές συνειδητοποίησαν ότι το Super Bowl παρουσίαζε μια μοναδική ευκαιρία να πουλήσουν τα προϊόντα και τα brands τους. Οι διαφημίσεις του Super Bowl είναι εμβληματικές λόγω της κινηματογραφικής τους ποιότητας, του απρόβλεπτου χαρακτήρα, του σουρεαλιστικού χιούμορ και της χρήσης ειδικών εφέ. Το φαινόμενο των διαφημίσεων του Super Bowl είναι αποτέλεσμα της εξαιρετικά υψηλής τηλεθέασης και της μεγάλης ποικιλότητας του κοινού. Αλλά οι διαφημίσεις δεν έγιναν «διάσημες» παρά μόνο το 1973, όταν η Noxzema κυκλοφόρησε ένα σποτ για την κρέμα ξυρίσματός της με πρωταγωνιστές τον θρυλικό επιθετικό Τζο Νέιμαθ και την ηθοποιό Φάρα Φόσετ.
Στα διαφημιστικά σποτ έχουν κατά καιρούς πρωταγωνιστήσει διασημότητες όπως η Σίντι Κρόφορντ, Μπέτι Γουάιτ, Ρέι Τσαρλς, Μάικλ Τζόρνταν κ.λπ. Ωστόσο, δεν είναι όλα τα σποτ επιτυχημένα. Ορισμένες διαφημίσεις που προβάλλονται ή προτείνονται για προβολή κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, έχουν προκαλέσει διαμάχη λόγω της φύσης του περιεχομένου τους. Μερικές από αυτές ήταν η διαφήμιση της ασφαλιστικής εταιρείας Nationwide με τίτλο «Dead Boy» που προβλήθηκε κατά τη διάρκεια του Super Bowl του 2015, σοκάροντας και αναστατώνοντας το κοινό της, η διαφήμιση «Interracial Family» των Cheerios που προβλήθηκε το 2014, η διαφήμιση «Kissing» του Snickers που κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια του Super Bowl το 2007 και δείχνει δύο άνδρες να μοιράζονται ένα ζαχαρωτό και να «φιλιούνται κατά λάθος» κ.α.
Φέτος, ενώ η προσοχή θα είναι στραμμένη στον αγώνα μεταξύ των Bengals και των Rams, πολλοί θεατές θα συζητούν για ακόμα μια φορά για τις διαφημίσεις που προβάλλονται στα διαλείμματα της δράσης. Πηγαίνοντας πίσω στο πρώτο Super Bowl το 1967, η μέση τιμή μιας διαφήμισης ήταν από 37.500 έως 42.500 δολάρια. Το 2022 για τη μετάδοση ενός σποτ διάρκειας 30 δευτερολέπτων χρειάζονται 6.5 εκατομμύρια δολάρια: το πιο ακριβό μέσο κόστος για μια διαφήμιση Super Bowl στην ιστορία του NFL.
Το σόου του ημιχρόνου
Το Super Bowl είναι κάτι περισσότερο από το μεγαλύτερο παιχνίδι ποδοσφαίρου της χρονιάς. Αποτελεί επίσης μια βιτρίνα για εμβληματικές μουσικές συναυλίες. Για 15 λεπτά μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της παγκόσμιας μουσικής σκηνής ερμηνεύουν τις μεγαλύτερες επιτυχίες τους.
Για πολλά χρόνια η δομή του σόου του ημιχρόνου ήταν αρκετά απλοϊκή. Οι θεατές παρακολουθούσαν κολεγιακές μπάντες να παίζουν μουσική. Το 1960, στο πρώτο σόου στο ημίχρονο του Super Bowl εμφανίστηκε η συμφωνική μπάντα του πανεπιστημίου της Αριζόνα. Όμως όλα αυτά άλλαξαν το 1993 – τη χρονιά που ο Μάικλ Τζάκσον μετέτρεψε το σόου του ημιχρόνου του Super Bowl σε τηλεοπτικό θέαμα που δεν έπρεπε να χάσει κανείς. Μερικές από τις πιο αξέχαστες συναυλίες κατά τη διάρκεια των ετών είναι αυτές των Στίβι Γουόντερ, Γκλόρια Εστέφαν και Big Bad Voodoo Daddy (1999), Τζάστιν Τίμπερλεϊκ (2018), The Rolling Stones (2006), Lady Gaga (2017), Μαντόνα (2012), Τζάνετ Τζάκσον (2004), Prince (2007), Τζένιφερ Λόπεζ και Σακίρα (2020).
Σήμερα, τα δεκαπεντάλεπτα σόου απαιτούν τόση προετοιμασία όσο τα βραβεία Όσκαρ ή τα Γκράμι. Φέτος, το ημίχρονο επιφυλάσσει μια μεγάλη έκπληξη. Οι Dr. Dre, Snoop Dogg, Eminem, Μέρι Τζ. Μπλάιτζ και Κέντρικ Λαμάρ θα ανέβουν στη μεγαλύτερη σκηνή του κόσμου για μια μοναδική εμφάνιση. Οι καλλιτέχνες έχουν κυκλοφορήσει συνολικά 22 άλμπουμ που υπήρξαν νούμερο ένα στη λίστα του Billboard και έχουν κερδίσει συνολικά 44 βραβεία Γκράμι. Το σόου στο ημίχρονο του Super Bowl του το 2022 θα σηματοδοτήσει την πρώτη φορά που οι πέντε καλλιτέχνες θα συνυπάρξουν μαζί στη σκηνή.
Με πληροφορίες από τα Quartz, Yahoo Sports, The Los Angeles Times, The Organization of American Historians (OAH)