Η ημερομηνία 21 Σεπτεμβρίου μπορεί να μηθθυμίζει κάποιο σπουδαίο αθλητικό γεγονός στο πέρασμα των χρόνων, όμως στην ποδοσφαιρική Αγγλία επαναφέρει σε πολλούς την «κατάρα των αγοριών του ΄66». Η παγκόσμια ημέρα κατά του Αλτσχάιμερ δεν αφήνει ασυγκίνητους τους Αγγλους, ηλικιωμένους αλλά και νεότερους αφού ναι μεν το μυαλό τους γυρίζει στον θρίαμβο των «λιονταριών» του Σερ Αλφ Ράμσεϊ, στο Μουντιάλ του 1966 αλλά και στην τραγική κατάληξη που είχαν μετέπειτα κάποιοι από τους ήρωες της ομάδας.
Από τους έντεκα παίκτες που αγωνίστηκαν στον τελικό με τη Γερμανία, τέσσερις πέθαναν από προχωρημένη άνοια σε διάστημα δύο χρόνων (2018-2020) ενώ ένας ακόμη έχει διαγνωστεί με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Οι Ρέι Γουίλσον, Μάρτιν Πίτερς, Τζακ Τσάρλτον και Νόμπι Στάιλς έφυγαν χωρίς να θυμούνται τίποτα από την ένδοξη πορεία τους ενώ ο Σερ Μπόμπι Τσάρλτον, αδελφός του Τζακ και επιζών από την αεροπορική τραγωδία του Μονάχου, λίγο πριν κλείσει τα 86 του έτη, στις 11 Οκτωβρίου, πλέον δεν έχει καμία μνήμη από το παρελθόν.
Και όσο και να μη θέλει κάποιος να μιλήσει για προκαταλήψεις ή κατάρες, επαναλαμβανόμενη σύμπτωση παύει να είναι σύμπτωση αφού πριν λίγους μήνες το «γκρίζο σύννεφο» της λήθης σκέπασε και ένα ακόμη μέλος της εθνικής Αγγλίας!
Δεν ήταν «λιοντάρι» αλλά «λέαινα», μια περίπτωση που ανοίγει πλέον ένα ακόμη παράθυρο συζήτησης για τη σχέση του αθλήματος με τη νόσο, καθώς αφορά σ’ αυτή την περίπτωση το γυναικείο ποδόσφαιρο που γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλές.
Ο λόγος για τη Σίλα Πάρκερ, την πρώτη αρχηγό της επίσημης γυναικείας εθνικής Αγγλίας που συγκροτήθηκε από την WFA το 1972. Η Πάρκερ, στα 76 της πλέον, διαγνώστηκε τον περασμένο Ιανουάριο με Αλτσχάιμερ, δίνοντας συνέχεια σε αυτήν τη μελαγχολική κατάσταση. Πρόκειται για μια από τις πρωτοπόρους του γυναικείου ποδοσφαίρου της δεκαετίας του ’60 και του ΄70, τότε δηλαδή που το σπορ ήταν ακόμη ταμπού για τις γυναίκες.
Γεννημένη το 1947 στο Τσόρλεϊ, μια μικρή πόλη σχετικά κοντά στο Μάντσεστερ, ξεκίνησε να παίζει ποδόσφαιρο στο σχολείο μαζί με τα αγόρια και σε ηλικία 13 ετών εντάχθηκε στην τοπική ομάδα Chorley Ladies που δημιουργήθηκε κυρίως λόγω της δικής της δράσης και του ταλέντου της που δεν μπορούσε να μείνει αναξιοποίητο.
Το 1971, η απαγόρευση που εμπόδιζε τη διεξαγωγή γυναικείων αγώνων ποδοσφαίρου στα γήπεδα της FA άρθηκε και ένα χρόνο αργότερα, στα 24, ήδη παντρεμένη και με ένα παιδί, η Σίλα φόρεσε το περιβραχιόνιο της εθνικής, στο πρώτο επίσημο ματς της Αγγλίας με αντίπαλο την Σκωτία (3-2).
