Σε μία εποχή όπου η λέξη θρύλος δεν χρησιμοποιείται με φειδώ στον αθλητισμό, ο Τζιμ Θορπ είναι ένας πραγματικός θρύλος της σύγχρονης παγκόσμιας αθλητικής ιστορίας.
Θρυλικά είναι όλα όσα έχει πετύχει στον αθλητισμό αλλά στοιχεία θρύλου έχει και η ιστορία της ζωής του καθώς είναι ο πρώτος ινδιάνος που ανέβηκε σε ολυμπιακό βάθρο. Ο Γουά Θο Χουκ, το «Φωτεινό Μονοπάτι» στη γλώσσα των Ινδιάνων, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1912 κατέκτησε χρυσά μετάλλια σε πένταθλο και δέκαθλο και ανάγκασε ακόμα και τον βασιλιά της Σουηδίας Γουσταύο Ε’ να του πει «κύριε είσαστε ο μεγαλύτερος αθλητής του κόσμου». Ο Ολυμπιονίκης όμως έχασε τα χρυσά μετάλλια, πέθανε πάμφτωχος, «ξανακατέκτησε» τα μετάλλια μετά τον θάνατό του ενώ μέχρι και τα λείψανά του αποτέλεσαν αντικείμενο εκμετάλλευσης.
Ακόμα και η ημερομηνία της γέννησης του Τζιμ Θορπ βρίσκεται στη… σφαίρα του θρύλου. Κάποιοι από τους βιογράφους του αναφέρουν ότι γεννήθηκε στις 22 Μαΐου και κάποιοι άλλοι στις 28 Μαΐου 1887. Ήταν μισός λευκός και μισός ινδιάνος από τη φυλή Σακ και Φοξ και, μάλιστα, απόγονος αρχηγών. Βαπτίστηκε χριστιανός με το όνομα Τζέικομπους Φρανσίσκους Τζιμ Θορπ. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στην ινδική επικράτεια, η οποία σήμερα είναι η Πολιτεία Οκλαχόμα των ΗΠΑ.
O Θορπ με την εμφάνιση του μπέιζμπολ – Φωτ. αρχείου: ΑΡ
Στο σχολείο δεν ήταν ο καλύτερος μαθητής. Στο δημοτικό τον βοηθούσε στα μαθήματα ο αδελφός του, ο Τσάρλι. Όμως ο Τσάρλι πέθανε από πνευμονία όταν ήταν εννέα ετών. Και εκεί ο Τζιμ Θορπ άρχισε τις «κοπάνες» από το σχολείο με αποτέλεσμα ο πατέρας του να τον βάλει σε οικοτροφείο για να μην μπορέσει να ξαναφύγει. Δύο χρόνια αργότερα θα πεθάνει η ινδιάνα μητέρα του και ο, μετέπειτα, Ολυμπιονίκης θα πάθει κατάθλιψη.
Οι διαφωνίες με τον πατέρα του ήταν πολλές καθώς το ανεξάρτητο πνεύμα του ινδιάνου υπερίσχυε του ιρλανδικού (σ.σ. ο πατέρας του ήταν Ιρλανδός). Θα εγκαταλείψει το σχολείο, θα φύγει από το σπίτι και θα εργαστεί σε ράντσο. Το 1904, σε ηλικία 16 ετών, θα επιστρέψει στο σπίτι του και θα αρχίσει να φοιτάει σε άλλο σχολείο. Εκεί θα αναγνωριστούν τα αθλητικά προσόντα του και ο νεαρός θα βρει ενδιαφέρον στο σχολείο. Παρόλο που διακρίθηκε σε σχολικούς αγώνες στίβου η μεγάλη αγάπη του ήταν το ποδόσφαιρο.
Σε μία ποδοσφαιρική αναμέτρηση, αντίπαλός του ήταν ο, μετέπειτα, πρόεδρος των ΗΠΑ Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. «Ο Τζιμ Θορπ δεν έκανε ποτέ προπόνηση και ήταν ο καλύτερος ποδοσφαιριστής που είχα δει ποτέ», θα αναφέρει ο Αϊζενχάουερ, ύστερα από κάποια χρόνια, σε μία από τις ομιλίες του.
Ολυμπιακά μετάλλια με παπούτσια από τα σκουπίδια
Ο Τζιμ Θορπ άρχισε να προπονείται την Άνοιξη του 1912 προκειμένου να διεκδικήσει μία θέση στην ομάδα των ΗΠΑ για τους Ολυμπιακούς της Σουηδίας. Παρά την ελάχιστη προπόνηση κυριάρχησε σε πένταθλο με αποτέλεσμα να κλείσει «εισιτήριο» για τη Στοκχόλμη, όπου εκτός από το πένταθλο αγωνίστηκε και στο δέκαθλο.
