Ενα χαμόγελο αναγνώρισης διαγράφεται αργά στο πρόσωπο αυτού του υπερήλικα άνδρα: «Ενα σπουδαίο γκολ του Κρόιφ απέναντι στον Ρέινα» λέει με φωνή που όλο και δυναμώνει με σιγουριά: «Υπέροχη σέντρα από τα δεξιά, και μετά… με βολέ στην κίνηση…» συμπληρώνει ο ίδιος, δείχνοντας με τα δάχτυλά του και χαμογελώντας φαρδιά πλέον, καθώς θυμάται το διάσημο γκολ του Γιόχαν Κρόιφ με την Μπαρτσελόνα στον τερματοφύλακα της Ατλέτικο Μαδρίτης, Μιγέλ Ρέινα, τον Δεκέμβριο του 1973.
Πάνω από τέσσερις δεκαετίες μετά, ο αφοσιωμένος αυτός ανώνυμος οπαδός της Μπαρτσελόνα ανήκει σε ένα γκρουπ ασθενών της νόσου Αλτσχάιμερ που ξεφυλλίζουν τις ειδικές εκδόσεις του ισπανικού ποδοσφαιρικού περιοδικού Libero. Οι ασθενείς βοηθούνται από ένα πρόγραμμα που αποκαλείται «Ποδόσφαιρο κατά Αλτσχάιμερ» του μαδριλένικου περιοδικού και του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης.
Η ιδέα για το πρόγραμμα προέκυψε από έρευνα του Ιδρύματος Υγείας και Γήρατος του πανεπιστημίου το 2014, που εντόπισε ότι οι συζητήσεις περί ποδοσφαίρου τονώνουν τη μνήμη, την προσοχή και τη διάθεση των ασθενών με Αλτσχάιμερ ή άλλες μορφές γνωστικής επιδείνωσης. Ετσι το Libero ήρθε σε επαφή με τους συντάκτες της έρευνας και μαζί δημιούργησαν ειδικές εκδόσεις του περιοδικού ως εργαλεία για να βοηθήσουν τους ασθενείς.
Οι Λάζλο Κουμπάλα, Αλφρέδο ντι Στέφανο, Πελέ και Κρόιφ είναι στα εξώφυλλα των τεσσάρων ειδικών τευχών, που περιλαμβάνουν σύντομα άρθρα για σημαντικούς αγώνες παρελθουσών δεκαετιών μαζί με ασκήσεις που ξυπνούν τη μνήμη.
«Υπάρχει ένα τεύχος για κάθε ηλικιακή ομάδα ασθενών» εξηγεί ο εκδότης του περιοδικού, Ντιέγο Μπαρκάλα στη βρετανική ποδοσφαιρική έκδοση «The Blizzard» που ανέδειξε το ισπανικό αυτό εγχείρημα.
«Συνεργαστήκαμε με γιατρούς για ασκήσεις που εξασκούν τη μνήμη, όπου ο ασθενής πρέπει να αφηγηθεί μια αλληλουχία γεγονότων. Αντί όμως των συνήθων αντικειμένων υπάρχουν οι ποδοσφαιριστές».
Ετσι σε μια σελίδα της έκδοσης για τη δεκαετία του 1970 υπάρχουν έξι βετεράνοι παίκτες και οι ασθενείς ερωτώνται ποιος από αυτούς δεν έπαιξε ποτέ με τη φανέλα της Μπαρτσελόνα. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας ένας άλλος ασθενής από εκείνον που περιέγραφε το γκολ του Κρόιφ βλέπει τον Βιθέντε ντελ Μπόσκε, πρώην μέσο και προπονητή της Ρεάλ Μαδρίτης, τον δείχνει και λέει υπερήφανα: «Να, αυτός, ο Ντελ Μπόσκε», χωρίς να παρασύρεται από τη μονταρισμένη φωτογραφία που τον έχει να φορά τη φανέλα της Μπάρτσα.
«Το Αλτσχάιμερ σβήνει τις αναμνήσεις» λέει η Λάουρα Κολ, επικεφαλής ερευνήτρια του πανεπιστημιακού ιδρύματος σε ειδικό βίντεο προώθησης του προγράμματος αυτού: «Δεν σβήνει όμως το πάθος για το ποδόσφαιρο, ούτε τα συναισθήματα και αυτά ανακαλούμε με τη θεραπεία μας».
Από την έναρξη του προγράμματος τον Ιούνιο, η ανταπόκριση είναι εντυπωσιακή, λέει ο κ. Μπαρκάλα. «Πήραμε μηνύματα από ανθρώπους που έβλεπαν π.χ. τους πατεράδες τους να μην τους αναγνωρίζουν καν, αλλά να ανακτούν την ικανότητα να αφηγούνται ποδοσφαιρικές ιστορίες στα παιδιά και τα εγγόνια τους» προσθέτει.
«Το ποδόσφαιρο δεν πρόκειται να τους βοηθήσει να ανακτήσουν τη χαμένη τους μνήμη. Μπορούμε όμως να τους βοηθήσουμε να ανακαλέσουν τα συναισθήματά τους. Ενας 30χρονος μου έγραψε ότι ο παππούς του δεν θυμόταν πώς τον λένε, αλλά όταν του έπαιζε την αρχή του ύμνου της Ατλέτικο Μαδρίτης, τραγουδούσε όλα τα λόγια απέξω», τονίζει ο εκδότης του Libero.