Παρέμεινε αρχηγός μέχρι το 1976 και ύστερα από έναν σύντομο τραυματισμό, έκανε σπουδαία καριέρα με την Πρέστον αλλά και την κορυφαία γυναικεία ομάδα της Αγγλίας, τη Φόντενς. Και με τις δυο κατέκτησε πρωταθλήματα, κύπελλα και Λιγκ Καπ.
Αν και σέντερ μπακ, με την Πρέστον σε 55 ματς σημείωσε 20 γκολ! Διόλου παράξενο καθώς η Σίλα εκτός από τα δυνατά τάκλιν που έκανε, σηκώνοντας στον «αέρα» ακόμη και άντρες, διακρινόταν για τις δυνατές της κεφαλιές. Οπως δηλαδή και τα μέλη της ανδρικής ομάδας της Αγγλίας που διαγνώστηκαν με Αλτσχάιμερ, επαναφέροντας έτσι στο νησί τη συζήτηση για τη βλάβη που μπορούν να προκαλέσουν οι κεφαλιές στον εγκέφαλο.
«Αν τη φωνάξω και δεν απαντήσει…»
Οι συγγενείς της Σίλα με μπροστάρη τον γιο της Ντάρεν, ενώθηκαν με τον γιο του θρύλου της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ Νόμπι Στάιλς, Τζον, ζητώντας δράση για την αποφυγή μελλοντικών απωλειών και την υποστήριξη πρώην αλλά και νυν παικτών.
Μιλώντας λίγες εβδομάδες μετά τον ιστορικό τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου των Αγγλίδων στο Παγκόσμιο κύπελλο γυναικών της Αυστραλίας, ο γιος της Σίλα, Ντάρεν, δημοσιοποίησε πως η μητέρα του πάσχει από Αλτσχάιμερ: «Είναι πραγματικά ειρωνικό αυτό για τη μητέρα μας, αφού επιτέλους αναγνωρίζεται αυτό που προσέφερε για το γυναικείο ποδόσφαιρο αλλά δεν θυμάται τίποτα και ούτε μπορεί να χαρεί με την πορεία της εθνικής Αγγλίας. Είναι τόσο θλιβερό».
Ο γιος του Νόμπι Στάιλς επέμενε για τη συμμετοχή του ποδοσφαίρου στην εξέλιξη της νόσου. «Το ποδόσφαιρο σκότωσε τον μπαμπά μου. Αυτό έχει αποδειχθεί κατηγορηματικά. Και πιστεύω ότι έχει σκοτώσει δεκάδες άλλους παίκτες. Η συνάντησή μου με τη Σίλα επαναφέρει τον πόνο και την ταλαιπωρία που υπομείναμε και που θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί».
Ο Νόμπι πέθανε σε ηλικία 78 ετών το 2020 ύστερα από προχωρημένη άνοια. Η οικογένειά του δώρισε τον εγκέφαλό του σε μια μελέτη που εξέταζε πιθανή σχέση μεταξύ της ασθένειας και του επαγγελματικού ποδοσφαίρου.
Ο γιατρός Γουίλι Στιούαρτ, ο οποίος εξέτασε τον εγκέφαλο του πρώην άσου, διαπίστωσε ότι έπασχε από χρόνια τραυματική εγκεφαλοπάθεια, μια εγκεφαλική νόσο που προκαλείται από επαναλαμβανόμενα χτυπήματα στο κεφάλι. Ετσι και οι αγαπημένοι της Σίλα που είχε το παρατσούκλι «το μεγάλο κεφάλι» για το ταλέντο της να σκοράρει με κεφαλιές, φοβούνται ότι πάσχει από την ίδια ασθένεια που θα της επισπεύσει δυσάρεστα την εξέλιξη της νόσου.
«Τουλάχιστον θυμάται ακόμα την οικογένειά της. Αυτό μας παρηγορεί. Αυτό είναι το κομμάτι που φοβάμαι. Θα είναι αποκαρδιωτικό αν μια μέρα τη φωνάξω και δεν μου απαντήσει γιατί δεν θα με γνωρίζει» λέει ο Ντάρεν.