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες η υπεροχή του «Φωτεινού Μονοπατιού» ήταν καθολική. Κέρδισε χρυσά μετάλλια και στα δύο αθλήματα. Μάλιστα, ολοκλήρωσε τις προσπάθειές του φορώντας διαφορετικά παπούτσια, τα οποία είχε βρει σε ένα κάδο σκουπιδιών, διότι κάποιος έκλεψε τα δικά του.
This is Jim Thorpe. Look closely at the photo, you can see that he’s wearing different socks and shoes. This wasn’t a fashion statement.
It was the 1912 Olympics, and Jim represented the U.S. in track and field. On the morning of his competition, his shoes were stolen.… pic.twitter.com/ABSJolp7JX
— Fascinating (@fasc1nate) May 23, 2024
Παράλληλα με τα μετάλλια πήρε και δύο βραβεία: ένα από τον βασιλιά Γουσταύο της Σουηδίας και ένα από τον Τσάρο Νικόλαο Β΄ της Ρωσίας. Το ρεκόρ του στο δέκαθλο διατηρήθηκε για δύο δεκαετίες. Το όνομά του έγινε θρύλος και οι ιστορίες που άρχισαν να διαδίδονται για τον Ινδιάνο Ολυμπιονίκη «ισορροπούσαν» μεταξύ μύθου και πραγματικότητας. Ο Βασιλιάς της Σουηδίας του είπε ότι είναι ο μεγαλύτερος αθλητής του κόσμου και ο Θορπ φέρεται ότι απάντησε: «Ευχαριστώ Βασιλιά».
Η φήμη του έφτασε γρήγορα και στις ΗΠΑ και όταν επέστρεψε στη χώρα του χιλιάδες φίλαθλοι βγήκαν στους δρόμους για να τον υποδεχτούν και για να δουν από κοντά τον αθλητή που έγραψε «χρυσή» ιστορία. Άκουγε τον κόσμο να φωνάζει το όνομά του και την ώρα που έδινε συνέντευξη είπε στον δημοσιογράφο «δεν μπορώ να καταλάβω πως απέκτησα τόσους φίλους». Πολύ γρήγορα όμως θα καταλάβαινε ότι απέκτησε και εχθρούς.
Τα 47 δολάρια που του στέρησαν τα μετάλλια
Εκείνη την εποχή οι κανόνες στον ερασιτεχνικό αθλητισμό ήταν ιδιαίτερα αυστηροί. Τον Ιανουάριο του 1913 οι εφημερίδες έγραψαν ότι ο Τζιμ Θορπ είχε αγωνιστεί σε αγώνα μπέιζμπολ και αμείφθηκε με 47 δολάρια. Η ινδιάνικη καταγωγή είχε ενοχλήσει…
Ο Ολυμπιονίκης πράγματι είχε παίξει επαγγελματικά στη Λίγκα της Ανατολικής Καρολίνας, για τηνομάδα της Βόρειας Καρολίνας, «Ρόκι Μάουντ» το 1909 και το 1910. Εκείνη την εποχή οι παίκτες των κολεγίων τα καλοκαίρια έπαιζαν επαγγελματικά χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα αλλά ο Θορπ αγωνίστηκε με το όνομά του. «Ήμουν ένας Ινδιάνος μαθητής και δεν γνώριζα ότι έκανα κάτι λάθος», θα πει ο ίδιος αλλά η Ερασιτεχνική Αθλητική Ένωση είχε διαφορετική άποψη και του αφαίρεσε αναδρομικά την ερασιτεχνική αθλητική ιδιότητα και ζήτησε από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή να πράξει αναλόγως. Αποτέλεσμα; Του αφαιρέθηκαν τα μετάλλια διότι, όπως είπαν οι ιθύνοντες, «η άγνοια δεν αποτελεί δικαιολογία».
Οι αντίπαλοί του στους Ολυμπιακούς αρνήθηκαν να αλλάξει η ολυμπιακή κατάταξη και τόνισαν ότι αυτά τα δύο χρυσά ανήκουν στον καλύτερο αθλητή του κόσμου: τον Τζιμ Θορπ. Τα μετάλλια έμειναν κλειδωμένα στα γραφεία της ΔΟΕ. Στις ΗΠΑ, ο αθλητής από ήρωας σε μία νύχτα μεταμορφώθηκε σε… έκπτωτο άγγελο. Σε μία εποχή όπου, παρά τον ρατσισμό, η λέξη δεν χρησιμοποιείτο ο Τζιμ Θορπ βίωσε έναν πρωτόγνωρο ρατσισμό. Οι εφημερίδες έκαναν αναφορά στην καταγωγή του με διάφορα υπονοούμενα.