Μεγαλύτερο κίνδυνο οι παίκτριες
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι οι γυναίκες θα μπορούσαν να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια – όπως και στα στατιστικά του γενικού πληθυσμού – που σχετίζεται με τον αθλητισμό. Δύο μελέτες σε άντρες επαγγελματίες, συμπεριλαμβανομένου του δρος Στιούαρτ, βρήκαν ότι η πιθανότητα άνοιας αυξήθηκε 3,5 φορές στις γυναίκες, ωστόσο δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη αξιόπιστη έρευνα για το πώς η κεφαλιά της μπάλας μπορεί να τις επηρεάσει.
Ο δρ Μάικλ Γκρέι του Πανεπιστημίου Loughborough, μόλις ξεκίνησε να ηγείται αυτής της έρευνας. Οπως λέει: «Πιστεύουμε ότι οι γυναίκες παίκτριες διατρέχουν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια που σχετίζεται με τον αθλητισμό. Υπάρχουν φυσικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών παικτών και αυτό θα μπορούσε να είναι σημαντικό όταν πρόκειται για τον αντίκτυπο της επανειλημμένης κεφαλιάς της μπάλας. Οι άνδρες έχουν μεγαλύτερο, πιο χοντρό λαιμό, επομένως είναι λιγότερο πιθανό να έχουν αυτή την ταλάντωση του εγκεφάλου μέσα στο κρανίο».
Ο δρ Νιλ Γκράχαμ, από το Imperial College του Λονδίνου, αναφέρει: «Υπάρχουν σίγουρα στοιχεία ότι τα συμπτώματα των γυναικών στη διάσειση είναι διαφορετικά από αυτά των ανδρών οπότε πρέπει να εξετάσουμε ακόμη αρκετά πράγματα».
Και ο Ρίτσαρντ Οκλεϋ, της Εταιρείας Αλτσχάιμερ, συμφωνεί ότι οι αθλητικοί φορείς χρειάζονται σαφήνεια «ώστε να μπορούν να λάβουν κατάλληλα μέτρα για την ενημέρωση και την προστασία των παικτών».
Μετά τη διάγνωση της Σίλα οι γυναίκες παίκτριες της τότε εποχής πιστεύουν ότι η έλλειψη κανονισμών υγείας και ασφάλειας, προπονητικής και εγκαταστάσεων, που δεν υπήρχαν, θα μπορούσε να σημαίνει ότι επηρεάστηκαν πιο σοβαρά από τους άνδρες ομολόγους τους.
Η συμπαίκτρια της Σίλα στην εθνική Αγγλίας, Γουέντι Οουεν, εγκατέλειψε την καριέρα της σε ηλικία μόλις 23 ετών, αφού υπέφερε από χρόνιες ημικρανίες και πόνο στον αυχένα από το κεφάλι. «Τότε αναρωτιόμασταν γιατί, αφού δεν υπήρχε καμία γνώση ότι η κεφαλιά της μπάλας ήταν επικίνδυνη» λέει μια από τις πρώτες γυναίκες διαιτητές και καλή φίλη της Σίλα, η 66χρονη Βανέσα ΜακΛέοντ και συμπληρώνει: «Δεν υπήρχαν σωστές πρώτες βοήθειες όπως έχει η ομάδα της Αγγλίας τώρα. Το γυναικείο ποδόσφαιρο παραμελήθηκε».
Η αγγλική ποδοσφαιρική Ομοσπονδία υποστηρίζει πως η έλλειψη επίσημων αρχείων επηρέασε την έρευνα στο παρελθόν αλλά οι τρέχουσες μελέτες περιλαμβάνουν άνδρες αλλά και γυναίκες. «Θα αναθεωρήσουμε τους κανόνες ασφάλειας και την αντιμετώπιση πιθανών παραγόντων κινδύνου που μπορεί να σχετίζονται με το ποδόσφαιρο. Αυτό περιλαμβάνει την ύπαρξη κορυφαίων πρωτοκόλλων σε περίπτωση διάσεισης τόσο στο επαγγελματικό όσο και στο ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο» τονίζει εκπρόσωπος της Ομοσπονδίας.