Και κάπου εκεί άρχισε ο αγώνας για επιβίωση. Δέχτηκε προτάσεις από ομάδες μπέιζμπολ και ράγκμπι και από το 1919 μέχρι και το 1926 υπήρξε ένα από τα «αστέρια» του αμερικάνικου ποδοσφαίρου. Οι σύλλογοι όμως εκμεταλλεύονταν τη φτώχεια του και τα συμβόλαια που υπέγραφε ήταν με ελάχιστες αποδοχές. Το οικονομικό κραχ επιδείνωσε περισσότερο την οικονομική κατάσταση του Ολυμπιονίκη. Για να ζήσει την οικογένειά του δούλευε σε κακόφημα μπαρ ως πορτιέρης, έκανε τον αχθοφόρο αλλά και τον κομπάρσο σε καουμπόικες ταινίες όπου του έδιναν ρόλο ινδιάνου.
Τα προβλήματα έφεραν το διαζύγιο και το αλκοόλ. Ο Τζιμ Θορπ ξαναπαντρεύτηκε, χώρισε και ξαναπαντρεύτηκε. Συνολικά απέκτησε οκτώ παιδιά. Το 1931 πούλησε στη MGM τα δικαιώματα για να γίνει η ζωή του ταινία. Η τιμή ήταν μόλις 21.600 δολάρια (τωρινή ισοτιμία). Η ζωή του απαθανατίστηκε σε ταινία του 1951, με πρωταγωνιστή τον διάσημο, Μπαρτ Λάνκαστερ. Ο Θορπ αναφερόταν ως σύμβουλος, αλλά δεν πληρώθηκε γι’ αυτό. Το 1953 υπέστη καρδιακή προσβολή. Χάρη σε τεχνητή αναπνοή ανένηψε αλλά δεν κατάφερε να κρατηθεί στη ζωή. Η καρδιά του σπουδαίου αθλητή σταμάτησε να χτυπάει στις 28 Μαρτίου.
Το… εμπόριο με τα λείψανα του Ολυμπιονίκη
Ο δύο φορές «χρυσός» Ολυμπιονίκης έφυγε από τη ζωή αλλά η Πολιτεία της Οκλαχόμα δεν θέλησε να τον τιμήσει. Η τελευταία του σύζυγος όταν έμαθε ότι δύο μικρές πόλεις της Πενσυλβάνιας, η Μοτς Τσανκ και η Ανατολική Μοτς Τσανκ, αναζητούσαν επενδυτές για να μεγαλώσουν τις πόλεις τους ήρθε σε συμφωνία μαζί τους και τους πούλησε τα λείψανά του. Η νέα πόλη ονομάστηκε Τζιμ Θορπ.
Λίγους μήνες αργότερα ο γιος του αθλητή Τζον Τζακ υπέβαλε δικαστική αγωγή κατά του δήμου Τζιμ Θορπ και υποστήριξε ότι η συμφωνία της μητριά του με τον δήμο έγινε παρά τη θέληση των άλλων μελών της οικογένειας. Ζήτησε και πέτυχε να επιστρέψουν τα λείψανα στην Οκλαχόμα και να ταφούν κοντά στο μέρος που γεννήθηκε ο Ολυμπιονίκης.
Ο Τζιμ Θορπ τιμήθηκε, όπως άξιζε σε έναν αθλητή του επιπέδου του, αλλά μετά τον θάνατό του. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον, μάλιστα, ανακήρυξε την 16η Απριλίου 1973, ως «Ημέρα Τζιμ Θορπ». Το 1982 η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αποφάσισε να του δώσει και πάλι μία θέση ανάμεσα στους ολυμπιονίκες. Παρέδωσε αντίγραφα των μεταλλίων του στα παιδιά του καθώς τα πρωτότυπα βρίσκονταν σε μουσεία. Τα επόμενα χρόνια τα πρωτότυπα θα κλαπούν και μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί.
Ο Τζιμ Θορπ ή «Φωτεινό Μονοπάτι» μπορεί, μέσα από τον αθλητισμό, να βρήκε το φως στο μονοπάτι της ζωής του αλλά ο ρατσισμός του το στέρησε. Στην αθλητική ιστορία όμως υπάρχει το όνομά του γραμμένο με χρυσά γράμματα. Δίπλα από το όνομά του βρίσκονται μύθοι και θρύλοι, οι οποίοι, μαζί με τα αθλητικά επιτεύγματα του, συνθέτουν το παζλ που έδωσε στον Ινδιάνο Ολυμπιονίκη μία θέση στην αιωνιότητα.
